Πριν από λίγο καιρό έγινε ευρέως γνωστό στα ΜΜΕ ότι υπάλληλοι του Υπ. Πολιτισμού κάλεσαν την Ελληνική Αστυνομία να παρέμβει για την επιβολή του νόμου και συγκεκριμένα να μην επιτραπεί η προβολή της ταινίας “The Joker” σε ανήλικους κάτω των 18 ετών, με την αιτιολογία των απαγορευτικών - ακατάλληλων σκηνών της. Ως “πυροσβέστης” επί του περιστατικού επενέβη η Υπουργός Πολιτισμού κ. Μενδώνη η οποία καταδίκασε την κίνηση τους και υποστήριξε πως η συμπεριφορά τους ήταν υπερβάλλουσα των αρμοδιοτήτων τους.
Με βάση το παραπάνω γεγονός γεννιέται εύλογα η απορία γιατί
ο Joker να προκαλέσει τόσο έντονες εντυπώσεις στην κοινωνία και την πυροδότηση
της κινητοποίησης των Αρχών. Η ταινία του Phillips, τοποθετεί τον θεατή σε
διττή θέση αποστροφής και γοητείας. Ο Χοακίν Φοίνιξ, ίσως ένας από τους
καλύτερους ηθοποιούς της εποχής μας, ενσαρκώνει στο πρόσωπο του ήρωα Άρθρουρ
Φλεκ την φρίκη του κοινωνικού αποκλεισμού και το αδιέξοδο που μπορεί να βιώσει
ένας άνθρωπος εξαιτίας της ψυχικής του διαταραχής ακόμη και στην χώρα των
απελπισμένων - την χώρα των ευκαιριών, της ελευθερίας και των δικαιωμάτων, τις
Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.
Ο Άρθουρ γράφει στις σημειώσεις του “ελπίζω νεκρός να μαζέψω
περισσότερα κέρματα από όσα αξίζω
ζωντανός”, κάτι που δείχνει την υπαρξιακή του απελπισία, την θλίψη, την
ματαιοδοξία και το αδιέξοδο που βιώνει. Λίγο παρακάτω στην ταινία ο Άρθουρ
αναφέρει: “Το παράξενο είναι ότι ζητούν από εμάς που έχουμε κάποια ψυχική
διαταραχή να συμπεριφερόμαστε σαν να μην την έχουμε” θέλοντας ενδεχομένως να
επισημάνει με τον δικό του τρόπο, πως οι σύγχρονες κοινωνίες προσπαθούν
μανιωδώς να κανονικοποιήσουν την ανοίκεια σε αυτές ψυχική διαταραχή, αντί να
δεχτούν την ύπαρξη της να προσφέρουν χώρο αποδοχής και βοήθειας ώστε η ψυχική
διαταραχή να μην εξελιχθεί σε φρικιό που τρομοκρατεί, που σκοτώνει. Ακόμη και
στο σημείο που ο Άρθουρ συναντά την κοινωνική του λειτουργό διορισμένη από την
πολιτεία της Νέας Υόρκης για την λήψη φαρμακευτικής αγωγής, ενώ την ρωτάει
απεγνωσμένα : “υπήρξα ποτέ;”, η ίδια εμφανώς μηχανικά και στερεοτυπικά δεν του
λέει τίποτα, αγνοεί συνειδητά την ερωτηματική αυτοαναζήτηση του και του
αναφέρει ότι είναι μία απλή διαμεσολαβητής που απλώς επεμβαίνει για να πάρει τα
φάρμακα του πλην όμως και αυτή η διαμεσολάβηση επρόκειτο να διακοπεί διότι
καταργείται η υπηρεσία της. Μία κοινωνική λειτουργός όπου ο χαρακτηρισμός
“κοινωνική” χρωματίζει μάλλον την τυπική παρά την ποιοτική έννοια του όρου,
κάτω από το φιλελεύθερο περιβάλλον της Νέας Υόρκης.
Ο Άρθουρ Φλεκ είναι σίγουρα ψυχικά ασθενής και αρκετοί
επιστήμονες Ψυχικής Υγείας θεωρούν ότι η ασθένεια που παρουσιάζεται στο έργο
μπορεί να τοποθετηθεί στην διασχιστική διαταραχή ταυτότητας (Dissociative
identity Disorder) ή όπως παλαιότερα ήταν γνωστή ως πολλαπλή διαταραχή
προσωπικότητας (Multiple Personality Disorder). Ο πρωταγωνιστής ταλανίζεται
ανάμεσα σε 2 προσωπικότητες όπου στη μία εξαναγκάζεται να χαμογελά ακατάπαυστα,
προσπαθώντας να κάνει τον κόσμο να γελάσει, αλλά ανεπιτυχώς, αφού στην καλύτερη
περίπτωση βιώνει την απόρριψη και στην χειρότερη το φαινόμενο “Slapstick
comedy” που παρουσιάζει έχει ως αντίκτυπο να δεχθεί σφοδρή σωματική βία από
έφηβους της πόλης. Στον αντίποδα η άλλη προσωπικότητα του είναι βαθιά
καταθλιπτική, απαρηγόρητη, μοναχική και εξαρτημένη από μία μητέρα ανήμπορη να φροντίσει τον εαυτό της. Η
ματαίωση που βιώνει, επιδεινώνεται στην προσπάθεια αναζήτησης του άγνωστου
πατέρα με σημείο κορύφωσης την συνάντηση του με τον ενδεχόμενο πατέρα του και
πάμπλουτο Τόμας Γουέιν.
Όπως μπορεί κανείς να αναλογιστεί, ο Joker δεν βρίσκεται
μόνο ως πρωταγωνιστής σε ένα κινηματογραφικό έργο αλλά μπορεί να συναντηθεί και
σε πολλούς άσημους Joker εκεί έξω στον κοινωνικό ιστό. Οι Joker είναι οι
άνθρωποι που ενσαρκώνουν την φτώχεια, την ακραία ανισότητα σε ηθικό επίπεδο
διότι ναι μπορεί να είναι τρελοί αυτό δε σημαίνει ότι δεν είναι όμοιοι.
Επιπρόσθετα οι άνθρωποι που πάσχουν από ψυχικές ασθένειες άλλες σπάνιες όπως
του πρωταγωνιστή και άλλες βεβαρημένες είναι αυτοί που στην εμφάνιση τους
αντικειμενοποιείται και αγκιστρώνεται η ανεπάρκεια της Ψυχιατρικής φροντίδας, η
τυπικότητα της, πολύ περισσότερο όμως η ανέτοιμη κοινωνία να αποδεχτεί
ανθρώπους όμοιους αλλά ψυχικά ασθενείς, που η ασθένεια τους δεν είναι υιός που
θα “κολλήσουν” οι υγιείς, δεν είναι
μικρόβιο που θα μεταδοθεί.
Το ότι έφτασε η ταινία του Phillips να προκαλέσει τόσο
έντονες εντυπώσεις στο παγκόσμιο λόμπι, να προκαλέσει τις κινητοποιήσεις των
κρατικών μηχανισμών να απαγορεύσουν την προβολή της ταινίας σε ανήλικους κάτω
των 18 ετών (όπως και στην χώρα μας) και μάλιστα ορισμένοι να ασπαστούν άκριτα
αυτή τη θέση κάνει το ζήτημα “Joker” επάξιο σημείο αναφοράς των ενδόμυχων φόβων
που προκαλεί η πιθανότητα ταύτισης των υγιών ανθρώπων με τους ψυχικά ασθενείς,
τους καταραμένους όπως αρκετοί τους χαρακτηρίζουν εύκολα, άκριτα και
απροβλημάτιστα. Πολλοί μάλιστα περιγελούν και υπονομεύουν την αξιοπρέπεια των
ανθρώπων που πάσχουν από ψυχική ασθένεια, είναι αυτοί που δεν μπορούν να
ενδοσκοπήσουν και να αυτο-αναρωτηθούν: πρέπει να συνεχιστεί όλο αυτό να
γίνεται, απλώς επειδή έτσι γίνεται και είθισται; μας ωφελεί ως κοινωνία,
μπορούμε να συνεχίσουμε να ζούμε στιγματίζοντας και περιθωριοποιώντας αυτούς
τους ανθρώπους;
Τέλος, το ότι απαγορεύεται η προβολή της συγκεκριμένης
ταινίας κάτω των 18 ετών ενώ στην τηλεόραση προβάλλονται απολύτως ελεύθερα
εμμέσω ανταγωνισμού τηλεοπτικές σειρές με σκηνές βίας, σωματικής και
ψυχολογικής κακοποίησης, με το πρόσχημα ότι η προβολή τους είναι επιτρεπτή αφού
προβάλλονται στην οθόνη σήματα επιτρεπόμενων ηλικιακών ορίων προβολής της
εκάστοτε τηλεοπτικής παραγωγής είναι κάτι που φανερώνει ότι στην ευρύτερη
κοινωνία υπάρχει η αδυναμία να αποδεχτεί ότι ένα ζήτημα δεν επιλύεται με την
απαγόρευση, με την σιωπή, την επιβολή κυρωτικών μέτρων και την καταστολή, διότι
το μόνο βέβαιο είναι ότι θα επανεμφανιστεί ως φαύλος κύκλος. Δεν είμαστε
ασφαλείς, υγιείς και δυνατοί όταν απαγορεύουμε τον ανήλικο να δει τον Joker, θα
τον δει στο διαδίκτυο, θα τον δει στην τηλεόραση εκ των υστέρων, το σίγουρο
είναι πως στην ανήλικη κοινωνία η απαγόρευση χωρίς να προηγηθεί αιτιολόγηση
οδηγεί στην επανάσταση. Η άσχημη εκδοχή όμως είναι ο ανήλικος να δει τον Joker
στο δρόμο και η ακόμη χειρότερη, να εξελιχθεί ο ίδιος σε Joker μετά από λίγα
χρόνια, με την ενήλικη κυρίως κοινωνία να συνεχίζει τον ίδιο ρυθμό της
εθελοτυφλούσας στάσης απέναντι στα ζητήματα Ψυχικής Υγείας.
Όσο λοιπόν τα κατασταλτικά μέτρα λειτουργούν μονομερώς,
χωρίς την πρόληψη και προαγωγή ψυχικής υγείας, χωρίς δράσεις για την ένταξη των
ψυχικά ασθενών στο κοινωνικό σύνολο ως ισότιμα μέλη του, τόσο πιο ελλιπή θα
φαίνονται εκ των υστέρων και πολύ πιθανόν να μην μπορούν να ανταπεξέλθουν στην
ακρότητα των ψυχικά ασθενών, όπως του Joker - των ανθρώπων που έμειναν μόνοι,
περιθωριοποιήθηκαν, χλευάστηκαν, ταπεινώθηκαν και κατέληξαν στην ακρότητα, αφού
κανείς δεν γύρισε να τους αντιμετωπίσει ως όμοιους παρά μόνον ως κοινωνικά
απόβλητα. Καθώς λοιπόν η ψυχική ασθένεια δεν αντιμετωπίζεται όπως της αξίζει,
κοινωνικά και κρατικά, η ακρότητα συνεχώς σταδιακά θα πυροδοτείται με το
προσωπικό της ΕΛΑΣ να προσπαθεί εκ των υστέρων αλλά μάταια να την καταστείλει.
Η ΕΛΑΣ το μόνο σίγουρο είναι ότι αυτό που θα κληθεί να εκτελέσει στο όνομα του
νόμου, θα προσπαθήσει και θα το εκτελέσει, όμως το ζήτημα του Τζόκερ όπως
γίνεται ευλόγως κατανοητό είναι πολύ πιο βαθύ, είναι διατομικό (άτομο με άτομο)
πέραν πάσας επαγγελματικής ιδιότητας, πέραν και πάσας θέσεως στον κρατικό
μηχανισμό. Είναι ζήτημα ανθρώπων.
0 Σχόλια