Το «ρωμαϊκό χωριό» της Λαμίας και το «Δίκαιο του εχθρού»

Αναδημοσιεύουση από το eksegersi.gr: Επανερχόμαστε στη μεσαιωνική απόφαση του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Λαμίας με την οποία απορρίφθηκε η αίτηση αποφυλάκισης του Δημήτρη Κουφοντίνα. Αυτή τη φορά δε θα αναπτύξουμε τη δική μας επιχειρηματολογία, ούτε θα αναφερθούμε στη νομολογία που διαμορφώθηκε για πολλά χρόνια, βάσει του παλιού Ποινικού Κώδικα. Θα αναφερθούμε σε νομολογία που υπάρχει μετά την ψήφιση του νέου Ποινικού Κώδικα.

Απόφαση Συμβουλίου Εφετών Κρήτης 35/2021

Το βούλευμα εκδόθηκε στις 9 Μάρτη του 2021 και ως προς το θέμα που μας ενδιαφέρει (τι ισχύει για την υπό όρο απόλυση των πολυισοβιτών) αναφέρει (οι εμφάσεις δικές μας):

«Η υφ’ όρον απόλυση, ως θεσμός ουσιαστικού ποινικού δικαίου (Μ. Καϊάφα-Γκμπάντι, σε Ποινολογία, σελ. 581), διέπεται από την αρχή που θεσπίζεται στο άρθρο 2 παρ. 1 του Ποινικού Κώδικα. Πέραν τούτου, ρητά η διάταξη του άρθρου 465 του νέου Ποινικού Κώδικα, ως διάταξη που εξειδικεύει τη γενική αρχή του άρθρου 2 παρ. 1 ΠΚ, αξιώνει την εφαρμογή των ρυθμίσεων του προϊσχύσαντος Ποινικού Κώδικα και στο πεδίο της υφ’ όρον απόλυσης (Ε. Συμεωνίδου-Καστανίδου, Η μεταβατική διάταξη του άρθρου 465 ΠΚ. Το διαχρονικό δίκαιο στον χώρο επιμέτρησης και έκτισης των ποινών, ΠοινΔικ 2019, σελ. 937). Ως εκ τούτου, στο πεδίο της έκτισης της ποινής θα κριθούν in concreto για κάθε κατηγορούμενο οι ειδικότερες και οι πιο ευμενείς διατάξεις που θα εφαρμοστούν. Στο πλαίσιο αυτό, για κατηγορούμενους που τέλεσαν έγκλημα πριν την 1.7.2019 είναι εφαρμοστέες: α)…, β)…, γ) οι διατάξεις του άρθρου 105 παρ. 6 του προϊσχύσαντος Ποινικού Κώδικα, σε περίπτωση που συντρέχουν σωρευτικά και άλλες ποινές, καθώς και πολλαπλές ποινές ισόβιας κάθειρξης, καθώς υπό το παλαιότερο καθεστώς απαιτούνταν να έχουν εκτιθεί πραγματικά δεκαεννέα έτη (και όχι είκοσι ή εικοσιπέντε έτη που προβλέπει η διάταξη του ισχύοντος άρθρου 105Β παρ. 6 ΠΚ), δ)…, ε)…

Αν ο κατάδικος έχει καταδικασθεί σε περισσότερες ποινές ισόβιας κάθειρξης μπορεί να απολυθεί μετά από έκτιση δεκαεννέα ετών, αφού συμπληρώσει συνολικά εικοσιπέντε έτη εκτιθείσας ποινής με ευεργετικό υπολογισμό (βλ. Σχετ. ΓνωμΕισΑΠ 5/1998 Ποιν.Χρον. ΜΗ.197, ΣυμβΕφΝαυπλ 86/1998 Ποιν.Χρον. 1998 675 – ΣυμβΕφλαρ 344/2004 ποιν. Χρον. 2005.941 – ΣυμβΠλημΠειρ 118/2016 Ποιν.Δικ. 2016.317)».

Πρόταση Εισαγγελέα Πρωτοδικών Πειραιά προς το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Πειραιά 893/2021

Η εισαγγελική πρόταση (την υπογράφει η αντεισαγγελέας Πρωτοδικών Μαρία Τσόγκα) υποβλήθηκε στο Συμβούλιο στις 6 Οκτώβρη του 2021 (πολύ πρόσφατα δηλαδή) και αφορά αίτηση αποφυλάκισης πολυισοβίτη καταδικασμένου για την υπόθεση της 17Ν. Ως προς το θέμα που μας απασχολεί αναφέρει(οι εμφάσεις δικές μας):

«Σύμφωνα με το άρθρο 465 εδ. Α’ του νέου ΠΚ, το οποίο τυγχάνει εφαρμοστέο υπό το πρίσμα του άρθρου 2 του νέου ΠΚ, μόνο όταν οι νέες διατάξεις είναι δυσμενέστερες από τις προϊσχύσασες (βλ. Σχετ. ΑΠ 559/2020, Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών ΝΟΜΟΣ, ΓνωμΕισΑΠ 6/2020, , Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών ΝΟΜΟΣ), “Οι διατάξεις του προϊσχύσαντος Ποινικού Κώδικα για τη μετατροπή της ποινής και την απόλυση υπό όρο εφαρμόζονται για πράξεις που τελέστηκαν μέχρι τη θέση σε ισχύ του παρόντος°. Κατά δε τα οριζόμενα στις διατάξεις του άρθρου 105 παρ. 1 στοιχ. Β’ και γ’ του ισχύσαντος μέχρι την 30.06.2019 ΠΚ, οι οποίες τυγχάνουν κατ’ άριρο 2 παρ. 1 ΠΚ εφαρμοστέες ως ευμενέστερες στην προκειμένη περίπτωση, “Οσοι καταδικάστηκαν σε ποινή στερητική της ελευθερίας μπορούν να απολυθούν υπό τον όρο της ανάκλησης σύμφωνα με τις πιο κάτω διατάξεις και εφόσον έχουν εκτίσει (…)

Εκ του συνδυασμού των ανωτέρω διατάξεων προκύπτει ότι οι προϋποθέσεις της απόλυσης υπό όρο είναι οι τυποποιούμενες στο άρθρο 105 τυπικές και δη η έκτιση μέρους της ποινής ανάλογα με το είδος της ποινής (…)

Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι, εάν συντρέχουν σωρευτικά περισσότερες ποινές ισόβιας κάθειρξης, πρέπει για καθεμία από αυτές, ο κρατούμενος να παραμείνει υποχρεωτικά (πραγματικά) επί δεκαπέντε (15) έτη στο σωφρονιστικό κατάστημα (άρθρο 105 παρ. 5 εδ. Β’ ΠΚ), αλλά, όχι περισσότερο από δεκαεννέα (19) έτη. (…)

Δηλαδή, στην περίπτωση που έχει καταδικαστεί σε περισσότερες φορές ισόβια, πρέπει να εκτίσει πραγματικά δεκαεννέα (19) έτη, αλλά, όχι περισσότερο από είκοσι πέντε (25) έτη, καθώς και τα 2/5 των συντρεχουσών ποινών πέραν της ισοβίου καθείρξεως. Από αυτά, όμως, πρέπει, σύμφωνα με την ως άνω διάταξη του εδαφίου δ’ της παρ. 6 του άρθρου 105 ΠΚ, να έχει εκτίσει πραγματικά (ήτοι χωρίς ευεργετικό υπολογισμό) τα δεκαεννέα (19) έτη, ενώ, για τα υπόλοιπα έξι (6) έτη, μπορεί να γίνει ευεργητικός υπολογισμός (βλ. Σχετ. ΓνωμΕις ΑΠ 5/1998 … ΣυμβΕφΠατρ 152/2014, … ΣυμβΕφΝαυπλ 86/1998, … ΣυμβΕφΠατρ 102/1996, … ΣυμβΕφΠειρ 320/1995, …Λ. ΜΑΡΓΑΡΙΤΗ, Ποινολογία, ζ’ έκδοση, σελ. 624, ΣυμβΠλημΠατρ 137/2015)».

Δεν είναι, λοιπόν, μόνο η πλούσια νομολογία (σε όλα τα επίπεδα του ποινικού δικαστικού μηχανισμού, από τα Συμβούλια Πλημμελειδικών μέχρι τον Αρειο Πάγο) των προηγούμενων ετών, που επεφύλασσε στους πολυισοβίτες την ίδια μεταχείριση με τους ισοβίτες στο ζήτημα της υπό όρον απόλυσης. Υπάρχει νομολογία και μετά την έναρξη εφαρμογής του νέου Ποινικού Κώδικα, η οποία είναι σαφέστατη:

Για αδικήματα που έγιναν σε προγενέστερο χρόνο ισχύουν οι ευνοϊκότερες για τον φυλακισμένο διατάξεις, δηλαδή αυτές του παλιού Ποινικού Κώδικα.

Για την υπό όρο απόλυση πολυισοβιτών ισχύει ό,τι και για τους ισοβίτες: 19 χρόνια «σκαστή» έκτιση ποινής και 25 χρόνια με ευεργετικό υπολογισμό (τα λεγόμενα «μεροκάματα»).

Δεν υπάρχει κανένα νομοθετικό κενό, όπως προκλητικά ισχυρίζεται η εισαγγελέας και το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Λαμίας.

Είναι γνωστός ο όρος «γαλατικό χωριό», που υποδηλώνει ανθρώπους που δεν υποτάσσονται και διεκδικούν την ελευθερία τους, ακόμα κι αν είναι μόνοι μέσα σε ένα υποταγμένο πλήθος. Εν προκειμένω θα πρέπει να μιλάμε για ένα «ρωμαϊκό χωριό» εγκατεστημένο στο δικαστικό μέγαρο της Λαμίας, το οποίο παραβιάζει ωμά βασικές αρχές του ισχύοντος Ποινικού Δικαίου, προκειμένου να κρατήσει τον Δημήτρη Κουφοντίνα φυλακή για πολλά χρόνια ακόμη (αν μπορέσουν, για πάντα).

Η στόχευση είναι προφανής. Πρώτα θέλουν να του φορτώσουν έξι επιπλέον χρόνια φυλάκισης για τυπικούς λόγους, οι οποίοι –όπως είδαμε και παραπάνω- είναι μια ανατριχιαστική νομική κατασκευή που  δεν ακολουθείται από κανένα άλλο δικαστήριο. Κι όταν περάσουν αυτά τα έξι χρόνια, ν’ αρχίσουν τους ουσιαστικούς λόγους (ξέρετε τώρα: δεν μετανόησε, δεν αναμορφώθηκε, είναι επικίνδυνος κτλ.). Αυτή είναι η κυνική εφαρμογή του «Δικαίου του εχθρού», το οποίο υποτίθεται πως έχει απορρίψει ο σύγχρονος «νομικός πολιτισμός» των αστικών καθεστώτων.

Θα επαναλάβουμε, λοιπόν, ότι η απόφαση του «ρωμαϊκού χωριού» της Λαμίας εγείρει μείζον πολιτικό ζήτημα. Τα κόμματα της Βουλής, που ψήφισαν τον νέο Ποινικό Κώδικα, δεν μπορούν να παρακολουθούν απαθώς να καταστρατηγούνται ορισμένες από τις θεμελιώδεις διατάξεις του. Το ίδιο ισχύει για το νομικό κόσμο, που γνωρίζει πολύ καλά πως κανένα κενό νόμου δεν υπήρχε στον προηγούμενο Ποινικό Κώδικα, βάσει του οποίου οι καταδικασθέντες σε περισσότερες της μιας ποινές ισοβίων αντιμετωπίζονταν το ίδιο με τους καταδικασθέντες σε μία ποινή ισοβίων.

Μια αντιδραστική κατεύθυνση στον δικαστικό μηχανισμό επιδιώκει να δημιουργήσει νομολογία στηριγμένη σε παραβίαση βασικών αρχών του Δικαίου, όπως είναι η αρχή της ισχύος του ευνοϊκότερου νόμου. Αν αυτό περάσει έτσι, τότε θα υπάρξει διολίσθηση σε μια όχι απλώς συντηρητική νομική κατεύθυνση, αλλά σε μια «μαύρη» κατεύθυνση, στο πλαίσιο της οποίας δε θα υπάρχει ούτε ίχνος ασφάλειας δικαίου, για την οποία τόσο καμαρώνει η αστική δημοκρατία.