Μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ σε αντικαταστάτη του ΠΑΣΟΚ στον νέο δικομματισμό

Μετά τις εκλογές της 7ης Ιουλίου, πλήθος άρθρων έχουν δημοσιευτεί και συνεντεύξεις έχουν δοθεί τόσο από τον πρόεδρο όσο και από στελέχη και μέλη του ΣΥΡΙΖΑ για τη

μετεξέλιξη, ανασυγκρότηση, διεύρυνση κ.λπ. του κόμματος, χωρίς να εξετάζεται τι είναι σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ.

Μεγάλο μέρος των άρθρων και των συνεντεύξεων καταλαμβάνει από τη μια μεριά η (σωστή) κριτική των αντεργατικών μέτρων που έχει ψηφίσει η νέα κυβέρνηση και από την άλλη ο ισχυρισμός ότι το ποσοστό που πήρε στις εκλογές δεν ήταν ήττα (!), αλλά επιβράβευση της πολιτικής που ακολούθησε η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛΛ. Δυστυχώς ελάχιστος χώρος ή χρόνος αφιερώνεται σε μια, λειψή και εκ των υστέρων, αυτοκριτική. Πιο συγκεκριμένα:

Λίγες εβδομάδες μετά την 7η Ιουλίου ο ίδιος ο τέως πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας παραδέχτηκε ότι είχε «αυταπάτες» και έδειξε κάποια «αφέλεια» στην αντιμετώπιση της σκληρής πραγματικότητας, χωρίς όμως, να αναφερθεί στο κόστος που είχαν οι παραδοχές αυτές μετά τη διαβόητη «κωλοτούμπα», την υπογραφή και εφαρμογή του τρίτου Μνημονίου. Πιο πρόσφατα ορισμένα από τα κορυφαία στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ παραδέχτηκαν ότι το κόμμα δεν ήταν έτοιμο να κυβερνήσει (και παρ’ όλα αυτά πριν από τις εκλογές του Ιανουαρίου 2015 τα στελέχη αυτά διαφήμιζαν ένα «κοστολογημένο πρόγραμμα» των 12 δισ. ευρώ, το οποίο ήταν προφανές ότι ήταν εκτός τόπου και χρόνου).

Μετά την προβολή της ταινίας του Κώστα Γαβρά «Ενήλικοι στην αίθουσα», κορυφαία στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ παραδέχονται ότι η ανάθεση του υπουργείου Οικονομικών σε έναν καθηγητή Πανεπιστημίου χωρίς καμιά κοινοβουλευτική πείρα και με τάσεις αυτοπροβολής ήταν λάθος, το οποίο όμως όλο το πρώτο εξάμηνο του 2015 το στήριζε ο τότε πρωθυπουργός. Το λάθος αυτό, όπως και τα όσα προαναφέρθηκαν για τις παραδοχές του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ, είχε μεγάλο κόστος για τη χώρα.

Το ύψος του κόστους αυτού δεν είναι εύκολο να εκτιμηθεί. Δεν είναι βέβαια, όπως ισχυρίζεται η Ν.Δ. και διάφοροι αξιωματούχοι των θεσμών, 100 δισ. ευρώ. Ηταν όμως υψηλό, δεδομένου ότι το 2014 είχε σημειωθεί μια πολύ μικρή ανάπτυξη. Εξαιτίας όμως της αντιπαράθεσης με τους δανειστές η οικονομία της χώρας επανήλθε στην ύφεση με μείωση του ΑΕΠ σε σταθερές τιμές τόσο το 2015, όσο και το 2016 και μόλις το 2017 και 2018 σημειώθηκε ανάπτυξη.

Η εφαρμογή των μέτρων του τρίτου Μνημονίου επισώρευσε νέα βάρη στις πλάτες του λαού (πολύ λιγότερα όμως από εκείνα που επισώρευσε η εφαρμογή των μέτρων των δύο μνημονίων από τις κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. την πενταετία 2010-2014). Ο ισχυρισμός τόσο πριν όσο και μετά τις εκλογές, ότι οι ελαφρύνσεις που ψήφισε η κυβέρνηση (και μάλιστα πολλές από αυτές παλαιοκομματικά, λίγο πριν από την προκήρυξη των εκλογών) αντιστάθμισαν τις πρόσθετες επιβαρύνσεις της περιόδου 2015-2019, δεν επιβεβαιώνεται από την πραγματικότητα.

Μερικές αλλαγές που νομοθέτησε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛΛ. ήταν θετικές (αποκατάσταση δικαιωμάτων των εργαζομένων, πρόσβαση των ανασφάλιστων σε νοσοκομειακή περίθαλψη κ.ά.), ενώ σε άλλες δεν συμφωνεί η μεγάλη πλειονότητα των πολιτών. Μία από αυτές ήταν οι αλλαγές σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, που κάθε άλλο παρά συνέβαλαν στην αναβάθμισή της. Αντίθετα, προκάλεσαν δυσλειτουργίες και νέα προβλήματα. Το κυριότερο όμως είναι ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛΛ. δεν προώθησε θεσμικά την αξιοκρατία. Αντίθετα, σε πολλές αποφάσεις της μιμήθηκε τις πολιτικές των πρωταγωνιστών του παλαιού δικομματισμού Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ με διορισμούς σε καίριες θέσεις των «δικών του παιδιών», ενώ στην Παιδεία λοιδόρησε την αριστεία.

Παλαιοκομματική και καιροσκοπική ήταν και η μη ψήφιση της απλής αναλογικής αμέσως μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου 2015, η οποία θα συγκέντρωνε τις 200 ψήφους για να εφαρμοστεί στις επόμενες εκλογές. Η αναβολή αυτή στόχο είχε να κερδίσει ο ΣΥΡΙΖΑ για τρίτη φορά τις εκλογές με το καλπονοθευτικό εκλογικό σύστημα της Ν.Δ. με το μπόνους των 50 εδρών. Τα αποτελέσματα αυτού του καιροσκοπισμού ήταν η παλινόρθωση της Δεξιάς, με αυτοδυναμία της Ν.Δ., και η εφαρμογή από τους πρώτους μήνες μέτρων που ξηλώνουν τα όποια θετικά είχαν ψηφιστεί από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛΛ.

Και η συγκυβέρνηση με τους ΑΝ.ΕΛΛ., ένα ακροδεξιό κόμμα, όπως και οι προκάτοχές της εφάρμοσε πιστά τις εντολές των δανειστών δεσμεύοντας τη χώρα μέχρι το 2060 (παγκοσμίως πρωτοφανές μέτρο). Σε τέτοιο μάλιστα βαθμό ήταν η υποταγή σ’ αυτούς, που ορισμένα στελέχη της έφτασαν στο σημείο να υπερηφανεύονται για την ταχύτητα εκτέλεσης των εντολών τους. Γι’ αυτή τη στάση τους οι πρωτεργάτες της καταστροφής της ελληνικής οικονομίας και της ταπείνωσης της χώρας συνέχαιραν συνεχώς τον τότε πρωθυπουργό.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, σε ό,τι αφορά εκείνους που τον ψηφίζουν από το 2015 και μετά, ασήμαντη σχέση έχει με εκείνους που τον ψήφιζαν μέχρι το 2009. Πράγματι μια ανάλυση των ποσοστών που πήρε ο ΣΥΡΙΖΑ τόσο στις εκλογές του 2015 όσο και του 2019 δείχνει ότι δεν υπάρχει συσχέτιση με τα ποσοστά του στις εκλογές του 2009. Αντίθετα, υπάρχει ισχυρή θετική συσχέτιση με τα ποσοστά που πήρε το ΠΑΣΟΚ το 2009 (πρόκειται για τους κεντρώους και κεντροαριστερούς που απογοητεύτηκαν από το κόμμα) και ισχυρή αρνητική συσχέτιση (όπως του ΠΑΣΟΚ μέχρι το 2009) με τα ποσοστά που πήρε η Ν.Δ. τόσο το 2015 όσο και το 2019.

Δυστυχώς αυτή την πραγματικότητα αρνείται να την παραδεχτεί ο σημερινός ΣΥΡΙΖΑ και εξακολουθεί να διατυμπανίζει την κυβερνητική του θητεία με τους ΑΝ.ΕΛΛ. ως «κυβέρνηση για πρώτη φορά Αριστεράς». Με βάση την πολιτική που εφάρμοσε δεν ήταν. Ηταν παρόμοια με εκείνη που εφάρμοσαν οι προκάτοχοί της, με τις διαφοροποιήσεις που προαναφέρθηκαν. Τόσο στις προεκλογικές περιόδους όσο και στη διάρκεια της κυβερνητικής του θητείας ο ΣΥΡΙΖΑ στηρίχτηκε σχεδόν αποκλειστικά στον πρόεδρό του και πρωθυπουργό, ο οποίος περιστοιχιζόταν από ένα στενό κύκλο υπουργών-συμβούλων-συνεργατών, ακριβώς δηλαδή όπως το ΠΑΣΟΚ στηριζόταν αποκλειστικά στον πρόεδρο, ο οποίος επίσης στηριζόταν σε ένα παρόμοιο κύκλο. Και στις δύο περιπτώσεις το κόμμα είχε ουσιαστικά παραμεριστεί.

Τέλος, η «Διακήρυξη-δημοκρατικό κάλεσμα ένταξης στον ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία» τόσο στη ρητορική όσο και σε συγκεκριμένες διατυπώσεις αντιγράφει τη «Διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη» του 1974 του ΠΑΣΟΚ. Χτυπητό παράδειγμα: «Ολες και όλοι εμείς οι πολίτες τού σήμερα εμπνεόμαστε από τους μεγάλους αγώνες τού χθες και τις ιστορικές παρακαταθήκες του ελληνικού λαού για δημοκρατία, εθνική ανεξαρτησία και κοινωνική απελευθέρωση».

Τι άλλο, εκτός από τα παραπάνω, χρειάζεται για να αποδειχτεί η μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ σε αντικαταστάτη του ΠΑΣΟΚ στον νέο δικομματισμό (μετάλλαξη = ολική μεταμόρφωση, πλήρης μεταβολή πολιτική, πολιτισμική, Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας της Ακαδημίας Αθηνών). Το κόμμα, δηλαδή, έχει μετατραπεί σε εναλλακτικό διαχειριστή της εξουσίας, ο οποίος στις βασικές κατευθύνσεις ακολουθεί την πολιτική των προκατόχων του στον δικομματισμό, χωρίς αυτό να σημαίνει -όπως και στην περίπτωση του ΠΑΣΟΚ, προκατόχου του στον δικομματισμό- ότι ταυτίζεται με τη Ν.Δ. Το πώς θα συμπεριφερθεί από δω κι εμπρός θα πρέπει να αναμένουμε τις εξελίξεις τόσο στο εσωτερικό του και μέσα στη Βουλή, όσο και στην προσπάθεια του να προσελκύσει νέα ενεργά (και όχι τυπικά) μέλη.

Μανόλης Δρεττάκης

Πρώην: αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ

,https://www.efsyn.gr