Εισαγωγή Στο Project «Φυλακή Και Γλώσσα»

Το παρόν project με θέμα: «Φυλακή και Γλώσσα», διενεργείται από τον επιστημονικό φορέα με την επωνυμία «Κέντρο Μελέτης του Εγκλήματος» (ΚΕ.Μ.Ε.), υπό την επιστημονική ευθύνη της Διδάκτορος Αγγελικής Φ. Καρδαρά. Σκοπός του εγχειρήματος είναι η διερεύνηση του ιδιαίτερου γλωσσικού κώδικα επικοινωνίας του έγκλειστου πληθυσμού στα καταστήματα κράτησης της σύγχρονης εποχής και η χρήση του εκτός φυλακής. Η μελέτη της γλώσσας της φυλακής κρίνεται απαραίτητη, δεδομένου ότι στο πλαίσιο των καταστημάτων κράτησης της σύγχρονης εποχής με τις πολύ σημαντικές αλλαγές στην ανθρωπογεωγραφία των φυλακών και στη σύνθεση του ποινικού πληθυσμού, η γλώσσα της φυλακής καθίσταται όχι μόνο μέσο επικοινωνίας αλλά αναγκαίο μέσο ένταξης στη μεγάλη ομάδα των κρατουμένων και στις μικρότερες υπο-ομάδες που δημιουργούνται στη φυλακή. Υπό αυτή την έννοια η γλώσσα της φυλακής αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας του έγκλειστου πληθυσμού, αποτελώντας ουσιαστικά ένα εργαλείο κατανόησης της εσωτερικής  λειτουργίας μίας φυλακής, όπως επισημαίνει ο Ομ. Καθηγητής Εγκληματολογίας Παν/μίου Αθηνών, κ. Γιάννης Πανούσης στη συνέντευξη που μας παραχώρησε στο πλαίσιο του project μας και η οποία θα δημοσιευθεί το επόμενο χρονικό διάστημα.

To ανωτέρω εγχείρημα αποτελεί ένα δυναμικό project που περιλαμβάνει την επαναληπτική έρευνα/follow-up research (βιβλιογραφική έρευνα, έρευνα πεδίου με συμπλήρωση ερωτηματολογίων και συνεντεύξεις με αποφυλακισμένους), συνέχεια της διδακτορικής διατριβής της Επιστημονικά Υπεύθυνης, Διδάκτορος Αγγελικής Φ. Καρδαρά, Φιλολόγου-Τακτικής Επιστημονικής Συνεργάτιδας ΚΕ.Μ.Ε., η οποία εκπονήθηκε το έτος 2007 στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών, με Ακαδημαϊκό Υπεύθυνο τον Καθηγητή Εγκληματολογίας, κ. Γιάννη Πανούση, καθώς και δημοσιεύσεις, αρθρογραφία, συνεντεύξεις και σημειώσεις από το αρχείο των συμμετεχόντων στο project.

Οι εργασίες της επιστημονικής ομάδας ξεκίνησαν τον Απρίλιο του 2018. To project συνεχίζεται και εμπλουτίζεται με νέα στοιχεία, τα οποία σταδιακά θα αναρτώνται στην ιστοσελίδα μας. Το project απαρτίζεται από δύο μεγάλη μέρη. Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει τη συγγραφή του θεωρητικού πλαισίου, με στόχο την προσέγγιση του ιδιαίτερου γλωσσικού κώδικα επικοινωνίας του έγκλειστου πληθυσμού από φιλοσοφική,  εγκληματολογική,  ψυχολογική, λογοτεχνική και  γλωσσολογική σκοπιά και τη διεξαγωγή συνεντεύξεων με επιστήμονες (δικηγόρους, γλωσσολόγους, εγκληματολόγους) και επαγγελματίες (δημοσιογράφoυς), με στόχο την ανάδειξη καίριων πτυχών του γλωσσικού κώδικα επικοινωνίας των φυλακισμένων, σήμερα.

Το δεύτερο μέρος περιλαμβάνει τη συμπλήρωση ερωτηματολογίων από 50 αποφυλακισμένους και τις ποιοτικές δομημένες συνεντεύξεις με 15 αποφυλακισμένους, με στόχο τη διερεύνηση του σκοπού και των λειτουργιών που επιτελεί στα καταστήματα κράτησης της σύγχρονης εποχής ο ιδιαίτερος γλωσσικός κώδικας επικοινωνίας των φυλακισμένων αλλά και τη μελέτη της χρήσης του εκτός φυλακής.

Η συμπλήρωση των ερωτηματολογίων και οι συνεντεύξεις με τους αποφυλακισθέντες έλαβαν χώρα από τον Μάιο του 2019 – Σεπτέμβριο του 2019 στον Σύλλογο Συμπαραστάσεως Κρατουμένων «Ο Ονήσιμος» (https://www.onisimos.gr/), τον οποίο ευχαριστούμε θερμά για την πολύτιμη συμβολή στην έρευνά μας.

Συνοψίζοντας, με την έρευνα του 2005 αποδείχθηκε ότι υπάρχει ένας ιδιαίτερος γλωσσικός κώδικας επικοινωνίας που χρησιμοποιείται από τον έγκλειστο πληθυσμό και χωρίζεται σε δύο μεγάλα «παρακλάδια»: στη σκληρά κρυπτική αργκό που χρησιμοποιείται από τους φυλακισμένους, εντός και εκτός φυλακής, για να «κάνουν δουλειά», όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν, δηλαδή τις παράνομες δραστηριότητες τους, και η αργκό που χρησιμοποιούν εντός του κλειστού και περιοριστικού πλαισίου της φυλακής σε μεγάλο βαθμό, ακόμα και ενώπιον των σωφρονιστικών υπαλλήλων, από μιμητισμό, αλλά και για να επικοινωνήσουν, να ξεφύγουν από τη ρουτίνα και να περιορίσουν τα «δεινά» του εγκλεισμού/pains of imprisonment.

Η έρευνα δεν χρηματοδοτείται και για τον λόγο αυτό η συμμετοχή όλων στην ερευνητική ομάδα και στο project είναι εθελοντική.

Τα μέλη της ομάδας που συμμετείχαν ή συνεχίζουν να συμμετέχουν σε οποιαδήποτε φάση της υλοποίησης του project είναι τα ακόλουθα και τα ευχαριστούμε από καρδιάς για την πολύτιμη συμβολή τους. Μέσα στους επόμενους μήνες θα ακολουθήσουν οι δημοσιεύσεις και οι σχετικές αναλυτικές αναφορές από την συμβολή τους στην διεξαγωγή της έρευνας.

Ομάδα Εργασίας:

Εμμανουήλ Καρούσος, Κοινωνιολόγος – Κοινωνικός Ανθρωπολόγος

Νεφέλη-Αικατερίνη Μπαφούνη, Ψυχολόγος, απόφοιτη Τμήματος Ψυχολογίας Ε.Κ.Π.Α.

Βασιλική Σταθοπούλου, φοιτήτρια Κοινωνιολογίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Ελένη Τσάμου, Εκπαιδευτικός, Πιστοποιημένη Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων, M.A Νευροεπιστήμες, Κοινωνιοβιολογία και Εκπαίδευση, Μ.Α Ψυχιατροδικαστική

Δημήτρης Τσιατσιάνης, Δικηγόρος, BA in Law, MSc in Comparative Criminal Justice

Αγγελική Τσόκα, α. Δικηγόρος

Πελαγία Χολέβα, Ιστορικός-Φιλόλογος, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας- Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, μεταπτυχιακή φοιτήτρια Εγκληματολογίας (Πανεπιστήμιο Ιταλίας: E–campus)

Κωνσταντίνα Χονδρογιάννη, Ψυχολόγος, απόφοιτη Τμήματος Ψυχολογίας Ε.Κ.Π.Α.

 

Τέλος, απώτερος σκοπός μας είναι να δημιουργηθεί ένα ηλεκτρονικό αποθετήριο ελεύθερης πρόσβασης που σκοπό έχει την οργάνωση, διατήρηση, ψηφιοποίηση και ανάδειξη ποικίλων κατηγοριών τεκμηρίων που αναφέρονται στον γλωσσικό κώδικα επικοινωνίας που χρησιμοποιείται από τον έγκλειστο πληθυσμό και η καταγραφή και προβολή συναφών επιστημονικών μελετών από μέλη της ελληνικής και διεθνούς ακαδημαϊκής κοινότητας. Στα τεκμήρια που θα διατηρούνται στο αποθετήριο περιλαμβάνονται μαρτυρίες, λογοτεχνικά κείμενα κρατουμένων, αδημοσίευτες ή δημοσιευμένες σχετικές έρευνες, δημοσιεύματα στον Tύπο, συνεντεύξεις κ.α.

Δρ Αγγελική Καρδαρά

 https://e-keme.gr