Μιχάλης Λώλης: Οι γυναίκες στην Ελληνική Αστυνομία, πρότυπα αρρενωπότητας και έμφυλες διακρίσεις

Δημοσιεύουμε άρθρο του Μιχάλη Λώλη: Αν το Κράτος είχε φύλο θα ήταν άντρας και η Αστυνομία θα ήταν ο ‘φαλλός’ του. Στη φράση αυτή θα μπορούσε κανείς αλληγορικά να συμπυκνώσει τις αντιλήψεις γύρω από τα έμφυλα στερεότυπα που κυριαρχούν στην Ελληνική και όχι μόνο, Αστυνομία. Η ‘πατριαρχία’ και ο ‘σεξισμός’ που κυριαρχούν στην κοινωνία, εμφιλοχωρούν μέσα στην Αστυνομία και παράγουν ένα ιδιαίτερο μείγμα προτύπων αρρενωπότητας, που μεταξύ άλλων πυροδοτεί τις παραδοσιακά δύσκολες σχέσεις με τους πολίτες. Όμως πρωτίστως θα προσπαθήσουμε να δούμε πως τελικά πλήττει την ίδια την Αστυνομία και το προσωπικό που υπηρετεί σε αυτή, λειτουργώντας ως τροχοπέδη στην απόσυντηριτικοποίηση, τον εκσυγχρονισμό ως προϋποθέσεις για τον περαιτέρω εκδημοκρατισμό της.

Το άρθρο δεν έχει πρόθεση να προσδιορίσει τα κυρίαρχα πρότυπα αρρενωπότητας ως «το πρόβλημα» της Αστυνομίας, στόχος είναι να μπορούμε να αναγνωρίσουμε και να μελετήσουμε τα πρότυπα αυτά, στο πλαίσιο της Αστυνομίας και κατ’ επέκταση της ευρύτερης κοινωνίας και να δούμε μέσα από την κατανόησή τους πως αυτά επιδρούν στην οργάνωση, τη λειτουργία και τη κουλτούρα της Αστυνομίας, καθώς και πως επηρεάζουν τον ίδιο τον Αστυνομικό. Είναι στέρεα η πεποίθηση ότι, εάν δεν αλλάξει η ίδια η κοινωνία και οι πατριαρχικές σχέσεις εξουσίας δεν πρόκειται να αλλάξει η Αστυνομία.

Πριν προχωρήσουμε στην μελέτη των προτύπων αρρενωπότητας στην Αστυνομία, θα εξηγήσουμε τους κυριότερους όρους και έννοιες στη βάση των οποίων θα στηριχτούμε, έτσι όπως διαμορφώθηκαν κινηματικά και αναλύθηκαν ακαδημαϊκά από τις κοινωνικές και πολιτικές επιστήμες.

Πατριαρχία, ορίζεται το διαχρονικό ιστορικά κοινωνικό σύστημα στο οποίο οι άντρες βιολογικά έχουν το κύρος να είναι αποκλειστικοί φορείς της εξουσίας. Έτσι προάγει την ανισότητα μεταξύ αντρών και γυναικών, με τις γυναίκες να καταπιέζονται συστηματικά σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής τους, προσωπική, οικογενειακή, επαγγελματική κλπ. Το πατριαρχικό σύστημα ορίζει το σωστό, το ηθικό, το ωραίο, το επιθυμητό, τον ανδρισμό και τη θηλυκότητα και όλες τις κοινωνικές σχέσεις, με παγιωμένα, απαρχαιωμένα και απολύτως αντροκεντρικά κριτήρια. Τέλος θέτει ως κοινωνικά προνόμια το λευκό δέρμα και την ετεροφυλοφιλία των αντρών, η έλλειψη των οποίων διακρίνει τους υπόλοιπους ανθρώπους (μαύρους, ομοφυλόφιλους, διεμφυλικούς και γυναίκες) αυτόματα σε κατώτερους, με αποτέλεσμα ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας να πλήττεται από τα πρότυπα των αντρών.

Σεξισμός ορίζεται η έμφυλη διάκριση λόγω στερεοτύπων και προκαταλήψεων σχετικά με το βιολογικό ή κοινωνικό φύλο ενός ατόμου. Πλήττει κατεξοχήν τις γυναίκες, αφού καθορίζει τους ρόλους των φύλων με την πατριαρχική πεποίθηση ότι το αντρικό φύλο είναι ανώτερο. Ο σεξισμός υποθάλπει την ενδοοικογενειακή βία, την σεξουαλική παρενόχληση, τη κουλτούρα βιασμού και άλλες μορφές έμφυλης βίας.

Πρότυπα αρρενωπότητας θεωρούνται γενικά τα ετερόφυλα πρότυπα «ανδρικής» συμπεριφοράς που προωθεί η πατριαρχία, όπως η ανταγωνιστικότητα, η κυριαρχία και η επιθετικότητα, εντοπίζονται στα χαρακτηριστικά των ανδρών να είναι ανθεκτικοί, να φαίνονται σκληροί και να εκτονώνουν τα συναισθήματά τους μέσω θυμού, της αποφυγής της εμφάνισης αδυναμίας και αναζήτησης για περιπέτεια, κίνδυνο και βία.

Τοξική αρρενωπότητα ορίζεται το πρότυπο αρρενωπότητας που βλάπτει πρωτίστως τις γυναίκες και τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα και πλήττει τους άντρες και αποτελεί το σύνολο των αντικοινωνικών συμπεριφορών που προωθούν την ανδρική υπεροχή και επιθετικότητα με την απειλή ή άσκηση ψυχολογικής ή σωματικής βίας. Μία από τις πλέον απεχθείς εκφράσεις της τοξικής αρρενωπότητας εντοπίζεται στο γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρωποκτονιών διαπράττονται από τους άνδρες, καθώς επίσης ότι οι άνδρες έχουν τριπλάσιες πιθανότητες να αυτοκτονήσουν σε σχέση με τις γυναίκες. Ακραία μορφή έκφρασής του είναι ο μιλιταρισμός που γεννά τους πολέμους. Ως πρότυπο αρρενωπότητας επηρεάζει μεγάλα τμήματα του πληθυσμού και συνδέεται επίσης με το σεξισμό, την ομοφοβία, τον εκφοβισμό-bullying και τη σεξουαλική παρενόχληση.

Με βάση μια επίσημη απογραφή του 2017 στο Σώμα της Ελληνικής Αστυνομίας υπηρετούσαν περίπου 7.304 γυναίκες, εκπροσωπώντας το 13% του προσωπικού. Οι γυναίκες Αστυνομικοί τυπικά τυγχάνουν ίσης μεταχείρισης με τους άνδρες στην εκπαίδευση, το χρόνο εργασίας, τις αποδοχές και τον εξοπλισμό που φέρουν. Η εξέλιξη των γυναικών στο Αστυνομικό Σώμα δεν υπόκειται σε περιορισμούς. Μάλιστα, για πρώτη φορά στην Ευρώπη, γυναίκα αστυνομικός της Ελληνικής Αστυνομίας προήχθη στο βαθμό του Υποστράτηγου, το έτος 2002, ενώ το 2016 η πρώτη γυναίκα στην Ελλάδα που προήχθη σε Αντιστράτηγο. Οι κυριότεροι σταθμοί στην ιστορία των γυναικών στην Ελληνική Αστυνομία είναι το 1969 η κατάταξη των πρώτων 45 γυναικών Αστυφυλάκων στο Σώμα της πρώην Αστυνομίας Πόλεων, το 1971 η πρόσληψη ως ειδικό προσωπικό γυναικών, 25 γυναικών στο Σώμα της πρώην Χωροφυλακής, το 1983 επετράπη η είσοδος γυναικών αστυνομικών στη σχολή Αξιωματικών σε ποσοστό 10% επί των  θέσεων που προκηρύσσονταν και το 2003 έγινε κατάργηση της ποσόστωσης θέσεων και κατάταξη με τα ίδια κριτήρια εισαγωγής για άνδρες και γυναίκες, αίροντας μια σαφής άμεση διάκριση λόγω φύλου, παραμένοντας όμως ως έμμεση διάκριση το ίδιο κατώτατο όριο ύψους ως προσόν για την κατάταξή τους, αποκλείοντας έτσι πολύ μεγαλύτερο μέρος γυναικών από άντρες να υπηρετούν στην Αστυνομία καθότι έχουν χαμηλότερο μέσο όρο ύψους ως φύλο.

Με την είσοδο των γυναικών στην Αστυνομία, οι άνδρες αισθάνθηκαν απειλή αφού για χρόνια ήταν οι μόνοι κυρίαρχοι του επαγγέλματος. Ένιωσαν ότι κλονίζεται η ανδρική υπεροχή και ταυτότητα η οποία αναδεικνύεται έντονα μέσα από τον ρόλο του Αστυνομικού. Η γυναίκες στην Αστυνομία ανέτρεψαν την στερεοτυπική αντίληψη ότι είναι αδύναμες και ευαίσθητες και χρειάζονται μόνο προστασία.

Έρευνες αποδεικνύουν ότι οι γυναίκες Αστυνομικοί είναι εξίσου αποδοτικές με τους άνδρες, καθώς η αστυνομική αποδοτικότητα δε συνδέεται μόνο με την φυσική δύναμη αλλά κυρίως με την επικοινωνιακή επιδεξιότητα και καταλήγουν ότι οι γυναίκες διαθέτουν πλήρως τα απαιτούμενα σωματικά, ψυχικά και συναισθηματικά προσόντα για να ανταποκρίνονται με επάρκεια στις απαιτήσεις του επαγγέλματος του Αστυνομικού.

Υπάρχουν κάποια βασικά χαρακτηριστικά στοιχεία που συγκροτούν την ιδεολογία της Αστυνομίας και επηρεάζουν τη συμπεριφορά των Αστυνομικών, καθώς και τον τρόπο που επιτελούν το ρόλο τους. Πρώτον, ο εγγενής συντηρητισμός, αφού όπως είδαμε οι Αστυνομικοί αντανακλούν τις επικρατούσες συντηρητικές απόψεις της κοινωνίας, με το ρατσισμό να αποτελεί έκφραση του κυρίαρχου αισθήματος απόρριψης της κοινωνίας απέναντι στις μειονοτικές κοινωνικές ομάδες. Οι αστυνομικοί θα λέγαμε αποτελούν τους «φύλακες της κοινωνικής ηθικής». Δεύτερον, ο κοινωνικός απομονωτισμός, καθώς στοιχεία συνυφασμένα με τη φύση του Αστυνομικού επαγγέλματος είναι ο κίνδυνος, η εξουσία και η αποτελεσματικότητα. Έτσι ο αστυνομικός είναι συνεχώς καχύποπτος και προσεκτικός για παραβατικές συμπεριφορές πολιτών και διαμορφώνει ένα σχήμα «εμείς» και οι «άλλοι». Τρίτον, το ήθος της αρρενωπότητας ως πρότυπο του Αστυνομικού. Η επικινδυνότητα του αστυνομικού επαγγέλματος, η ανάγκη για επίδειξη και επιβολή της αστυνομικής εξουσίας, απαιτεί υψηλά επίπεδα ανδρισμού και αρρενωπότητας και είναι δομικό χαρακτηριστικό για την αποτελεσματική εκτέλεση των καθηκόντων του. Τα πρότυπα αρρενωπότητας του Αστυνομικού είναι η επιθετικότητα, η σκληρότητα, η επίδειξη φυσικής/σωματικής δύναμης, μια ισχυρή αίσθηση ανταγωνισμού, καθώς και μια υπερβολική προβολή του ετεροφυλόφιλου σεξουαλικού προσανατολισμού. Γίνεται αντιληπτό ότι η αστυνομία είναι ένας έμφυλος (gendered) κοινωνικός θεσμός όπου κυριαρχεί η τοξική αρρενωπότητα, που συχνά υποβιβάζει τη θηλυκότητα και τις άλλες λιγότερο αρρενωπές μορφές ανθρώπων, όπως την αρρενωπότητα των ομοφυλόφιλων, αφού μάλιστα η ομοφυλοφιλία θεωρείται παρέκκλιση, η οποία πρέπει να χλευαστεί και να απαξιωθεί, διότι μπορεί να προσβάλει το κύρος του Αστυνομικού με βάση τα κυρίαρχα πρότυπα αρρενωπότητας.

Τέλος, τα πρότυπα αρρενωπότητας λειτουργούν και ως μηχανισμός άμυνας στη πίεση των δύσκολων συνθηκών της δουλείας και διαμορφώνουν τους Αστυνομικούς με έντονα στοιχειά κοινωνικής διαφοροποίησης. Επίσης, αντανακλούν τη πατριαρχική δομή της κοινωνίας και εκφράζονται μέσα από τις σεξιστικές αντιλήψεις και μαζί με ένα μείγμα ρατσιστικών και εθνικιστικών προσεγγίσεων που εδράζονται στη στρατιωτική δομή της Αστυνομίας, διαμορφώνουν κουλτούρα «ηρωικού» καθήκοντος. Όλα αυτά όμως τρέφουν τις επιφυλάξεις, την  απέχθεια, το μισός και την εχθρότητα από τους πολίτες.

Σε ελάχιστες και αποσπασματικές έρευνες που πραγματοποιήθηκαν παλαιότερα σε δείγματα Ελλήνων Αστυνομικών, φαίνονται οι κυρίαρχες έμφυλες αντιλήψεις που αντικατοπτρίζονται σε ένα γενικότερο στερεοτυπικό πλαίσιο προκαταλήψεων στη βάση της συντηρητικής ιδεολογικής συγκρότησης που είδαμε παραπάνω.

Από τα αποτελέσματα των ερευνών αυτών, φαίνεται επίσης η άρνηση από τους Αστυνομικούς της διαπολιτισμικότητας και της διαφορετικότητας. Γενικά θεωρείτε αποδεκτό ότι δεν πρέπει να υπηρετούν στην Αστυνομία αλλοδαποί, μουσουλμάνοι, Ρομά και ΛΟΑΤΚΙ άτομα, αφού η ομοιογένεια θεωρείτε βασικό στοιχείο για το επάγγελμα τους. Έτσι η πολυμορφία στην Ελληνική Αστυνομία θεωρείται μη επιτρεπτή, για παράδειγμα η απαγόρευση για τα γένια, τα σκουλαρίκια και τα τατουάζ, είναι ένδειξη άρνησής της. Επίσης οι έρευνες δείχνουν ότι οι νεότεροι Αστυνομικοί θεωρούν τους παλιούς πολύ συντηρητικούς και δεν τους αφήνουν να εκφράζονται ελεύθερα και να παίρνουν πρωτοβουλίες και αυτό επηρεάζει αρνητικά τη πρόοδο και τον εκσυγχρονισμό της Αστυνομικής κουλτούρας.

Για τις γυναίκες, οι σεξιστικές αντιλήψεις των Αστυνομικών δεν είναι εντελώς απορριπτικές, τις περιορίζουν όμως σε ένα δευτερεύοντα ρόλο, όπου μόνο οι άντρες έχουν όλα αυτά τα προσόντα που απαιτούνται για έναν ικανό Αστυνομικό. Η πραγματικότητα άλλωστε δείχνει ακριβώς ότι οι περισσότερες γυναίκες στελεχώνουν τις υπηρεσίες γραφείου, μια αποδεκτή κατάσταση από τις ίδιες, αφού αποφεύγουν τις δύσκολες συνθήκες που έχουν οι εξωτερικές υπηρεσίες. Οι άντρες μάλιστα εκφράζουν την ανησυχίας τους για αυτές, το γεγονός ότι δεν μπορούν να τις εμπιστευτούν και πως ο κόσμος δε βλέπει θετικά μια γυναίκα Αστυνομικό. Τολμούν μάλιστα να πουν ότι δε χρειάζονται άλλες γυναίκες στην Αστυνομία. Όλα αυτά καταδεικνύουν ότι η γυναίκα θεωρείται υποδεέστερη και άρα όχι «μάχιμη» Αστυνομικός.

Οι γυναίκες παλεύουν συνεχώς να αποδείξουν ότι είναι ικανές, αφού μέσα στο ανδροκρατούμενο περιβάλλον της Αστυνομίας θεωρούνται πιο αδύναμες, ευαίσθητες, αλλά και πονηρές και ύπουλες. Έτσι η κοινωνική ταυτότητα που επιτελεί μια γυναίκα δημιουργεί σύγκρουση στους ρόλους της ως σύζυγος και μητέρα και από την άλλη ως Αστυνομικός. Οι γυναίκες Αστυνομικοί που δεν θέλουν να χάσουν τη θηλυκότητα τους, βιώνουν μια εσωτερική σύγκρουση όταν επιβάλλεται να φαίνονται δυναμικές και αυστηρές.

Χαρακτηριστικό πρότυπο αρρενωπότητας στην Αστυνομία, είναι η «σεξουαλική παρενόχληση» και δεν αναφερόμαστε μόνο στην επαχθή, βίαιη και ασελγή μορφή της, αλλά στην «απαρατήρητη και φυσική» κανονικοποιημένη μορφή της. Είναι  όλες εκείνες οι σεξιστικές συμπεριφορές και εκφράσεις, όσο αθώες, συνηθισμένες, αποδεκτές και αδιόρατες φαίνονται, που υπονοούν ότι οι γυναίκες είναι λιγότερο ίσες, δηλαδή λιγότερο ικανές και δυνατές από τους άνδρες. Εκφράζεται με σεξιστικά αστεία, σεξουαλικά υπονοούμενα, σεξιστικές φιλοφρονήσεις και αδικαιολόγητα μονόπλευρο «πέσιμο», φλερτ και ερωτικό πείραγμα. Είναι ο τρόπος με τον οποίο οι γυναίκες υπονομεύονται, αποκλείονται, αγνοούνται, καταπιέζονται, εξαναγκάζονται σε υποχωρήσεις από τους άνδρες και την εξουσιαστική συμπεριφορά τους.

Εξαιρετικό παράδειγμα των ανωτέρω συναντά κανείς στα γραφεία των αστυνομικών Υπηρεσιών και στα επιτελεία των Αξιωματικών, όπου στελεχώνονται κυρίως με γυναίκες, πολλές φορές με υπερβολική για Αστυνομικό «θηλυκότητα» και την πρόδηλη άσκηση «σεξουαλικής παρενόχλησης» των αντρών προϊσταμένων τους, που αν δεν ανεχθούν θα χάσουν τα υπηρεσιακά προνόμια της θέσης τους. Αν κάποια γυναίκα τολμήσει να αντιδράσει, θα θεωρηθεί υπερβολική και ότι «το πήρε πολύ σοβαρά» και η σεξουαλική παρενόχληση που λέει ότι δέχθηκε είναι ακίνδυνη και αθώα έκφραση του «υγιούς και φυσικού» ανδρισμού απέναντι σε μια γυναίκα, που πρέπει όχι απλά να δέχεται, αλλά αντίθετα να κολακεύεται κιόλας.

Η κουλτούρα της Αστυνομίας μπορεί κυρίως να προκύπτει από την ίδια τη φύση του αστυνομικού επαγγέλματος, όμως είναι και αποτέλεσμα συγκεκριμένων σχέσεων εξουσίας που αναπαράγονται διαχρονικά εντός της Αστυνομίας, είτε με την επιβολή από τους ιεραρχικά ανώτερους, τους παλιότερους ή αρχαιότερους και τους ηλικιακά μεγαλύτερους, είτε με τον μιμητισμό τρόπων δράσης και συμπεριφοράς. Η εκπαίδευση όμως είναι αυτή που έχει πρωταρχικό ρόλο στη διαμόρφωση της κουλτούρας του Αστυνομικού που καθορίζει το ρόλο του που επιτελεί στη κοινωνία, αλλά και τις έμφυλες αντιλήψεις που διαμορφώνουν τα πρότυπα αρρενωπότητάς του. Έτσι καθίσταται σαφές πως δεν θα αλλάξουν τα πρότυπα αρρενωπότητας αν δεν αλλάξει η πατριαρχική φύση της ίδιας της  εκπαίδευσης των Αστυνομικών.

Οι Αστυνομικοί δέχονται μεγάλη πίεση από το σύστημα εκπαίδευσης ώστε να συμπεριφέρονται με τα στερεοτυπικά πρότυπα αρρενωπότητας για αυστηρότητα, σκληρότητα, έλλειψη ευαισθησίας και πειθήνια πειθαρχία. Η πυγμή της αρρενωπότητας είναι βασικό στοιχείο κατά την εκμάθηση των κανόνων της σχολής και της πρακτικής εκπαίδευσης των μαθημάτων της αστυνομικής αυτοάμυνας και αυτοπροστασίας. Κατάλληλος και μάχιμος Αστυνομικός κατά την εκπαίδευση θεωρείται όποιος υιοθετεί και αναπαράγει με το καλύτερο δυνατό τρόπο τα πρότυπα αρρενωπότητας, τόσο με την εν γένει στάση και συμπεριφορά του, όσο και κατά την εκτέλεση των ασκήσεων. Η δυνατή φωνή, οι κοφτές και βαριές κινήσεις, η σκληρότητα στην έκφραση και η αυστηρή συμπεριφορά είναι στοιχεία των πρότυπων αρρενωπότητας. Είναι γνωστά τα «καψώνια», που άτυπα γίνονται στις σχολές και έχουν καθαρά σκοπό να επιβάλλουν την αντοχή στο πόνο, την επίδειξη θάρρους, την έλλειψη φόβου και εμπεριέχουν έντονα φαλλοκρατικά στοιχεία με σεξουαλικού τύπου χλευασμούς και απαξιώσεις, σε μια προσπάθεια απομείωσης της αρρενωπότητας αυτού που τα υπομένει, ώστε να επιδιώξει με την επιτυχή εκτέλεσή τους να αποκαταστήσει τον «ανδρισμό» του.

Δεν είναι καθόλου τυχαία η προσπάθεια απαξίωσης των γυναικών Αστυνομικών, αφού η υπονόμευση τους ξεκινά από την εκπαίδευση και τους ακολουθεί σε όλη την υπηρεσιακή τους ζωή. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της «προσφοράς προστασίας» από τους άντρες συναδέλφους τους, όταν για παράδειγμα τις θέτουν σε μη μάχιμες θέσεις ή προσπαθούν επιτηδευμένα να της βοηθήσουν στις απαιτητικές αστυνομικές δραστηριότητες, ειδικά κατά την εκπαίδευση. Για τους περισσότερους αυτό θεωρείται καλοπροαίρετο, όμως εκφράζει τη σεξιστική πεποίθηση ότι οι γυναίκες είναι ουσιαστικά λιγότερο ικανές, πιο αδύναμες από τους άντρες για να αντιμετωπίσουν τις απαιτήσεις της εκπαίδευσης και αργότερα του ίδιου του επαγγέλματος. Αυτή η «προστατευτική» στάση διέπει τη πλειοψηφία των εκπαιδευτών στις σχολές, οι οποίοι δεν έχουν τις ίδιες απαιτήσεις από τις γυναίκες και παραβλέπουν όταν δεν ανταποκρίνονται όπως οι άντρες. Φυσικά αυτό το ενστερνίζονται και οι ίδιες οι γυναίκες Αστυνομικοί και προκειμένου να αποφύγουν να αντιταχθούν στις σεξιστικές διακρίσεις που δέχονται, καταλήγουν να τις αναπαράγουν, αφού  τελικά τις βολεύει.

Τα πρότυπα αρρενωπότητας μπορεί να επιδράσουν αρνητικά στο έργο της Αστυνομίας και στην ποιότητα της αστυνόμευσης, αφού γυναίκες και ΛΟΑΤΚΙ πολίτες τα αντιλαμβάνονται ως άδικες διακρίσεις που συμβάλλουν στην έλλειψη εμπιστοσύνη τους σε αυτή. Έτσι  δυσχεραίνει σημαντικά το έργο της αστυνομίας, μειώνοντας τελικά την αποτελεσματικότητά της. Η έλλειψη εμπιστοσύνης των γυναικών και ΛΟΑΤΚΙ ατόμων στην αστυνομία αυξάνει την πιθανότητα μη καταγγελίας της έμφυλης βίας και της ομοφοβίας, όπως βιασμοί, ενδοοικογενειακή βία, σεξουαλικές παρενοχλήσεις και κακοποιήσεις που υφίστανται, με αποτέλεσμα πολλά από αυτά τα περιστατικά να παραμένουν στο «σκοτάδι». Ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. έχει αναδείξει ξεκάθαρα το φαινόμενο της υποκαταγραφής αυτών των εγκλημάτων.

Η καταπολέμηση των έμφυλων διακρίσεων, παρά το νομοθετικό πλαίσιο της αρχής της ίσης μεταχείρισης, πρέπει να μπει σε ένα οργανωμένο πλαίσιο στρατηγικής με επιτακτικό χαρακτήρα, από την ίδια την Ηγεσία, προκειμένου να καταστεί αποτελεσματική. Οι γυναίκες και τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα πρέπει να νοιώθουν ασφαλείς στην Αστυνομίας και να πάψουν να αντιμετωπίζονται με περιφρόνηση και ανισότητα. Πρέπει ακόμη να υποστηριχτεί περαιτέρω η άνοδος των γυναικών στην ιεραρχία, αντιμετωπίζοντας πλήρως τα προβλήματα που έχουν αναπόφευκτα ως γυναίκες και μητέρες Αστυνομικοί, προκειμένου να έχουν ίσες ευκαιρίες (Αντιγόνη & Π.Ο.ΑΣ.Υ., 2004). Επίσης να πάψει η αυτονόητη παραδοχή, δείγμα του εσωτερικευμένου σεξισμού, από τις ίδιες τις γυναίκες, ότι η θέση τους είναι στα γραφεία, μέσα σε ένα γενικότερο πλαίσιο απαλλαγής της Αστυνομίας από τη άκρατη γραφειοκρατία και τα διοικητικά πάρεργα.

Στην Αστυνομία, η υγεία γενικά και ειδικότερα η ψυχική υγεία πρέπει να είναι διασφαλισμένες. Χρειάζονται λοιπόν εναλλακτικές εκδοχές και πρότυπα αρρενωπότητας, που παρεμβαίνουν στους άντρες, και στα παραδοσιακά πρότυπα αρρενωπότητας γενικότερα, προς την κατεύθυνση συγκρότησης νέων υγιών μορφών τους. Σκοπός είναι μια από κοινού προσπάθεια αλλαγής προς μια κατεύθυνση φροντιστικών, συμμαχικών και αλληλέγγυων προτύπων αρρενωπότητας έναντι των πατριαρχικά δομημένων ηγεμονικών, κυριαρχικών και τοξικών εκδοχών και εκφάνσεών τους.

Ο σεξισμός, ο μισογυνισμός και η τοξική αρρενωπότητα, μέσα από τα σεξιστικά και ομοφοβικά αστεία, σχόλια και αναρτήσεις στο διαδίκτυο, τον σεξιστικό και ομοφοβικό δημόσιο λόγο, που δυστυχώς κυριαρχούν και στην Αστυνομία, δημιουργούν αναπότρεπτα το αναγκαίο υπόβαθρο της έμφυλης βίας, μετατρέποντάς τη σε μια κοινοτοπία, κανονικοποιώντας την και παραδίδοντάς τη νομιμοποιημένη στο συλλογικό ασυνείδητο.

Ο απώτερος σκοπός είναι η απελευθέρωση των ίδιων των Αστυνομικών από έμφυλους περιορισμούς και καταναγκασμούς που τους εγκλωβίζουν και οδηγούν νομοτελειακά στη βία. Φυσικά, η αντιμετώπιση της ρίζας του προβλήματος του σεξισμού και της τοξικής αρρενωπότητας στην καθημερινότητα, είναι η αποδόμηση της ίδιας της πατριαρχίας, που ελέγχει και εξουσιάζει αδιόρατα τις ζωές και τις συνειδήσεις όλων μας. Τα πρότυπα αρρενωπότητας και η αμφισβήτησή τους είναι κομβικής σημασίας  στην Αστυνομία και στις προσπάθειες για εκδημοκρατισμό της.

Καθίσταται επιτακτική μια σύγχρονη επαγγελματική εκπαίδευση του Αστυνομικού πάνω στις τρεις βασικές θεματικές ενότητες της Αστυνομικής, Νομικής και Κοινωνικής επιστήμης που απαιτούνται για την άρτια επαγγελματική του κατάρτιση του. Μια εκπαίδευση που βασίζεται αυστηρά στης δημοκρατικές αρχές, τους κανόνες δικαίου και την προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και η χρήση βίας πρέπει να γίνεται αυστηρά με τους περιορισμούς που επιβάλουν. Τέλος, η εκπαίδευση πρέπει να λαμβάνει απαραίτητα υπόψη την καταπολέμηση του ρατσισμού και των έμφυλων διακρίσεων.

 

Αστυνόμος Β’ ΛΩΛΗΣ Μιχαήλ

Εμπειρογνώμονας και Εκπαιδευτής του Συμβουλίου της Ευρώπης σε θέματα Ρατσισμού. Αποσπάσματα από επιστημονικό άρθρο Πρότυπα Αρρενωπότητας στην Αστυνομία, ΗΔΥΕΠΕΙΑ 2020.