Ποια συμπτώματα έχει ένας αρρωστοφοβικός;

Ο αρρωστοφοβικός ή ο «κατά φαντασίαν ασθενής» είναι αυτό ακριβώς που περιγράφει ο Μολιέρος, στο ομώνυμο θεατρικό έργο.

Είναι ένας άνθρωπος που ενώ είναι απολύτως υγιής, αποκτά εμμονή με την υγεία του και νομίζοντας πως «έχει κάτι σοβαρό», επισκέπτεται διαρκώς γιατρούς και κάνει συνεχώς εξετάσεις, προκειμένου να επιβεβαιώσει τη «διάγνωσή» του. Κατάσταση όχι και τόσο σπάνια, αφού φαίνεται να αφορά ποσοστό 1-5% περίπου του πληθυσμού.

Μπορεί, αλήθεια, να αντιμετωπιστεί;

Άραγε έχετε γνωρίσει ποτέ ένα άτομο που να μιλάει συνεχώς για αρρώστιες και να φοβάται μήπως ο ίδιος πάθει κάτι; Όλοι έχουμε κατά καιρούς ανησυχήσει για κάποιο σύμπτωμά μας, ωστόσο η συνεχής ενασχόληση με γιατρούς και εξετάσεις, για ένα δήθεν σύμπτωμα και μια δήθεν αρρώστια που κανείς γιατρός δεν μπορεί να διαγνώσει, είναι εκείνα που παραπέμπουν σε «κατά φαντασίαν ασθενή».

Στην πιο ακραία μορφή αυτής της συμπεριφοράς, συναντάμε ανθρώπους που περιφέρονται από γιατρό σε γιατρό, διαφόρων ειδικοτήτων, αναζητώντας απάντηση ή, καλύτερα, τη διάγνωση της ασθένειας που μετά βεβαιότητας έχουν…

Ο όρος «κατά φαντασίαν ασθενής» χρησιμοποιείται για να περιγράψει την υποχονδρίαση, μια διαταραχή, που έχει ως κύριο γνώρισμα τον έντονο φόβο του ατόμου ότι πάσχει από κάποια σοβαρή ασθένεια, γεγονός που προκύπτει από την παρερμηνεία σωματικών συμπτωμάτων, καθώς δεν υπάρχει οργανική πάθηση που να τα δικαιολογεί.

Στην εποχή του Internet, η υποχονδρίαση έχει λάβει νέες διαστάσεις και τείνει να διογκωθεί. Όταν κάποιος, για κάποιο σύμπτωμά του, αντί να επισκεφθεί το γιατρό καταλήγει να ψάχνει στο Ίντερνετ, είναι πολύ πιο πιθανό να θεωρήσει ότι από κάτι πάσχει, καθώς ακόμη και ο πιο απλός πόνος μπορεί να βρίσκεται στη λίστα των συμπτωμάτων της πιο δύσκολης ασθένειας. Η νέα αυτή μορφή υποχονδρίασης έχει επικρατήσει να αναφέρεται ως κυβερνο-χονδρία (cyberchondria).

Η υποχονδρίαση σύμφωνα με το DSM-IV-TR (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) ανήκει στις σωματόμορφες διαταραχές, μια ομάδα ψυχικών διαταραχών που έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό τους τα σωματικά συμπτώματα, τα οποία δεν μπορούν να αποδοθούν σε κάποια οργανική πάθηση. Η υποχονδρίαση μοιάζει με διάφορες άλλες σωματόμορφες διαταραχές, όπως π.χ. τη διαταραχή πόνου ή τη δυσμορφοφοβία.

Το βασικό τους χαρακτηριστικό είναι η παρουσία σωματικών συμπτωμάτων που όμως δεν μπορούν να εξηγηθούν πλήρως από κάποια ιατρική κατάσταση, αν και αμυδρώς μπορεί να παραπέμπουν σε κάποια νόσο, ενώ δεν μπορούν να εξηγηθούν ούτε ως αποτέλεσμα της λήψης κάποιας ουσίας ούτε ως συνέπεια κάποιας άλλης ψυχικής διαταραχής (π.χ. Διαταραχή Πανικού).

Η κύρια διαφορά της υποχονδρίασης συνίσταται στο ότι έχει, κατά κανόνα, ηπιότερα συμπτώματα που αντιστοιχούν συχνά σε απόλυτα φυσιολογικά φαινόμενα, όπως π.χ. κάποιος έκτακτος καρδιακός παλμός, ένα κόκκινο σημαδάκι στο δέρμα, ένα συνηθισμένο κρυολόγημα κ.λπ.

Η υποχονδρίαση εμφανίζεται το ίδιο συχνά και στα δύο φύλα και σε όλες τις ηλικίες. Στους περισσότερους, όμως, εμφανίζεται για πρώτη φορά στην πρώιμη ενήλικη ζωή (20-30 ετών). Το ποσοστό συχνότητας εμφάνισης είναι περίπου το 1-5% του γενικού πληθυσμού, ανάλογα με τη χώρα.

Τι φταίει;

Η υποχονδρίαση μπορεί να εμφανισθεί μετά από ένα τραυματικό γεγονός, όπως π.χ. το θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου, μια αλλαγή στη ζωή με νέες ευθύνες, όπως ένας γάμος κ.ά. Μπορεί, επίσης, να είναι το αποτέλεσμα έντονου άγχους, κατάθλιψης ή βίωσης κάποιου τραυματικού γεγονότος κατά την παιδική ηλικία, π.χ. σωματική κακοποίηση, παραμέληση κ.λπ. Δεν αποκλείεται, τέλος, η ύπαρξη κάποιου κληρονομικού παράγοντα.

Οι υποχονδριακοί πιστεύουν ή υποπτεύονται ότι πάσχουν από κάποια σοβαρή ή απειλητική για τη ζωή τους ασθένεια. Έτσι, αναζητούν επίμονα ιατρική βοήθεια, καθώς η αγωνία και το άγχος τους εντείνεται συνεχώς. Κι ενώ θα περίμενε κανείς ότι λαμβάνοντας από τους γιατρούς τη διαβεβαίωση ότι δεν υπάρχει κάποιο οργανικό πρόβλημα, τα πράγματα θα ηρεμούσαν, η ανησυχία τους συνεχίζεται ή ακόμη και επιδεινώνεται. Σκέφτονται κάθε φορά τη χειρότερη εκδοχή για το «πρόβλημά» τους. Τότε ξεκινάει μια διαδικασία συνεχούς εναλλαγής ιατρών, όπου το άτομο, στην πραγματικότητα, δεν ψάχνει από τι πάσχει – αυτό που ψάχνει εναγωνίως είναι ένα γιατρό που θα του επιβεβαιώσει ότι νοσεί.

Ωστόσο, σε αυτό το σημείο, είναι σημαντικό να διευκρινίσουμε πως η ενασχόληση με θέματα υγείας, καθώς και η συνέπεια στο ετήσιο check-up, δεν αποτελούν δείγματα υποχονδρίασης, αλλά πρόκειται για απόλυτα υγιείς συμπεριφορές. Αυτό που διαφοροποιεί μια υγιή κατάσταση από την υποχονδρίαση, είναι η λανθασμένη ερμηνεία των συμπτωμάτων και η ακλόνητη πεποίθηση ότι υπάρχει σίγουρα μια σοβαρή ασθένεια πίσω από αυτά, παρά τις διαβεβαιώσεις των ιατρών.

Όσο για την πορεία της διαταραχής, αυτή είναι συνήθως χρόνια, με τα συμπτώματα να παρουσιάζουν περιοδικώς αυξομειούμενη ένταση και κάποιες φορές να εμφανίζεται πλήρης αποδρομή τους.

«Φανταστική» ασθένεια με πραγματικά συμπτώματα;

Αυτό που σίγουρα προκαλεί εντύπωση είναι πως οι «κατά φαντασία» ασθενείς δεν υποκρίνονται. Πιστεύουν πως είναι πραγματικά άρρωστοι και νιώθουν έτσι! Υποφέρουν πραγματικά, παρόλο που οι άλλοι από κάποιο σημείο και μετά δεν δίνουν σημασία στα «παράπονά» τους, θεωρώντας τους ίσως ακόμη και γραφικούς. Η ανησυχία του υποχονδριακού μπορεί να αφορά πολλά και διαφορετικά οργανικά συστήματα ή να περιορίζεται σε εμμονή με ένα συγκεκριμένο όργανο ή μια συγκεκριμένη πάθηση.

Συμπτώματα όπως η ζάλη, η ταχυπαλμία, το τρέμουλο, ο πονοκέφαλος, ο πόνος στο στήθος και πολλά άλλα, μονοπωλούν το ενδιαφέρον τους. Τα συναισθήματα φόβου και αγωνίας, έχουν ως αποτέλεσμα την ένταση των σωματικών συμπτωμάτων και ενοχλήσεων, με περαιτέρω επιπτώσεις, καθώς το άτομο εισέρχεται σε ένα φαύλο κύκλο από τον οποίο δεν είναι εύκολο να ξεφύγει. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που έχουν οδηγηθεί σε εγχειρήσεις ή πολύ ακριβές θεραπείες, χωρίς κανέναν ουσιαστικό λόγο. Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να τονίσουμε, πως, δυστυχώς, μερικοί γιατροί ενθαρρύνουν την υποχονδρίαση ορισμένων ατόμων, για να τους χρεώνουν επισκέψεις και ιατρικές εξετάσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι και ο Αργκάν, ο ήρωας του Μολιέρου, είχε πέσει θύμα εκμετάλλευσης από γιατρούς.

Πώς επηρεάζονται τα παιδιά;

Όταν ο γονιός πάσχει από υποχονδρίαση, έστω κι αν δεν έχει διαγνωστεί με τη διαταραχή, αλλά ασχολείται έντονα με σωματικές παθήσεις και συμπτώματα, φυσικό είναι ότι θα επηρεάσει ανάλογα και τα παιδιά του. Τα παιδιά, όταν στο σπίτι κυριαρχεί ένα κλίμα αρρωστοφοβίας, είναι πιθανό να αναπτύξουν και αυτά φοβίες και ανασφάλειες, όπως να φοβούνται το σκοτάδι, να μην θέλουν να μείνουν μόνα τους, να φοβούνται να μην χάσουν τους γονείς τους κ.λπ. Με λίγα λόγια, τα παιδιά που βιώνουν καθημερινά μια υποχονδριακή συμπεριφορά, είναι πολύ πιθανό, μεγαλώνοντας, να μεταμορφωθούν και τα ίδια σε υποχόνδριους ενήλικες.

Λύση υπάρχει;

Η αντιμετώπιση της υποχονδρίασης είναι περίπλοκη και αρκετά δύσκολη, ιδιαίτερα αν η κατάσταση είναι μακροχρόνια. Ο υποχόνδριος δυσκολεύεται να κατανοήσει την πραγματική διάσταση της διαταραχής του, καθώς έχει εμμονή με το οργανικό κομμάτι και παραβλέπει συστηματικά τους ψυχολογικούς παράγοντες. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό ο ασθενής να κατανοήσει το ψυχολογικό υπόβαθρο της ασθένειάς του, για να προχωρήσει στην αντιμετώπισή της. Η ψυχοθεραπεία αποτελεί τον κυριότερο τρόπο αντιμετώπισης της υποχονδριακής διαταραχής.

Τα συμπτώματα της υποχονδρίασης

Ο υποχονδριακός άνθρωπος:

• Φοβάται και ασχολείται διαρκώς με ασθένειες που δεν έχει
• Παρερμηνεύει τις φυσιολογικές σωματικές λειτουργίες και «συμπτώματα» και τα ανάγει σε ασθένεια
• Υπερκαταναλώνει φάρμακα και υπηρεσίες υγείας
• Ανησυχεί διαρκώς, παρά τις διαβεβαιώσεις των γιατρών και τα αποτελέσματα των εξετάσεων
• Αλλάζει γιατρούς και επαναλαμβάνει τις εξετάσεις
• Τα σωματικά συμπτώματα για τα οποία παραπονείται διαρκούν περισσότερους από 6 μήνες
• Βασανίζεται από άγχος και σημαντικές δυσκολίες στην καθημερινότητά του, εξαιτίας των ασθενειών

Cyberhondria: Επίσκεψη στο… Dr Google!

Αν κάθε περίεργη ενόχληση, αντί να σας οδηγεί στο σαλονάκι του γιατρού, σας φέρνει μπροστά από την οθόνη του υπολογιστή να ψάχνετε σε site υγείας για τις παθήσεις που αντιστοιχούν στα συμπτώματά σας, τότε μάλλον ανήκετε στην κατηγορία των cyberchondriacs.

O –ελληνιστί- κυβερνοχόνδριος είναι εκείνος που αναζητά συστηματικά πληροφόρηση για θέματα υγείας μέσω Διαδικτύου και με βάση αυτά που διαβάζει μετά πιστεύει ότι από κάτι πάσχει. Οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς σύμφωνα με έρευνες, πολλοί είναι εκείνοι που κάνουν αυτοδιάγνωση με τη βοήθεια του Ίντερνετ, την ώρα που μόνο ένας στους τέσσερις ελέγχει την εγκυρότητα της πηγής αναζήτησης πληροφοριών.

Την ίδια ώρα, πάρα πολλοί γιατροί έχουν να διηγηθούν ιστορίες για ασθενείς που έφθασαν στο ιατρείο με τη βεβαιότητα ότι πάσχουν από την τάδε ή τη δείνα αρρώστια ή κραδαίνοντας σελίδες τυπωμένες από το Διαδίκτυο, φτάνοντας στο σημείο να υποδεικνύουν στο γιατρό τι θεραπεία πρέπει να τους χορηγήσει.

Πηγή: healthyme.gr

_