Μια ματιά μέσα στο «κρυφό» κολαστήριο του Πόρου Εβρου

Mαρτυρίες κρατούμενων προσφύγων και μεταναστών για όσα έζησαν στο άτυπο, μυστικό αστυνομικό κέντρο κράτησης και απέλασης στον Πόρο του Εβρου φέρνει στο φως νέο βίντεο της ερευνητικής ομάδας Forensic Architecture. Την ύπαρξη και λειτουργία του κέντρου την αποκάλυψαν την Τρίτη οι New York Times.

Στο βίντεο, μέρος ευρύτερης έρευνας των Forensic Architecture για τις μεθόδους σύλληψης, κράτησης και επαναπροώθησης ανθρώπων από τον Εβρο στην Τουρκία χωρίς καταγραφή του αιτήματός τους για άσυλο, πρώην κρατούμενοι διηγούνται την εμπειρία τους στα μέλη της ερευνητικής ομάδας μπροστά σε οθόνη, καθώς προσπαθούν να τοποθετήσουν τα γεγονότα στο χώρο, χρησιμοποιώντας μια τρισδιάστατη απεικόνιση της δομής.

Δείχνουν τα κελιά – κλουβιά, όπου οδηγήθηκαν γυμνοί οι άντρες, κάποιοι ξυπόλυτοι, το δωμάτιο όπου χωρίστηκαν οι γυναίκες από τα παιδιά τους. Δεν καταλάβαιναν τι τους λένε οι αστυνομικοί, πιθανότατα οι αστυνομικοί δεν καταλάβαιναν τι τους λένε οι κρατούμενοι. Όχι ότι θα είχε καμία διαφορά. Ένα κορίτσι ψηνόταν στον πυρετό, αλλά ούτε λόγος για γιατρό ή κάποια φροντίδα. Στην παραμικρή κίνηση, στην παραμικρή διαμαρτυρία, η απάντηση των αστυνομικών ήταν φωνές. Αν επέμεναν οι διαμαρτυρίες, η βία κλιμακωνόταν: χτυπήματα, μέχρι και στο κεφάλι, και χρήση δακρυγόνων. Όταν τελείωνε το μαρτύριο της κράτησης, άρχιζε ένα άλλο: τους έβαζαν σε αστυνομικά οχήματα, πιθανόν σε κάποια από τα σταθμευμένα στην αυλή βαν που απεικονίζονται στις φωτογραφίες που δημοσίευσε η "Εφ.Συν." ("Κρυφά κέντρα κράτησης, παράνομες απελάσεις", 12 Μαρτίου 2020), τους μετέφεραν στην όχθη του Εβρου, τους ανέβαζαν σε σκάφος και τους οδηγούσαν πίσω στην Τουρκία. 

Οι μαρτυρίες συμπίπτουν με άλλες μαρτυρίες κρατουμένων στους New |York Times. Ύστερα από το δημοσίευμα, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας επιβεβαίωσε εμμέσως πλην σαφώς την λειτουργία του κέντρου και τις μεθόδους που εφαρμόζει η αστυνομία, δείχνοντας ότι αποτελούν επίσημη κυβερνητική πολιτική.

«Αν το γνωρίζουν οι New York Times, δεν βλέπω πόσο μπορεί να είναι μυστικό ένα τέτοιο κέντρο κράτησης. Δεν υπάρχει κανένα μυστικό κέντρο κράτησης στην Ελλάδα. Ολα τα ζητήματα που έχουν να κάνουν είτε με την περιφρούρηση των συνόρων είτε με τα θέματα ασφαλείας είναι διαφανή. Εφαρμόζονται το Σύνταγμα, οι νόμοι και το κοινοτικό κεκτημένο και δεν υπάρχει τίποτα κρυφό», δήλωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος την περασμένη Τετάρτη κατά την ενημέρωση των πολιτικών συντακτών.

Δυστυχώς για τον κύριο Πέτσα, τον αδειάζει τελείως η αρμόδια Ευρωπαία επίτροπος Ιλβα Γιόχανσον, που επισημαίνει ότι η αναστολή του ασύλου και οι άμεσες επαναπροωθήσεις παραβιάζουν τις διεθνείς συνθήκες και το Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Είχαν προηγηθεί οι έντονες αντιδράσεις της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, ευρωβουλευτών, της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και περισσότερων από 120 ευρωπαϊκών και ελληνικών οργανώσεων. 

Ωστόσο, το βίντεο των Forensic Architecture αναδεικνύει άλλη μια διάσταση, που εκθέτει διπλά τον κυβερνητικό εκπρόσωπο και τις μεθόδους του ελληνικού κράτους στον Εβρο. Οι μαρτυρίες δόθηκαν στην ερευνητική ομάδα όχι τις τελευταίες ημέρες, αλλά τον περασμένο Νοέμβριο, πολύ πριν την ενέργεια της Τουρκίας να ανοίξει μονομερώς τα σύνορά της με την Ελλάδα για πρόσφυγες και μετανάστες, σε μια απαράδεκτη ομολογημένη κίνηση εργαλειοποίησής τους για πολιτικούς λόγους. 

Αυτό δείχνει ότι η συγκεκριμένη πολιτική εφαρμοζόταν συστηματικά και εκτεταμένα στην περιοχή και αποτελούσε άτυπη κρατική πολιτική πολύ πριν αναγορευτεί σε επίσημη. 

Αυτό είναι και το συμπέρασμα της μελέτης για την άτυπη δομή του Πόρου που έκαναν οι ερευνητές Λένα Καραμανίδου (Πανεπιστήμιο της Καληδονίας στη Γλασκόβη) και Μπερντ Κασπάρεκ (Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν της Γερμανίας): «το ελληνικό κράτος κατέφευγε πάντα σε μεθόδους ελέγχου συνόρων και μετανάστευσης στην περιοχή του Εβρου που υπερβαίνουν τον νόμο. Ιδίως οι βίαιες και παράνομες πρακτικές επαναπροώθησης που γίνονται για δεκαετίες στην περιοχή έχουν τώρα αναχθεί σε επίσημη κυβερνητική πολιτική», σημειώνουν.

Άλλωστε, εκατοντάδες σχετικές μαρτυρίες έχουν καταγραφεί σε πλήθος εκθέσεων διεθνών οργανισμών, οργανώσεων δικαιωμάτων και δημοσιευμάτων ελληνικών και διεθνών μέσων ενημέρωσης, μεταξύ των οποίων η "Εφ.Συν.". Οι μαρτυρίες αυτές μέχρι τώρα δεν είχαν τύχει μιας ολοκληρωμένης διερεύνησης από την ελληνική δικαιοσύνη, συμπεριλαμβανομένης της εισαγγελίας του Αρείου Πάγου, και συναντούυσαν την μονότονη διάψευση των κυβερνήσεων και των αρχών. Αλλά αυτό που διέψευδε μέχρι χτες η κυβέρνηση, σήμερα αποτελεί επίσημη κυβερνητική πολιτική. Εξακολουθεί ωστόσο να μην έχει γίνει γνωστή κάποια αντίδραση από την πλευρά της Δικαιοσύνης, προκειμένου να διερευνηθούν τα πραγματικά δεδομένα και να διαπιστωθεί αν είναι σύμφωνα με το νόμο, όπως ισχυρίζεται η κυβέρνηση, ή τον παραβιάζουν, όπως επισημαίνουν όσοι ασκούν κριτική. 

Δημήτρης Αγγελίδης

efsyn.gr