Εισοδήματα: Είμαστε φτωχότεροι κατά 2.200 ευρώ

Μικρότερο κατά 2.200 ευρώ ετήσιο μέσο εισόδημα και χαμηλότερη κατά 28 μονάδες αγοραστική δύναμη είναι ο «λογαριασμός» για τα ελληνικά νοικοκυριά την τελευταία 15ετία λόγω της πολυετούς οικονομικής κρίσης, της πανδημίας και της έκρηξης των τιμών σε ενέργεια και τρόφιμα.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat τo μέσο ετήσιο εισόδημα στην Ελλάδα ήταν το 2009 21.350 ευρώ, ενώ στο τέλος του 2023, παρά τις διαδοχικές αυξήσεις του κατώτερου μισθού και την ανάπτυξης της οικονομίας, δεν ξεπερνά τα 19.150 ευρώ. Η απώλεια εισοδήματος στη 15ετία και παρότι έχουμε αφήσει πίσω εδώ και πέντε χρόνια τους περιορισμούς των μνημονίων φτάνει τα 2.200 ευρώ αφού μέχρι και το 2021 η Ελλάδα ήταν η μόνη χώρα της Ε.Ε. η οποία κατέγραφε μείωση των μέσων εισοδημάτων από το 2010 αποκλίνοντας σταθερά από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Απόσταση

Σε απόλυτους αριθμούς τα μέσα εισοδήματα στην Ε.Ε. των 27 έφταναν στο τέλος του προηγούμενου χρόνου τα 28.940 ευρώ απέχοντας από τον μέσο της Ελλάδας κατά 7.790. Η διαφορά θα ήταν μεγαλύτερη αν δεν είχαμε το 2020 την αποχώρηση της Μ. Βρετανίας από την Ε.Ε. Με την απουσία από τους υπολογισμούς της Eurostat των υψηλών μέσων εισοδημάτων του Ηνωμένου Βασιλείου τα μέσα ετήσια εισοδήματα της Ενωσης υποχώρησαν.

Πιο ρεαλιστική και με πιο απογοητευτικό αποτέλεσμα για την Ελλάδα είναι η σύγκριση των εισοδημάτων της με τον μέσο όρο της ευρωζώνης. Τούτο, με δεδομένο ότι η χώρα μας συμμετέχει στην πρώτη ταχύτητα της Ευρώπης και στο κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα. Στη σύγκριση με τη ζώνη ευρώ η ψαλίδα των εισοδημάτων είναι μεγαλύτερη καθώς το μέσο ετήσιο εισόδημα στα μέλη της ευρωζώνης έφτασε στα τέλη του 2023 στα 31.920 ευρώ έχοντας διαφορά 12.770 ευρώ από το μέσο ετήσιο εισόδημα στην Ελλάδα των 19.150 ευρώ.

Η κρίση

Είναι σαφές ότι η μεγάλη απώλεια εισοδήματος (περίπου 32%) προήλθε από την πολυετή οικονομική κρίση η οποία κορυφώθηκε στο τέλος της κρίσης το 2018, όταν πλέον ήταν σε ισχύ στο σύνολό τους οι περικοπές και οι φορολογικές επιβαρύνσεις που είχαν επιβάλει τα τρία μνημόνια. Ωστόσο, παρά τις προσπάθειες που έγιναν από το 2019 και μετά για την αναπλήρωση εισοδημάτων μειώνοντας φορολογικά βάση και θεσπίζοντας αυξήσεις που έφτασαν μέχρι και το τέλος του 2023 το 20% για τον κατώτερο και αναλογικά και για τον μέσο μισθό, λόγω της αύξησης του ΑΕΠ, η απόσταση δεν μειώθηκε όσο αναμενόταν.

Τούτο, παρά το γεγονός ότι την περίοδο 2019-2023 το πραγματικό κατά κεφαλήν διαθέσιμο εισόδημα στην Ελλάδα αυξάνεται με ρυθμό υπερδιπλάσιο του ευρωπαϊκού μέσου όρου (2,1% έναντι 1%), τη δε περίοδο που ακολούθησε το ξέσπασμα της πανδημίας (2021-2023) η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη (5,9% μέση αύξηση στην Ελλάδα έναντι 3,1% στην Ευρωπαϊκή Ενωση). Οι αυξήσεις θα πρέπει να είναι ακόμη μεγαλύτερες τα επόμενα χρόνια, αν θέλουμε να φτάσουμε κάποια στιγμή τον μέσο όρο της Ε.Ε. καθώς οι μισθοί θα συνεχίσουν να αυξάνονται και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Κατάρρευση

Η στασιμότητα των εισοδημάτων και η δεινή θέση στην οποία έχουν περιέλθει τα ελληνικά νοικοκυριά είναι αποτέλεσμα του υψηλού πληθωρισμού που κορυφώθηκε το 2022 παραμένοντας υψηλός και για το 2023. Τα χαμηλά ακόμη εισοδήματα σε συνδυασμό με την έκρηξη των τιμών, ειδικά στα τρόφιμα, επηρέασαν αρνητικά μία άλλη παράμετρο των εισοδημάτων, την πραγματική αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών, η οποία κυριολεκτικά κατάρρευσε τα τελευταία 15 χρόνια.

Συγκεκριμένα με βάση τα στοιχεία που δημοσιεύσει η Eurostat, το 2009, πριν η Ελλάδα μπει στον φαύλο κύκλο των μνημονίων, ο Ελληνας καταναλωτής είχε αγοραστική δύναμη που είχε φτάσει στο 95% του μέσου όρου της Ε.Ε. Με άλλα λόγια, η χώρα σε όρους αγοραστικής δύναμης είχε συγκλίνει σχεδόν πλήρως με την Ε.Ε. Το τέλος του προηγούμενου χρόνου η αγοραστική δύναμη των ελληνικών νοικοκυριών μετρήθηκε 28% χαμηλότερη, στο 67% του ευρωπαϊκού μέσου όρου, δηλαδή σημαντικά χαμηλότερη από όσο ήταν 15 χρόνια νωρίτερα, μία μόνο θέση πιο πάνω από τη γειτονική Βουλγαρία.

Αυτό άλλωστε εξηγεί και την πίεση στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς από τα μέσα τους 2022 που αποτυπώνεται ύστερα από δεκαετίες με μείωση της κατανάλωσης και στα τρόφιμα.

Εισοδήματα και αγοραστική δύναμη νοικοκυριών 2009 – 2023
Αγοραστική δύναμη σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ε.Ε. (%)
Ετος	Αγοραστική δύναμη	Μέσο ετήσιο εισόδημα (σε ευρώ) Ελλάδα	Εισοδήματα Ε.Ε.	Εισοδήματα ευρωζώνη
2009	95	21.350	25.040	27.930
2010	85	20.150	25.520	28.460
2011	75	18.130	25.910	28.870
2012	71	16.940	25.750	28.560
2013	72	16.630	25.770	28.450
2014	72	16.830	26.180	28.970
2015	70	16.800	26.710	29.290
2016	68	16.890	27.140	29.740
2017	67	17.110	27.800	30.450
2018	66	17.430	28.270	30.910
2019	66	17.788	28.690	31.300
2020*	62	16.150	26.450	29.360
2021	63	17.600	28.950	31.080
2022	67	18.690	28.950	31.990
2023	67	19.150	28.940	31.920

* Το 2020 η Μ. Βρετανία βγήκε από την Ε.Ε. άρα τα εισοδήματα υπολογίζονται από τις 27 χώρες της Ε.Ε.
Πηγή: Eurostat