Το Μυστικό της Ολλανδίας και η «Κλοπή του Αιώνα» στην Αθήνα

Ο Ολλανδός ντετέκτιβ έργων τέχνης Arthur Brand δεν πιάστηκε στον ύπνο το βράδυ της Δευτέρας, όταν πληροφορήθηκε τα νέα από την Αθήνα. «Υπάρχει σύνδεση με την Ολλανδία», μού έγραψε στο WhatsApp, πριν ακόμη αρχίσει να κάνει τον γύρο του κόσμου η είδηση ότι βρέθηκαν οι κλεμμένοι πίνακες της Εθνικής Πινακοθήκης. Η υπόθεση παρουσιάστηκε στον Τύπο την επόμενη μέρα. Η Ελληνική Αστυνομία δεν επιβεβαιώνει ότι συνεργάστηκε με τις ολλανδικές Αρχές, ωστόσο βασικά στοιχεία του φακέλου της υπόθεσης ταυτίζονται με όσα φέρεται να είχαν τεθεί υπόψη του Brand τους τελευταίους μήνες.

«Στα τέλη της προηγούμενης χρονιάς, μία πηγή που θεωρώ αξιόπιστη μού είπε ότι υπάρχει ένας Έλληνας στην Ολλανδία, ο οποίος συνδέεται με την κλοπή στην Εθνική Πινακοθήκη της Αθήνας», είπε. «Η πηγή ανέφερε ότι ο ύποπτος βρισκόταν στην Ολλανδία για δύο λόγους: Γνώριζε ότι η Αστυνομία ήταν στο κατόπι του και κρυβόταν και επίσης αναζητούσε στη Γερμανία αγοραστή για τους πίνακες του Πικάσο και του Μοντριάν».

 

Η περιγραφή του Brand, τον οποίο διεθνή μίντια έχουν χαρακτηρίσει ως «Ιντιάνα Τζόουνς των έργων τέχνης», ταιριάζει με το απόσπασμα της προανακριτικής απολογίας του 49χρονου, ο οποίος συνελήφθη στην Αθήνα: «Βρισκόμουν μεταξύ Ελλάδας, Ολλανδίας και Αγγλίας», φέρεται να είπε στους αστυνομικούς που τον συνέλαβαν. Η παρουσία του στην Ολλανδία επιβεβαιώνεται από τις πυκνές αναρτήσεις του στο Twitter. Στις 26 Δεκεμβρίου 2020 ευχήθηκε «Καλά Χριστούγεννα από την Ολλανδία», όπως έγραψε. Στις 25 Ιανουαρίου 2021 ανέβασε μια φωτογραφία από το Tilburg, όμως μετά από αυτό σταμάτησε να τουιτάρει. Χθες το βράδυ ο λογαριασμός φαινόταν απενεργοποιημένος.

«Η πηγή επανήλθε λίγο καιρό αργότερα, υποστηρίζοντας ότι ο ίδιος άντρας, άγνωστο γιατί, επέστρεψε στην Ελλάδα του πρώτους μήνες του 2021», είπε στο VICE ο Arthur Brand. Πράγματι, ο κατηγορούμενος φέρεται να κατέθεσε ότι γύρω στον περασμένο Φλεβάρη πανικοβλήθηκε από διαρροές στον Τύπο, σύμφωνα με τις οποίες η Αστυνομία βρισκόταν, για πρώτη φορά μετά την κλοπή του 2012, αρκετά κοντά στην εξιχνίαση της υπόθεσης. Θεώρησε ότι τα δημοσιεύματα τον φωτογραφίζουν και σύμφωνα με όσα φέρεται να είπε, μετέφερε τους κλεμμένους πίνακες από το σπίτι που τους φυλούσε για χρόνια, σε μια ρεματιά στην Κερατέα.

VICE: Γνωρίζετε αν η πηγή μίλησε στις ολλανδικές Αρχές;
Arthur Brand: Γνωρίζω ότι απευθύνθηκε στην Ελληνική Αστυνομία.

Γιατί πιστεύετε ότι η πηγή απευθύνθηκε σε εσάς;
Ήθελε να ρωτήσει τι πρέπει να κάνει. Το ερευνούσαμε, όμως στο μεταξύ οι ελληνικές Αρχές είχαν ενημερωθεί για την υπόθεση. Θεωρώ πολύ πιθανόν Έλληνες αστυνομικοί να είχαν ακολουθήσει τον ύποπτο στην Ολλανδία.

Η Αστυνομία λέει ότι στην περίπτωση της Πινακοθήκης, ο κατηγορούμενος δεν προσπάθησε να πουλήσει τους κλεμμένους πίνακες. Το πιστεύτε;
Όχι, αυτό που γνωρίζω είναι ότι προσπάθησε να βρει αγοραστές, τουλάχιστον στη Γερμανία.

Οι ελληνικές Αρχές τον περιγράφουν ως κανονικό άνθρωπο, ελαιοχρωματιστή ή οικοδόμο στο επάγγελμα, που δεν είχε ιδιαίτερες επαφές στους κύκλους των ακριβών έργων τέχνης. Είναι συνηθισμένο ένα τέτοιο προφίλ;
Το πιθανότερο σε τέτοιες περιπτώσεις είναι ότι οι δράστες έχουν ποινικό μητρώο. Το μέσο προφίλ ταιριάζει στην περίπτωσή του. Πρόκειται για μικροκλέφτες, έως τη μέρα που θα κλέψουν πίνακες ζωγραφικής και τότε όλα πηγαίνουν λάθος. Είναι πιο εύκολο να κλέψεις έναν πίνακα από το να το βρεις αγοραστή. Αυτό που συμβαίνει πάντα είναι ότι κλέβουν έναν πίνακα και νομίζουν ότι μπορούν να τον πουλήσουν. Πιστεύουν ότι ένας πίνακας αξίζει 40 εκατ. ευρώ και ότι κάποιος συλλέκτης μπορεί να τον αγοράσει. Η πραγματικότητα, όμως, είναι ότι κανείς δεν θέλει να αγγίξει έναν τέτοιο πίνακα.

 

Γιατί συμβαίνει αυτό;
Αν μπορείς να διαθέσεις 40 εκατ. ευρώ για να αγοράσεις έναν Πικάσο, επειδή θέλεις να τον δείχνεις στους φίλους σου ή κάποια μέρα να τον μεταπωλήσεις, τότε θα αγοράσεις ένα κανονικό έργο, όχι ένα κλεμμένο. Οι κλέφτες διαπιστώνουν ότι δεν υπάρχουν αγοραστές. Προσπαθούν συνεχώς, όμως κανείς δεν θέλει να αγγίξει έναν κλεμμένο πίνακα, ειδικά στη Βόρεια Ευρώπη. Γι’ αυτό στη συνέχεια απευθύνονται σε πιθανούς αγοραστές σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης ή των Βαλκανίων.

Ποια μπορεί να είναι η οικονομική αξία ενός πίνακα σαν κι αυτούς που κλάπηκαν στην Αθήνα;
Μηδενική. Ακριβώς επειδή δεν μπορείς να τους πουλήσεις. Αυτό που επίσης συμβαίνει συχνά – δεν είναι τέτοια περίπτωση της Αθήνας – είναι οι κλέφτες να καταστρέφουν τα έργα τέχνης ή να χρησιμοποιούν ανταλλακτικά την αξία τους για την αγορά ναρκωτικών ή όπλων. Στην τελευταία περίπτωση η αξία των έργων τέχνης υπολογίζεται στο 10% της πραγματικής. Δηλαδή, αν ένας πίνακας κοστίζει 20 εκατ. ευρώ, ορισμένες εγκληματικές οργανώσεις μπορεί να τον δεχτούν ως αμοιβή για την αγορά ναρκωτικών αξίας 2 εκατ. ευρώ.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Στον κόσμο των υπηρεσιών που διώκουν τους κλέφτες έργων τέχνης εφαρμόζεται ο κανόνας “follow the money”;
Είναι δύσκολο, γιατί σε περιπτώσεις παράνομων συναλλαγών χρησιμοποιούνται μετρητά. Το τραπεζικό σύστημα παρακάμπτεται και τα χρήματα μεταφέρονται σε βαλίτσα.

Χρησιμοποιούνται offshore εταιρείες ή αδιαφανείς μεσάζοντες για την αγορά έργων τέχνης;
Ναι, εφόσον όμως υπάρχει αγοραστής. Σε περιπτώσεις σαν κι αυτή που συζητάμε, δεν υπάρχουν αγοραστές. Οι offshore εταιρείες χρησιμοποιούνται ευρέως στην αγορά τέχνης, όταν όμως το αντικείμενο αφορά νόμιμους πίνακες και οι δύο πλευρές θέλουν να αποφύγουν τους φόρους.

Ποιος είναι ο διεθνής αντίκτυπος της κλοπής στην Εθνική Πινακοθήκη;
Ανέκτησα έναν κλεμμένο Πικάσο πριν από περίπου δύο χρόνια, όμως η περίπτωση της Αθήνας είναι πραγματικά σημαντική. Το έργο δημιουργήθηκε την ίδια χρονιά με το έργο που ανέκτησα, όμως είναι μία ξεχωριστή περίπτωση, διότι ήταν δώρο του Πικάσο προς τον ελληνικό λαό για τη συμβολή του στην Αντίσταση στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι πραγματικό σπουδαίο για την Ελλάδα και είμαι χαρούμενος που τα κλεμμένα έργα της Πινακοθήκης ανακτήθηκαν. Είναι ένα θαύμα! Δεν έχουν συλληφθεί πολλοί κλέφτες έργων τέχνης, επομένως οι Έλληνες αστυνομικοί έκαναν πραγματικά καλή δουλειά.

 

Κώστας Κουκουμάκας

https://www.vice.com