1987: Εξέγερση στο “κάτεργο” της Κέρκυρας

«Εξεγερθήκαμε στους γδάρτες των ονείρων μας», «Δικαίωση τώρα», έγραφαν τα πανό που κρέμασαν από την ταράτσα οι κρατούμενοι των φυλακών της Κέρκυρας, όταν στις 5 Φεβρουαρίου 1987 έκαναν εξέγερση, διαμαρτυρόμενοι για τις συνθήκες διαβίωσης στο «κολαστήριο», όπως το χαρακτήριζαν. Η στάση άρχισε λίγες ημέρες πριν, με άρνηση συσσιτίου και επισκεπτηρίου και κλιμακώθηκε με την πυρπόληση του διοικητηρίου!

Ήδη ο Βαγγέλης Ρωχάμης είχε στείλει επιστολή στις εφημερίδες, γράφοντας για φυλακές – «Νταχάου», πουλημένους διευθυντές, ξυλοδαρμούς, φρικτά βασανιστήρια, απομόνωση, φάλαγγα και ασελγείς πράξεις. «Κι όταν οι κρατούμενοι δεν έχουν χρήματα», έγραφε χαρακτηριστικά ο Ρωχάμης, «τους προτείνουν να εξωθήσουν τις γυναίκες τους στην πορνεία, με αποτέλεσμα από κλέφτες και δολοφόνοι να γίνονται προαγωγοί και ναρκομανείς».

Ο γνωστός βαρυποινίτης ήταν ο μπροστάρης της εξέγερσης, ή τουλάχιστον ο πιο «αναγνωρίσιμος» -καθώς ήταν ήδη «φορτωμένος» με βαριές ποινές, αλλά και θεαματικές αποδράσεις- μαζί με τον Κυριάκο Παπαχρόνη και τον Γιάννη Παπαδόπουλο. Στον πλευρό τους είχαν τον Χάρη Τεμπερεκίδη και τον Γιάννη Πετρόπουλο, οι οποίοι είχαν αποδράσει από τις ίδιες φυλακές το Μάιο του 1986, αφού έκοψαν με λάμα δυο σίδερα από τα κάγκελα ενός παραθύρου και αναρριχήθηκαν με σεντόνια και έναν αυτοσχέδιο γάντζο στον τοίχο της φυλακής. Μάλιστα ο μύθος λέει ότι κατάφεραν να πάρουν με το μέρος τους ακόμη και τους ιδιοκτήτες των μαγαζιών όπου κρύβονταν στην Κέρκυρα, οι οποίοι όχι μόνο δεν τους κατέδωσαν, αλλά τους βοήθησαν μέχρι να περάσουν με μια βάρκα στην Ηγουμενίτσα!

Από εκείνη την απόδραση οι φυλακές έγιναν ακόμη πιο σκληρές και οι εφημερίδες φιλοξενούσαν συχνά καταγγελίες για βασανιστήρια, απάνθρωπες συνθήκες και «καλωσορίσματα» καταδίκων με τα κλομπ στο μεγάλο διάδρομο της εισόδου. Ακόμη και απλοί πολίτες συγκέντρωναν υπογραφές για να κλείσει το «κολαστήριο της Κέρκυρας». Το «ποτήρι» είχε ξεχειλίσει και η εξέγερση θα ξεσπούσε στις 5 Φεβρουαρίου 1987.

Την ώρα που η φυλακή ήταν ανοιχτή, κάποιοι κρατούμενοι ακινητοποίησαν τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους με αυτοσχέδια μαχαίρια και κατάφεραν να ανεβούν στην ταράτσα. Ακολούθησαν και πολλοί άλλοι, που άρχισαν να καίνε στρώματα, σεντόνια, κουβέρτες, ακόμη και τις τάβλες των κρεβατιών τους. Την ίδια μορφή διαμαρτυρίας επέλεξαν και αρκετοί κρατούμενοι, που ωστόσο παρέμειναν μέσα στα κελιά τους.

Η κατάσταση πήρε ανεξέλεγκτες διαστάσεις, καθώς το διοικητήριο τυλίχτηκε στις φλόγες. Κρατούμενοι έξυναν με αυτοσχέδιες λάμες τα μπετά και αποκτούσαν «πολεμοφόδια», ενώ ένας σωφρονιστικός υπάλληλος υπέστη καρδιακό επεισόδιο και μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο της πόλης. Μόλις έφτασαν οι δημοσιογράφοι και τα τηλεοπτικά συνεργεία, οι στασιαστές άρχισαν να φωνάζουν τα αιτήματά τους: «Ζητάμε ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης. Δεν είμαστε γουρούνια, είμαστε άνθρωποι»… Τα διπλανά σχολεία είχαν ήδη εκκενωθεί για λόγους ασφαλείας, καθώς ο τρόμος είχε κυριεύσει καθηγητές και μαθητές.

Μέσα στη γενική αναταραχή, κάποιοι βρήκαν την ευκαιρία να επιτεθούν και να ξυλοκοπήσουν άλλους κρατούμενους, που τους θεωρούσαν «έμπιστους» του συστήματος της φυλακής. Τρεις μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο σοβαρά τραυματισμένοι, ανάμεσά τους και ο 23χρονος Κώστας Καραθανάσης, που τέσσερα χρόνια νωρίτερα είχε σκοτώσει τον αστυφύλακα Αθανάσιο Καραχάλιο, ο οποίος τον αναζητούσε στην Ευαγγελική Σχολή της Νέας Σμύρνης, μετά από διάρρηξη ενός περιπτέρου.

Καθώς ο καπνός είχε καλύψει ολόκληρο το κτίριο του διοικητηρίου, στις φυλακές έφτασαν τα ΜΑΤ και έζωσαν την περιοχή. Νωρίς το απόγευμα πήραν εντολή να εισβάλουν και να καταστείλουν την εξέγερση. Ο διευθυντής Ιωσήφ Κόλλας, ο οποίος κυκλοφορούσε με έναν λοστό στο χέρι, ακούστηκε, σύμφωνα με καταγγελίες κρατουμένων, να φωνάζει: «Μπείτε μέσα να καθαρίσετε καμιά τριανταριά να ησυχάσουμε»!

Οι αστυνομικοί μπήκαν στη φυλακή χτυπώντας τις ασπίδες τους με τα κλομπ και ταυτόχρονα «έπνιξαν» την ταράτσα στα δακρυγόνα. Έβγαλαν δια της βίας κρατουμένους στο προαύλιο και τους ξυλοκόπησαν αλύπητα. Η επανάκτηση του ελέγχου της φυλακής ήταν θέμα χρόνου. Την επόμενη ημέρα οι πρωταίτιοι, ή τουλάχιστον αυτοί που θεωρήθηκαν ως τέτοιοι, ο Γιάννης Παπαδόπουλος, ο Γιάννης Πετρόπουλος και ο Βλάσσης Ψοφάκης, μετήχθησαν στις φυλακές της Πάτρας. Με αφορμή τις μεταγωγές αυτές ξέσπασε νέα στάση των κρατουμένων, που αντιμετωπίστηκε σχεδόν αμέσως από τα ΜΑΤ.

Η εξέγερση στάθηκε αφορμή ώστε το υπουργείο Δικαιοσύνης να δώσει σημασία στις καταγγελίες για το «κολαστήριο» της Κέρκυρας… Παρά τις βελτιώσεις που είχαν γίνει τις δύο τελευταίες δεκαετίες, οι συνθήκες κράτησης παρέμεναν απογοητευτικές.

Το κτίριο των φυλακών, που κατασκευάστηκε από τους Άγγλους το 1831, είναι ένα από τα παλαιότερα δείγματα του «πρωτοποριακού», για το 19ο αιώνα, σχεδιασμού φυλακών στις Ηνωμένες Πολιτείες και αποτελεί παραλλαγή των αμερικανικών φυλακών “Eastern State” στην Πενσιλβάνια. Για την ανέγερσή του χρησιμοποιήθηκαν σχέδια του Άγγλου πολιτικού Τζέρεμι Μπένταμ, ο οποίος φημιζόταν για τη σκληρότητα της πολιτικής σωφρονισμού που είχε επιβάλει.

Νίκος Τσέφλιος

https://astinomiko.gr