Με αφορμή την πρόσφατη επίσκεψή του στη Σάμο, όπου έδωσε διάλεξη με θέμα: «Η Ασφάλεια του Ψηφιακού Περιβάλλοντος ως Προτεραιότητα για τη Σημερινή Οικογένεια» στην εκδήλωση που διοργάνωσε η στρατιωτική διοίκηση 79 ΑΔΤΕ «ΜΥΚΑΛΗ», στο πλαίσιο της φετινής χρονιάς, που είναι αφιερωμένη στην αναγνώριση του ρόλου και στην απόδοση τιμής στις οικογένειες του στρατιωτικού προσωπικού, ο Αντιστράτηγος ε.α., πρώην Διευθυντής της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, πτυχιούχος Νομικής ΑΠΘ - Δικαστικός Γραφολόγος και μέλος του Ινστιτούτου “Αντιναρκωτική Δράση - PADA”, Γιώργος Παπαπροδρόμου, παραχώρησε συνέντευξη στον δ/ντή σύνταξης του «Σαμιακού Βήματος» Μάνο Στεφανάκη.
Τυπικά, η Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος του Αρχηγείου της Ελληνικής Αστυνομίας, ως αυτοτελής Διεύθυνση, υπαγόμενη στον κο Αρχηγό της ΕΛ.ΑΣ., ιδρύθηκε στις 15-03-2015, με αντίστοιχη Υποδιεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος Βορείου Ελλάδος, η οποία κάλυπτε το μισό Ελλαδικό χώρο (Νησιά Βορείου Αιγαίου, Θράκη, Ανατολική-Κεντρική-Δυτική Μακεδονία, Ήπειρο και Θεσσαλία). Πρόσφατα με το νέο νόμο για την αναδιοργάνωση των υπηρεσιών της Ελληνικής Αστυνομίας (Ν. 5187/2025, άρθρο 51) μετονομάστηκε σε Διεύθυνση Δίωξης Κυβερνοεγκλήματος.
 |
| Στιγμιότυπο από την ομιλία του στη Σάμο (Φωτό: «Σαμιακόν Βήμα») |
Η συγκεκριμένη εξέλιξη αποτελεί για μένα προσωπικά μια δικαίωση αφού εδώ και χρόνια πάλευα για την μετονομασία κι εξέλιξη της υπηρεσίας να γίνει Διεύθυνση Αντιμετώπισης Εγκλημάτων στον Κυβερνοχώρο, κάτι που το έχω τεκμηριώσει επιστημονικά με άρθρα μου και ομιλίες, με αποκορύφωμα την δημοκρατική διαδικασία της διαβούλευσης[1].
2) Επιτρέψτε μου να ξεκινήσουμε από τα βασικά αλλά ουσιαστικά. Όταν χρησιμοποιούμε τον όρο «Ψηφιακό Περιβάλλον» τι ακριβώς εννοούμε; Το ρωτώ γιατί φοβάμαι ότι πολλοί «μεταφράζουν» διαφορετικά την πραγματική σημασία του.
Η έννοια τους ψηφιακού περιβάλλοντος, ή καλύτερα του Κυβερνοχώρου, είναι διαφορετική για τον καθένα ξεχωριστά αφού η κατανόηση του έχει σχέση με τα βιώματα και τα δεδομένα του καθενός μας ξεχωριστά. Επιγραμματικά θα έλεγα ότι η νέα αυτή διάσταση του χώρου είναι ανθρωπογενής και αποτελείται από το σύνολο των ψηφιακών συσκευών και τεχνολογικών εργαλείων, το σύνολο του λογισμικού και υλισμικού μέρους της τεχνολογίας, το σύνολο των πλατφορμών αλλά και των διαδικασιών που συνεχίζουν με δυναμικό τρόπο να φέρουν οι λεγόμενες τεχνολογίες αιχμής.
Με απλά λόγια ότι μας συνδέει στην υβριδική πραγματικότητα που ζούμε δηλαδή τον συνδυασμό εικονικής και φυσικής πραγματικότητας.
Για την διαμόρφωση του όρου αυτού συνέβαλαν πολλοί επιστήμονες και πνευματικοί πρωτεργάτες διαχρονικά.
3) Σας άκουγα κατά τη διάρκεια της ομιλίας σας, στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δημαρχείου Ανατολικής Σάμου, όπου παρουσιάσατε κάποια εντυπωσιακά αριθμητικά-στατιστικά στοιχεία για τον πληθυσμό της Γης, την αριθμητική υπεροχή των συσκευών κινητής τηλεφωνίας και πόσοι άνθρωποι είναι «συνδεδεμένοι» αλλά και το σεβαστό ποσοστό που δεν έχει πρόσβαση στο Διαδίκτυο και σε ψηφιακές ευκολίες. Θα ήταν ωφέλιμο για τους αναγνώστες μας να μας επαναλάβετε κάποια από αυτά τα στοιχεία.
Πρώτα απ όλα αναφερόμενος στο σημαντικότερο στοιχείο που είναι η τρέχουσα ανθρώπινη παρουσία στον πλανήτη μπορούμε να πούμε ότι ζούμε μια πληθυσμιακή έκρηξη αποτέλεσμα μεταξύ άλλων και των τεχνολογικών εξελίξεων. Από τα διακόσια σήμερα περίπου κράτη περνάμε στις εξακόσιες (600) περίπου μεγαλουπόλεις με την υπερσυγκέντρωση του πληθυσμού στα αστικά και μεγαλοαστικά κέντρα.
Από την άλλη έχουμε μπροστά μας με ανομοιόμορφο τρόπο μοιρασμένες δισεκατομμύρια ψηφιακές συσκευές, με σπουδαιότερη κι εμφανή μπροστά μας την τεχνολογία της κινητής τηλεφωνίας. Τα κινητά σήμερα υπερβαίνουν τον ανθρώπινο πληθυσμό της γης, ο οποίος είναι περίπου οκτώ δισεκατομμύρια κι εκατό σαράντα δυο εκατομμύρια (8.142.500.000) άνθρωποι την ώρα που μιλάμε[2].
Από το σύνολο του πληθυσμού της γης ένα ποσοστό της τάξεως του 30% δεν είναι συνδεδεμένο, δείγμα της τεχνολογικής ανισότητας που βιώνουμε, και μέρος της συνολικής κοινωνικο-οικονομικής-πολιτισμικής ανισότητας που βιώνει η ανθρωπότητα, ίσως η μεγαλύτερη και σπουδαιότερη πρόκληση μαζί με αυτη της κλιματικής αλλαγής.
Το ποσοστό αυτό το αναφέρω ως Μη συνδεδεμένη Ανισότητα κι αγγίζει τα 2,6 δις συνανθρώπων μας, οι οποίοι καθίστανται ευάλωτοι στις εξελίξεις που διαμορφώνονται.
4) Διάβασα, πριν λίγες ημέρες, το άκρως αποκαλυπτικό άρθρο σας στην ενημερωτική ιστοσελίδα ethnos.gr με θέμα: «Εκπαίδευση-Νέες Τεχνολογίες-Ανθρώπινες δεξιότητες: Από την τεχνητή νοημοσύνη στην τεχνητή ανοημοσύνη και χειραγώγηση των αλγορίθμων;». Στέκομαι στη φράση «Από την τεχνητή νοημοσύνη στην τεχνητή ανοημοσύνη».
Αλήθεια, κινδυνεύουμε να χάσουμε το χαρακτηριστικό -τη νοημοσύνη- που έφερε τον πολιτισμό μας μέχρι τα σημερινά εντυπωσιακά αποτελέσματα;
Ο ανθρώπινος πολιτισμός και η δημιουργία κι εξέλιξη της τεχνολογίας είναι το συνολικό αποτέλεσμα των διαδικασιών φυσικής νοημοσύνης που ανέπτυξαν όλες οι ανθρώπινες γενιές σε όλες τις ανθρώπινες γωνιές. Ενδεχομένως αυτή η γωνιά που λέγεται Ελλάδα να συνέβαλε σε ένα πολύ σημαντικό βαθμό στην εξέλιξη αυτή κι εμείς σήμερα ζούμε ανάμεσα στα τεκμήρια αυτής της τεχνολογίας. Εξάλλου και η διεθνής αποτύπωση του όρου Technology αποδίδει δυο πολύ σημαντικές έννοιες, αυτής της Τέχνης και του Λόγου.
Ο δε όρος Κυβερνοχώρος θα πρέπει να μας είναι οικείος ως μια άγνωστη θάλασσα την οποία καλούμαστε ως Κυβερνήτες (δηλαδή καπετάνιοι της πλοήγησης μας στον χώρο αυτό) να πορευτούμε (σερφάροντας και πλοηγώντας).
5) Επιστρέφοντας στη Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, πόσο κοντά βρισκόμαστε στο να βλέπουμε όλο και μεγαλύτερα ποσοστά ηλεκτρονικών εγκλημάτων συγκριτικά με τα είδη εγκλημάτων που απαντώνται εκτός ψηφιακού περιβάλλοντος;
Όλες οι επίσημες εκθέσεις διεθνών οργανισμών όπως η Europol[3], Interpol[4], Eurojust[5], Συμβούλιο της Ευρώπης[6], δείχνουν την αυξητική τάση του Εγκλήματος στον Κυβερνοχώρο (Κυβερνοεγκλήματος κι όχι εγκλημάτων των κυβερνήσεων!!! ), το οποίο αποτελεί μέρος του σοβαρού κι οργανωμένου εγκλήματος που μαζί με την τρομοκρατία απειλεί τις δημοκρατικές μας κοινωνίες και την κοινωνική ειρήνη.
6) Παιδεία. Πόσο ισχυρό όπλο αποτελεί απέναντι στην έλλειψη γνώσης, που οδηγεί σε αδιέξοδα, όταν έχουμε ολοένα και μεγαλύτερη συσσώρευση γνώσεων με υπερβολικές ταχύτητες που δυσκολεύουν την αφομοίωση;
Σε τι είδους άνθρωπο οδηγούμαστε με τη «βοήθεια» του Διαδικτύου, και των νέων τεχνολογιών που ανήκουν και καθοδηγούνται από μια μικρή ομάδα υπερπλουσίων μεγιστάνων της Σίλικον Βάλλεϋ στην Καλιφόρνια των Η.Π.Α.;
Η παιδεία είναι ίσως ο σημαντικότερος κοινωνικός θεσμός μετά την οικογένεια, η οποία σήμερα αποκτά έναν ιδιαίτερο ρόλο αφού στον 21ο αιώνα που διανύουμε με τις νέες τεχνολογίες σε δυναμική εξέλιξη θα πρέπει να δώσουν το ίδιο το όραμα των κοινωνιών μας (ανθρωποκεντρική χρήση της τεχνολογίας) και να διασφαλίσουν την αειφορία και την βιώσιμη ανάπτυξη.
Από την άλλη οι τεχνολογίες βρήκαν μια κοινωνία με πολλές ανισότητες και το ερώτημα παραμένει εάν μπορέσουν να συμβάλλουν στην άμβλυνση των ανισοτήτων. Ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν συγκεντρώθηκε τόσος πολύς πλούτος σε τόσα λίγα χέρια. Οι τεχνολογικές κι όχι μόνο ελίτ καθορίζουν σήμερα την ατζέντα αναδιανέμοντας τις σχέσεις εξουσίας και γι αυτό το λόγο αναφέρω συχνά ότι το θέμα του Κυβερνοχώρου είναι θέμα Δημοκρατίας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
 |
| Παραλαμβάνοντας αναμνηστική πλακέτα από τον Διοικητή της 79 ΑΔΤΕ «ΜΥΚΑΛΗ», Ταξίαρχο κ. Σταύρο Μιχάλη (Φωτό: «Σαμιακόν Βήμα») |
7) Τονίσατε το ρόλο της οικογένειας και του σπιτιού, που είναι το πρώτο σχολείο, και το σχολείο που είναι το δεύτερο σπίτι, όπως είπατε χαρακτηριστικά στη διάλεξή σας. Η Ελλάδα επιδεικνύει ένα διαφορετικό επίπεδο προς αυτή την κατεύθυνση, αν αναλογιστούμε ότι σχετικές έρευνες δείχνουν να διατηρούμε κάπως τη συνοχή μας γύρω από τον θεσμό της οικογένειας, συγκριτικά με άλλες χώρες, της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πού βρισκόμαστε σήμερα;
Η Ελλάδα συμμετέχει σήμερα στο ευρωπαϊκό καταρχήν γίγνεσθαι αλλά και στο ευρύτερο περιφερειακό και παγκόσμιο γίγνεσθαι. Θεωρώ ότι το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της χώρας μας είναι το πολιτισμικό της απόθεμα το οποίο με έναν καλό συνδυασμό της κατάλληλης για τις ανάγκες του σήμερα παιδείας μπορεί να μας δώσει σημαντικά πλεονεκτήματα, μετατρέποντας την χρήση των τεχνολογιών σε μια πραγματική αναγέννηση.
Όμως η οικογένεια του σήμερα συναντά πολλές προκλήσεις ενδεχομένως και εμπόδια τα οποία έχουν μια πολυεπίπεδη αιτιολογική αφετηρία.
Ποια είναι τα εφόδια που πρέπει να έχει σήμερα ο γονιός για να μπορέσει να σταθεί στο νέο περιβάλλον;
Ένα από τα βασικά θέματα είναι η αποκατάσταση της ποιοτικής επικοινωνίας με τα παιδιά μας αλλά και με το περιβάλλον τους. Δίνουμε σήμερα ως γονείς το καλό παράδειγμα με τον τρόπο που χρησιμοποιούμε τις τεχνολογίες;
8) Καθημερινά διαβάζουμε ή ακόμη χειρότερα, βιώνουμε στον στενό κοινωνικό μας κύκλο, μαρτυρίες συγγενών, φίλων ή γνωστών μας, να έχουν πέσει θύματα απάτης.
Κυρίως μέσω Διαδικτύου. Αντί να μειώνονται, τα ποσοστά αυξάνονται! Έλλειψη πλημμελούς ενημέρωσης; Δεν επαρκούν τα μέσα αντιμετώπισης του φαινομένου; Άκουγα χαρακτηριστικά την αναφορά σας στην ύπαρξη οργανισμών, που έχουν επιφορτιστεί με την προστασία μας απέναντι στο ηλεκτρονικό έγκλημα, και για πολλούς εξ αυτών ούτε καν γνωρίζουμε την παρουσία τους στη χώρα μας.
Πρώτα απ όλα οι διαδικτυακές απάτες είναι το πιο διαδομένο έγκλημα στον Κυβερνοχώρο με μια μεγάλη πολυμορφική παραλλαγή. Ο αντίκτυπος σε παγκόσμιο επίπεδο υπερβαίνει τα δέκα τρις δολάρια.
Σίγουρα η κουλτούρα της πρόληψης μπορεί να αποτρέψει ή να περιορίσει σημαντικά τα περιστατικά απάτης που καταστρέφουν άτομα, οικογένειες κι επιχειρήσεις.
Αναφορικά με την κουλτούρα της πρόληψης μην ξεχνάμε ότι νοτιότερα της Σάμου, ο πατέρας της ιατρικής επιστήμης (Ιπποκράτης) μας έδειξε το δρόμο να προλαβαίνουμε παρά να παθαίνουμε ( ο θυμόσοφος λαός μας το λέει με μια παροιμία «κάλλιο γαϊδουρόδενε παρά γαϊδουρογύρευε»).
Σήμερα στη χώρα μας έχουμε την ευκαιρία να φιλοξενούμε έναν πολύ σημαντικό Οργανισμό της ΕΕ, τον ENISA[7], τον πλέον αρμόδιο για την Κυβερνοασφάλεια, όπως και τον CEDEFOP[8] για την επαγγελματική κατάρτιση κι εκπαίδευση. Υπάρχουν εργαλεία όπως η Εθνική Ακαδημία Ψηφιακών Ικανοτήτων[9] που καλό είναι να επισκεφτούμε και πολύ καλύτερο θα είναι τα πανεπιστήμια της χώρας μας να δίνουν σχετικό υλικό στην πλατφόρμα. Το ίδιο και τα σχολεία μας.
 |
| Στιγμιότυπα από τις ενημερωτικές εκδηλώσεις για την Κυβερνοασφάλεια που πραγματοποήθηκαν πρόσφατα στη Λήμνο (Φωτό: limnosnea.gr) |
9) Δεν μιλήσαμε για το έμψυχο υλικό, τους ανθρώπους που στελεχώνουν τη Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος.
Άκουσα κάποιους εξ αυτών, σε παλαιότερη ενημερωτική ημερίδα που πραγματοποιήθηκε πριν μερικά χρόνια, στην ίδια αίθουσα που μιλήσατε εσείς, και το επίπεδο σπουδών τους και η κατάρτισή τους ήταν υψηλού επιπέδου.
Βρισκόμαστε σε καλό επίπεδο συγκριτικά με αντίστοιχες Διευθύνσεις του εξωτερικού;
Και να προσθέσω στο ερώτημά μου για τον τεχνολογικό εξοπλισμό, αν είναι σύγχρονος και αποτελεσματικός.
Όπως λέω σε όλες τις ομιλίες μου το σημαντικότερο στοιχείο σε έναν οργανισμό ή σε μια υπηρεσία είναι το humanware κι όχι το software και hardware.
Στην υπηρεσία αυτή υπηρετούν πολύ αξιόλογα άτομα, όμως θα ήταν άδικο να μην τονίσουμε και τις συναρμόδιες υπηρεσίες που προσφέρουν τόσο σημαντικό έργο, που δίχως την βοήθεια τους δεν θα μπορούσε η συγκεκριμένη υπηρεσία να φέρει σε πέρας το έργο της.
Αναφέρω ενδεικτικά όλες τις περιφερειακές υπηρεσίες της Ελληνικής Αστυνομίας, τις εγκληματολογικές υπηρεσίες, τις υπηρεσίες της διεθνούς αστυνομικής και δικαστικής συνεργασίας, τις υπηρεσίες εκπαίδευσης και μετεκπαίδευσης, κα.
Η αποτελεσματικότητα στην κυβερνοασφάλεια και στην αντιμετώπιση του Κυβερνοεγκλήματος είναι προϊόν ομαδικής δουλείας κι όχι επιφανειακής μονομερούς προσέγγισης. Σημαντικό ρόλο παίζει η ίδια η δικαιοσύνη και το ποσοστό των ποιοτικών της χαρακτηριστικών.
 |
| Κατά την πραγματοποίηση ημερίδας που διοργάνωσε ο Δήμος Μάνδρας Αττικής στις 27 Σεπτεμβρίου 2025 (Φωτό: thriassio.gr) |
10) Ο κόσμος μας αλλάζει με ιλιγγιώδη ταχύτητα και η περίφημη A.I. – Artificial Intelligence, η Τεχνητή Νοημοσύνη, έρχεται με απίστευτη δύναμη να αλώσει κάθε σημείο αναφοράς και σταθερότητας στις μέχρι σήμερα ζωές μας. Παράδειγμα η συζήτηση για το πόσα επαγγέλματα κινδυνεύουν να μην υπάρχουν σε λίγα χρόνια μέχρι τον κίνδυνο αφανισμού του ανθρώπου. Ο κατάλογος κινδυνολογίας είναι ατέλειωτος. Τελικά η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να ερμηνευτεί με το κλασικό παράδειγμα περί χρήσης του μαχαιριού -κόβουμε το ψωμί αλλά μπορούμε και να τραυματίσουμε ή να αφαιρέσουμε τη ζωή συνανθρώπου μας- ή αποτελεί κάτι άλλο, κάτι εντελώς διαφορετικό;
Η ΤΝ είναι κάτι που διαμορφώθηκε στα προηγούμενα χρόνια, φέρνει σημαντικές εξελίξεις σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας (όπως στην υγεία, στην εκπαίδευση, στην γεωργία, στην ναυτιλία, στις μεταφορές, κα) αλλάζοντας τα παραγωγικά μοντέλα των κοινωνιών μας. Επαγγέλματα θα βρεθούν σύντομα σε φθίνουσα πορεία και άλλα επαγγέλματα θα αναδειχθούν. Το κρίσιμο είναι πως μια κοινωνία θα μετασχηματίζει τις παραγωγικές ανθρώπινες δυνάμεις της σε έναν συνδυασμό καινοτομίας και συμπερίληψης, αγκαλιάζοντας όλες τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Στην προσπάθεια αυτή δεν περισσεύει κανείς και θεωρώ πολύ σημαντικό να βοηθήσει την προσπάθεια αυτή το σύνολο των ακαδημαϊκών μας οντοτήτων (πανεπιστήμια κι ερευνητικά κέντρα, παραγωγικοί φορείς).
11) Θα μπορούσε να μιλά μαζί σας κάποιος επί ώρες, χωρίς καν να αντιλαμβάνεται το πέρασμα του χρόνου.
Βάζοντας εδώ μια τελεία, αλλά χωρίς παύλα, αφού ελπίζουμε να σας έχουμε σύντομα κοντά μας και πάλι, τι θα συμβουλεύατε τους αναγνώστες μας για τον τρόπο που πρέπει να αντιμετωπίζουμε το ψηφιακό περιβάλλον που τείνει να αφομοιώσει κάθε πτυχή της καθημερινότητάς μας;
Να το δούμε καταρχήν θετικά αφού βρεθήκαμε στο σταυροδρόμι σημαντικών εξελίξεων, μεταβατικού χαρακτήρα, αποτελώντας μια ευκαιρία να πορευτούμε καλύτερα.
Όμως αυτό για να γίνει απαιτεί κοινή προσπάθεια, ατομική υπέρβαση, προσήλωση στην θετική κι ανθρώπινη πλευρά της τεχνολογίας.
Να γίνουμε κυβερνήτες στον κυβερνοχώρο, με σεβασμό στον συνάνθρωπο μας και στις κοινές μας αξίες.
Και μην ξεχνάμε ότι ο κάθε καπετάνιος (κυβερνήτης) χαράζει τη ρότα πρώτα νοητικά με τη φυσική νοημοσύνη και την υλοποιεί με την τεχνολογία.
Κι αυτό που λέω για τη χώρα μας να αυξήσουμε την κουλτούρα της κριτικής σκέψης και της συνεργασίας. Να σκεφτόμαστε κριτικά κι ακριτικά, κι όχι υποκριτικά και υδροκεφαλικά, αγαπώντας τον τόπο μας με τον τρόπο μας.
[1] https://www.opengov.gr/yptp/?c=6861
[2] https://www.census.gov/popclock/
[3] https://www.europol.europa.eu/about-europol/european-cybercrime-centre-ec3 Μάλιστα το EC3 European Cybercime Center το Κέντρο Αντιμετώπισης του Κυβερνοεγκλήματος αποτελείται από ελληνικές λέξεις κάτι που επισήμανα σε παρουσίασή μου στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο https://www.eppgroup.eu/sites/default/files/event-files/Monika%20Zuchowska/201726/Papaprodromou%20-%20presentation.pdf
[4] https://www.interpol.int/Crimes/Cybercrime
[5] https://www.eurojust.europa.eu/crime-types-and-cases/crime-types/cybercrime
[6] https://www.coe.int/en/web/cybercrime
[7] https://www.enisa.europa.eu/
[8] https://www.cedefop.europa.eu/el
[9] https://nationaldigitalacademy.gov.gr/
Πηγή: samiakonvima.gr
0 Σχόλια