Δημ. Βερβεσός: Ψηφιακή Δικαιοσύνη τώρα

Με το φως στην άκρη του τούνελ της «καραντίνας» να αχνοφαίνεται και τη χώρα να διανύει μια από τις δυσκολότερες ιστορικά περιόδους, τις συνέπειες της οποίας σε κοινωνικό και οικονομικό
επίπεδο ακόμη δεν είμαστε σε θέση ούτε να καταγράψουμε συνολικά ούτε καν να προβλέψουμε γενικά, το μόνο που μπορούμε να προδικάσουμε είναι ότι η επομένη μέρα θα είναι τελείως διαφορετική για όλους, πολίτες και πολιτεία. Η επόμενη μέρα θα πρέπει όμως να είναι διαφορετική και για την δικαιοσύνη, τον τρόπο απονομής της, την αλληλεπίδραση της με την κοινωνία, αλλά και τον τρόπο οργάνωσης και εκτέλεσης των λειτουργιών της. Φυσικό επακόλουθο η επόμενη μέρα να είναι πλήρως διαφορετική και για τον κλάδο των δικηγόρων που αποτελούν και το πλειοψηφικό κομμάτι των λειτουργών της δικαιοσύνης.

            Η εμπειρία των δράσεων όμως σε αυτήν την μικρή μεν χρονικά περίοδο, όμως έντονη και μακρά από πλευράς εξελίξεων, γεγονότων, νομικών πεπραγμένων και πράξεων, καταδεικνύει το γεγονός ότι η εξέλιξη μέσα σε ένα τέτοιο δύσκολο περιβάλλον δεν μπορεί να είναι άλλη από την προσαρμογή. Προσαρμογή στα νέα δεδομένα της δημιουργίας αποστάσεων (με το sic “social distancing”) τόσο κοινωνικών όσο και λειτουργίας εξ αποστάσεων, ειδικά όταν πρόκειται για χώρους ευάλωτους λόγω της συγκέντρωσης ετερόκλητου πλήθους ενδιαφερομένων και μη όπως τα δικαστήρια και η καθημερινή πρακτική άσκησης της μαχόμενης δικηγορίας ή οι γραμματείες και υπηρεσίες των δικαστηρίων, χώροι καθημερινής συναλλαγής μεταξύ της Πολιτείας και των δικηγόρων  ή ακόμη αυτή καθεαυτήν η επαφή μεταξύ δικηγόρου – πελάτη. Η προσαρμογή λοιπόν αν και δύσκολη είναι και εκείνη που θα φέρει το φως στην άκρη του τούνελ, όσο το δυνατόν γρηγορότερα κοντά και θα διασφαλίσει την όσο το δυνατόν ευκολότερη επανένταξη και επιστροφή στα πλαίσια της όποιας κανονικότητας. Όμως η προσαρμογή αποτελεί και μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να γίνουν βήματα με ταχύ ρυθμό προς τα εμπρός και να πραγματοποιηθούν σοβαρές τομές που έχουν ήδη θεσμοθετηθεί αλλά για καιρό λίμναζαν στα γρανάζια της ελληνικ(ότατ)ης γραφειοκρατίας και στα συρτάρια επιτροπών. Βλέπουμε πλέον σε καθημερινή σχεδόν αποτύπωση το Ελληνικό Δημόσιο να κάνει άλματα προς την ψηφιακή εποχή, ενώ για δεκαετίες κινείτο στον τομέα αυτό με ρυθμούς χελώνας. Είναι επομένως η χρυσή ευκαιρία και ο πολύπαθος κλάδος της Δικαιοσύνης να επωφεληθεί τα μάλα από τις εν λόγω πρωτοβουλίες και με βάση πλαίσιο ενεργειών και δράσεων, που και στο παρελθόν έχουμε προτείνει και έχουμε επαναφέρει πλέον επικαιροποιημένες, να προχωρήσει με γοργούς ρυθμούς η πλήρης ψηφιοποίηση δραστηριοτήτων που συνδέονται με την καθημερινή άσκηση δικηγορίας και απονομής της δικαιοσύνης.

            Όλα αυτά τα χρόνια βέβαια ο κλάδος των δικηγόρων και ειδικότερα ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών με πράξεις έχει αποδείξει ότι βρίσκεται πάντοτε στην πρωτοπορία όσον αφορά θέματα ψηφιοποίησης και ψηφιακών δράσεων. Yλοποιήθηκε, κατ’ αρχάς, μετά από πολύχρονη προσπάθεια, η δυνατότητα ηλεκτρονικής κατάθεσης δικογράφων στο ΣτΕ, το Ελεγκτικό Συνέδριο και στο σύνολο των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων της χώρας μέσω της διασύνδεσης του πληροφοριακού συστήματος της Ολομέλειας (portal.olomeleia.gr) με το Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Δικαστικών Υποθέσεων για τη Διοικητική Δικαιοσύνη (ΟΣΔΔΥ-ΔΔ). Παράλληλα, επιτεύχθηκε η δυνατότητα ηλεκτρονικής κατάθεσης δικογράφων στα (πολιτικά) Πρωτοδικεία Αθηνών, Θεσσαλονίκης, Πειραιώς και Χαλκίδας μέσω της σύζευξης του πληροφοριακού συστήματος της Ολομέλειας (portal.olomeleia.gr) με το Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Δικαστικών Υποθέσεων Πολιτικής & Ποινικής Δικαιοσύνης (ΟΣΔΔΥ-ΠΠ – Α’ Φάση). Περαιτέρω, η διαλειτουργικότητα του Portal της Ολομέλειας με το πληροφοριακό σύστημα των Διευθύνσεων Αλλοδαπών και Μετανάστευσης (ΔΑΜ) αποτελεί το αναγκαίο τεχνικό βήμα για την ηλεκτρονική υποβολή των αιτήσεων για τον καθορισμό συναντήσεων (ραντεβού) από τους δικηγόρους, ώστε να αποφεύγεται ο συνωστισμός των συναδέλφων σε ημερήσια βάση στις ΔΑΜ. Ομοίως, με την διαλειτουργικότητα που προωθείται με το Ελληνικό Κτηματολόγιο, οι συνάδελφοι θα μπορούν σταδιακά να πραγματοποιούν ηλεκτρονικά α) την καταχώριση εγγραπτέων πράξεων (εμπράγματων αγωγών και αποφάσεων προσημείωσης υποθήκης) στα Κτηματολογικά Γραφεία, β) έρευνα στα κτηματολογικά στοιχεία στα Κτηματολογικά Γραφεία που έχουν πλήρως ψηφιοποιηθεί, και γ) ηλεκτρονική παραγγελία, πληρωμή και χορήγηση πιστοποιητικών από τα Κτηματολογικά Γραφεία – Υποθηκοφυλακεία.

Παράλληλα με τις νέες αυτές εξελίξεις, ενισχύονται και αναπτύσσονται τα υπάρχοντα τεχνολογικά εργαλεία. Ο εμπλουτισμός των υπηρεσιών του «Ισοκράτη» και ιδίως της δωρεάν βάσης δεδομένων νομοθεσίας και νομολογίας, η ηλεκτρονική εξυπηρέτηση μέσω του portal.olomeleia.gr για την έκδοση ηλεκτρονικών γραμματίων καθώς και πιστοποιητικών του οικείου δικηγορικού συλλόγου, η διαχείριση ψηφιακών υπογραφών, οι πλατφόρμες για την εκκαθάριση και απόδοση εισφορών, αλλά και η ηλεκτρονική διεξαγωγή δημοψηφισμάτων, είναι το φάσμα μερικών μόνο από τις ψηφιακές δράσεις που κατατάσσουν τον κλάδο σε έναν από τους πιο εξοικειωμένους με το ψηφιακό περιβάλλον. Πέραν τούτου και στο θεωρητικό επίπεδο σημαντικότατη ήταν και η συμβολή του κλάδου στην δόμηση νομοθετημάτων όπως τα ΠΔ 25/2012, 40/2013, 150/2013, 95/2014 που συγκεντρώνουν το νομικό πλαίσιο για την ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφων, τα ψηφιακά πιστοποιητικά κλπ τα οποία όμως, παρά τα βήματα που έχουν γίνει, δεν έχουν πρακτικώς ολοκληρωθεί καθώς άλλοι υπηρεσιακοί και γραφειοκρατικοί παράγοντες δεν έχουν επιτρέψει την πλήρη εφαρμογή τους.

            Σε αυτό το πλαίσιο λέμε πως είναι πλέον η ώρα η Πολιτεία να υπερπηδήσει με μακρύ διασκελισμό τα εν λόγω εμπόδια και όπως απέδειξε μέσω των δράσεων του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και μέσω του εξαιρετικά δραστήριου πλέον gov.gr, άμεσα να προχωρήσει και στην εφαρμογή εκείνων των πρακτικών που θα εξομαλύνουν πλήρως τη λειτουργία της δικαιοσύνης την επόμενη μέρα και θα διαφυλάξουν την απρόσκοπτη επιστροφή την ομαλότητα και την κανονικότητα αλλά και θα συνεισφέρουν στην πολυπόθητη επιτάχυνση τόσο της λειτουργίας όσο και της απονομής της δικαιοσύνης. Το νομικό πλαίσιο είναι εκεί και πλέον μένει μόνο η πολιτική βούληση.

Ο κλάδος των δικηγόρων ήταν είναι και θα είναι πρωτοπόρος στα θέματα της ψηφιακής μετεξέλιξης του. Και φυσικά δεν ζητάμε από τη μια μέρα στην άλλη αλλά με ένα βήμα τη φορά σε σύντομο χρονικό διάστημα να προχωρήσει η πλήρης ψηφιοποίηση διαδικασιών και η μέγιστη αξιοποίηση των τεχνολογικών δυνατοτήτων που προσφέρονται. Συγκεκριμένα :

1) Χορήγηση ψηφιακών υπογραφών σε ΟΛΟΥΣ του Δικηγόρους με επιλογή ευέλικτου συστήματος – πλατφόρμας. Φυσικά με πλήρεις εγγυήσεις ταυτοποίησης και κρυπτογράφησης που να εξασφαλίζουν την ακεραιότητα του δικογράφου.

2) Ένταξη του ΣΥΝΟΛΟΥ των διαδικασιών στην ψηφιακή κατάθεση δικογράφου με σχετική νομοθετική παρέμβαση όπου αυτό είναι απαραίτητο (ασφαλιστικά, εκουσία) ώστε να μπορούν να καταθέτουν ΑΜΕΣΑ ψηφιακά δικόγραφα μέσα από το portal της Ολομέλειας όλοι οι δικηγόροι της χώρας σε όλες τις διαδικασίες. Προώθηση της Β’ φάσης του ΟΣΣΔΥ-ΠΠ.

3) Δυνατότητα ψηφιακής δημοσίευσης των δικαστικών αποφάσεων με αντίστοιχη δυνατότητα άμεσης πρόσβασης στους Δικηγόρους και όχι μόνο του αποτελέσματος και του αριθμού της αποφάσεως.

4) Άμεσο σκανάρισμα των υπό δημοσίευση πολλών  αποφάσεων που παραδίδουν την περίοδο αυτοί οι συνθέσεις των δικαστηρίων και εν συνεχεία διαδικτυακή ανάρτησή τους.

5) Ψηφιακή έκδοση με σχετική ισχύ και υπογραφή από την εκάστοτε γραμματεία του ΣΥΝΟΛΟΥ των πιστοποιητικών αρμοδιότητας υπουργείου Δικαιοσύνης και δικαστηρίων.

6) Άμεση πρόσβαση μέσω ψηφιακής εφαρμογής των δικηγόρων σε ενημέρωση για την πορεία των ποινικών υποθέσεων.

7) Ψηφιακή κατάθεση προτάσεων, υπομνημάτων, προσθηκών, αντικρούσεων κλπ. καθώς και σχετικών εγγράφων στα δικαστήρια κατά τη διαδικασία της δίκης.

8) Δυνατότητα παρακολούθησης της πορείας της υποθέσεως μέχρι την δημοσίευση της απόφασης και την άσκηση ενδίκων μέσων.

9) Δυνατότητα παράστασης στη συζήτηση υπόθεσης με ψηφιακή – ηλεκτρονική δήλωση του πληρεξουσίου Δικηγόρου, αντί της φυσικής παρουσίας του, όπου αυτό προβλέπεται σήμερα με έγγραφη δήλωση

10) Πλήρης ψηφιακή διαδραστικότητα του δικηγόρου με τα Υποθηκοφυλακεία – Κτηματολογικά Γραφεία.

Οι δικηγόροι ως ο πρώτος επιστημονικός κλάδος της χώρας πάντοτε ήμασταν στην πρώτη γραμμή των εξελίξεων και των αλλαγών αλλά και των αγώνων για τη βελτίωση των συνθήκων και των πρακτικών λειτουργίας της Δικαιοσύνης. Και αυτή τη φορά θα ήμαστε στην πρώτη γραμμή για την επαναφορά στην κανονικότητα και την προσαρμογή με ριζοσπαστικό τρόπο στο νέο περιβάλλον με προτάσεις, με παρεμβάσεις, με πράξεις.

*Πρόεδρος Ολομέλειας

των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος

πηγή: dikastiko.gr