Ενδοοικογενειακή βία: Συνεντεύξεις με σύζυγο, κόρη και αδελφό δράστη

Τρεις εξαιρετικά ενδιαφέρουσες συνεντεύξεις, με πολύ μεγάλη ερευνητική αξία και κοινωνική χρησιμότητα, από το πολύτιμο υλικό του Ομ. Καθηγητή Εγκληματολογίας Παντείου

Πανεπιστημίου, κ. Αντώνη Μαγγανά, παρουσιάζονται ακολούθως, με θέμα την ενδοοικογενειακή βία. Η σύζυγος του δράστη, η κόρη του και ο αδελφός του παραχώρησαν συνέντευξη σκιαγραφώντας το προφίλ του δράστη, περιγράφοντας τα παιδικά του χρόνια και δίνοντας έμφαση σε κομβικά σημεία που διαμόρφωσαν τον βίαιο χαρακτήρα του.

Πολύ σημαντικά όσα καταθέτει η κόρη, η οποία μιλάει με μεγάλη ωριμότητα, καθιστώντας εμφανές ότι σε πολλές περιπτώσεις τα παιδιά έχουν πιο ώριμη σκέψη από τους ενήλικους. Άξιο επισημάνσεως ότι η κόρη επιρρίπτει ευθύνες και στη μητέρα της, πιέζοντάς την να πάρει την κατάσταση στα χέρια της και να αντιδράσει στην ωμή βία του πατέρα. Σε διαφορετική περίπτωση, την προειδοποιεί  ότι θα πάει η ίδια σε κοινωνικό λειτουργό προκειμένου να καταγγείλει την ενδοοικογενειακή βία και «τότε θα βρει και η μάνα τον μπελά της», όπως χαρακτηριστικά της λέει. Κατά την άποψή μου, αυτή είναι μία πολύ καλή αντιμετώπιση από τα παιδιά, να αντιδράσουν και να πιέσουν τον γονιό που είναι συχνά και ο ίδιος θύμα κακοποίησης ή αυτόπτης μάρτυρας της κακοποίησης των ανήλικων τέκνων, προκειμένου να λάβει μέτρα, να ζητήσει την αναγκαία βοήθεια και να φύγει από αυτό το νοσηρό περιβάλλον. Αυτή είναι μία πολύ κρίσιμη πτυχή του θέματος, στην οποία πρέπει να δώσουμε μεγάλη έμφαση, καθώς ο γονιός που γνωρίζει, βλέπει, βιώνει και συγκαλύπτει, μόνον εάν βρει το σθένος να αντιδράσει εγκαίρως θα μπορέσει να προσφέρει στα ανήλικα τέκνα το απαιτούμενο προστατευτικό δίχτυ. Η ανοχή της βίας στους κόλπους μίας οικογένειας μπορεί να έχει δυσμενέστατες επιπτώσεις και ειδικότερα να οδηγήσει σε κλιμάκωση της βίας, ακόμα και στην αφαίρεση της ζωής των θυμάτων της ενδοοικογενειακής βίας.

Αναλύοντας τη συνέντευξη με την κόρη, διαπιστώνουμε επίσης ότι έχει έντονους και πολύ σοβαρούς προβληματισμούς. Ρωτάει τη μητέρα της γιατί έφερε στον κόσμο τόσα παιδιά, ενώ αυτός ο άντρας ήταν ακατάλληλος για πατέρας. Αναμφίβολα, οι καίριες επισημάνσεις της κόρης είναι ένα πολύ δυνατό μήνυμα σε όλες τις μανάδες, σε όλες τις γυναίκες, σε όλα τα κορίτσια που γίνονται «σάκοι του μποξ» για τέτοιους τύπους αντρών που αδυνατούν να ελέγξουν τον θυμό τους, να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους και καταλήγουν να συμπεριφέρονται σαν άγρια και άλογα όντα.

Σημειώνω ότι οι συνεντεύξεις πραγματοποιήθηκαν στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, στο  Τμήμα Κοινωνιολογίας, στο μάθημα με τίτλο «Εγκληματολογική Θεωρία ΙΙ», με διδάσκοντα τον Καθηγητή Α.Μαγγανά, το έτος 2013. Ερευνητές ήταν οι : Ζαφείρης Χριστόφορος-Δημήτριος και Τσάλη Χριστίνα.

Στην εισαγωγή τους οι ερευνητές επισημαίνουν: «Η βία σε βάρος των γυναικών είναι ένα φαινόμενο, το οποίο λαμβάνει πολλές διαστάσεις και μορφές, εξαρτώμενο από την κοινωνία στην οποία παρατηρείται και καταγράφεται. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να είναι κάτι ασήμαντο στατιστικά, όπως η ανισότητα στο πλαίσιο του γάμου, αλλά και κάτι σημαντικό, όπως η σεξουαλική κακοποίηση ή ενδοοικογενειακή βία. Είναι ένα φαινόμενο, το οποίο όσο σημαντικό είναι να μελετηθεί, άλλο τόσο δύσκολο είναι να ερευνηθεί συστηματικά λόγω του σκοτεινού αριθμού εγκληματικότητας. Σε αυτή την εργασία θα πραγματευθούμε το θέμα της ενδοοικογενειακής κακοποίησης συζύγου και ανηλίκων από τον πατέρα της οικογένειας. Θα προσπαθήσουμε να περιγράψουμε όσο πιο λεπτομερώς γίνεται τις κοινωνικές και ψυχολογικές εκφάνσεις του θύτη που τον οδήγησαν να συμπεριφερθεί εγκληματικά. Επίσης, στόχος μας είναι να καταγράψουμε τις συνέπειες που είχε η εγκληματική αυτή συμπεριφορά στα θύματα. Παρατίθενται, λοιπόν, συνεντεύξεις από τη σύζυγο-θύμα, από τη κόρη-θύμα και από τον αδερφό του θύτη, με σκοπό τη διεξοδική ανάλυση του θέματος».

Προτού προχωρήσω στην παρουσίαση των συνεντεύξεων, θα αναφέρω ότι ορισμένα περιστατικά που περιγράφονται είναι πολύ σκληρά και βίαια και γι’ αυτό έχουν αφαιρεθεί.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΣΥΖΥΓΟ – ΘΥΜΑ ΕΝΔΟΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗΣ ΒΙΑΣ

• Πότε ήταν η πρώτη φορά που παρουσίασε δείγματα βίαιης συμπεριφοράς;

Είχε αρχίσει να δείχνει δείγματα πριν από τον γάμο. Πίστευα ότι θα φτιάξουν τα πράγματα, αλλά μετά το τρίτο παιδί, χειροτέρεψε. Τι να σας πρωτοπώ; Πολύ βρισίδι. Τον έχω μαγνητοφωνήσει μάλιστα τρεις ώρες να απειλεί τη ζωή μου μπροστά στα παιδιά μου. Υπήρχε πρόβλημα πριν τον γάμο, αλλά σκέφτηκα ότι θα αλλάξει από την αγάπη που θα του έδινα. Έκανα λάθος, αντί να τον κάνω εγώ άνθρωπο, μας έκανε εμάς ζώα.

• Η συμπεριφορά του ήταν βίαιη κατ’εξακολούθηση ή είχε γίνει μία-δύο φορές;

Στα πρώτα χρόνια του γάμου μεθούσε πού και πού και συμπεριφερόταν άσχημα, αλλά τα τελευταία 5 χρόνια, δηλαδή μετά τη γέννηση του μικρότερου, μεθούσε καθημερινά και είχε βίαιες εκρήξεις προς εμένα και τα παιδιά.

• Η κακοποίηση που δεχτήκατε ήταν μόνο λεκτική και σωματική ή και σεξουαλική;

Ήταν τα πάντα. Το βρισίδι το είχε κάνει ψωμοτύρι κάθε μέρα από την ώρα που ξύπναγε μέχρι την ώρα που κοιμόταν. Έλεγε φράσεις, όπως: “πού θα πας μωρή έτσι όπως είσαι;”, “τί έχεις να μου προσφέρεις εσύ;”, “πάρε τις μπότες σου και φύγε, αφού μόνο αυτές έχεις!”, “πήγαινε στη μάνα σου να χ…. σε κουβάδες γιατί μόνο για αυτό είσαι άξια.” Είχε πει στη κόρη της γειτόνισσας, που φορούσε μίνι: “Εσένα θα σε σκ… π…, θα σε π…” και όλα αυτά τα έλεγε με πολύ ξετσίπωτο τρόπο. Χτυπούσε εμένα κυρίως, αλλά και τα παιδιά μου. Μια μέρα με είχε στριμώξει στο ψυγείο και με είχε πιάσει από τον λαιμό και δεν με άφηνε και με βάρεσε και μου άφησε σημάδι στη μύτη, μπορείτε να το δείτε, γιατί έχει στραβώσει το κοκαλάκι. Φανταστείτε ότι κάθε φορά που αναπνέω, νιώθω ενόχληση. Μια άλλη φορά, επίσης, που τσακωνόμασταν, είχα ανέβει στο κρεβάτι και ήρθε και αυτός και εκείνη τη στιγμή ήρθε μέσα η μεγάλη μου η κόρη και, επειδή προσπάθησε να με βοηθήσει, έφαγε μπουνιά από τον πατέρα της, μπουνιά που ήταν για μένα. Σχεδόν λιποθύμησε. Εδώ μεγάλοι όταν φάνε μπουνιά πέφτουν κάτω, σκέψου τώρα το παιδάκι.

• Αναφέρατε παραπάνω ότι η βία ήταν κάθε είδους, εννοείτε και σεξουαλική;

Ναι, ήταν και σεξουαλική. Προσπάθησε τρεις φορές και το κατάφερε. Την πρώτη φορά του φώναζα να με αφήσει, αλλά αυτός μου έλεγε: “ σκέψου κάποιον άλλον, κάποιον πρώην σου, για να μπορέσω να σε… γιατί είμαι άντρας και πρέπει να κάνω αυτό που πρέπει να κάνω.” Μία άλλη φορά μου είχε πει θυμάμαι “θα σου δώσω 20 ευρώ για να μου κάτσεις να σε…” Ένα μεσημέρι κυκλοφορούσε γυμνός στον κήπο πιάνοντας τα γεννητικά του όργανα, συγγνώμη που σας μιλάω έτσι, και μου φώναζε […]. Η χειρότερη φορά από όλες ήταν όταν προσπαθούσα να κοιμίσω το μεγαλύτερο παιδί μου που τότε ήταν 2.5 χρονών και αυτός νόμιζε ότι κοιμόταν ήδη και είχε έρθει και με τη βία με έβαλε να κάνουμε σεξ δίπλα στο κρεβάτι που κοιμόταν, ενώ το παιδί ανοιγόκλεινε τα μάτια. Είδα ότι τα ανοιγόκλεινε, του το είπα αλλά δεν τον ένοιαζε και συνέχισε.

• Πως νιώθατε όταν σας κακοποιούσε;

Ένιωθα χάλια και αυτά που ένιωθα πέθαιναν με τον καιρό. Πίστευα ότι θα αλλάξει όμως. Αυτό βέβαια ποτέ δεν έγινε. Είναι φύσιν αδύνατον να αλλάξει ο άνθρωπος από τη στιγμή που είναι έτσι. Όταν με κακοποιούσε σεξουαλικά, δάγκωνα τα χέρια μου σε τέτοιο σημείο που μάτωνα και προσπαθούσα να σκεφτώ άλλον, όπως μου είχε πει και ο ίδιος, δεν θα σας το κρύψω, για να μπορέσω να συνεχίσω. Ήταν τρελές καταστάσεις, πραγματικά. Ένιωθα λες και έπαιζα σε έργο, η ζωή μας ήταν καθημερινά ένα σίριαλ σαν αυτά της τηλεόρασης που δείχνει.

• Ο άνδρας σας πως ήταν στην καθημερινότητά του;

Ο άντρας είχε πολλά ψυχολογικά προβλήματα. Δεν μας φρόντιζε όπως θα έπρεπε να φροντίζει την οικογένειά του. Μέναμε σε ένα σπίτι που ήταν τρώγλη. Έτρεχαν νερά από την υγρασία στους τοίχους. Ένα σπίτι με μούχλα, κρύο. Τα παιδιά κοιμόντουσαν όλα μαζί με ένα πάπλωμα, το οποίο γέμιζε νερό από την υγρασία και κάθε πρωί το άπλωνα για να στεγνώσει. Όλη μέρα κοιμόταν, είχε λιώσει το στρώμα και φαινόταν οι σουμιέδες, επειδή είχε σκιστεί το στρώμα.

Κάθε Κυριακή πήγαινε για δουλειά [αναφορά στη δουλειά του], αλλά αυτά τα λεφτά δεν έρχονταν ποτέ στο σπίτι. Τα έτρωγε τα λεφτά όσα και αν ήταν αυτά που ήταν λίγα συνήθως, σε μπύρες και τσιγάρα. Κάπνιζε και ακριβά τσιγάρα που κάνουν 4 ευρώ. Τρομάρα του. Είχε μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του βλέπετε. Νόμιζε ότι ήταν άρχοντας. Αποκαλούσε τον εαυτό του “άρχων” , “Παπαφλέσσα” , “Σταλόνε”. Έβαζε καλσόν στο κεφάλι του, το έπαιζε υπερήρωας και την ώρα που έβλεπε ταινίες φώναζε “Που’σαι μάνα να δεις τον γιο σου;” Κάποιες φορές πούλαγε κάποια μικροπράγματα που μπορεί να έβρισκε, μη φανταστείτε 200 ευρώ, αλλά τι να καλύψεις με αυτά τα λεφτά; Νερό, ρεύμα, φαγητό; Πήγαινε και έπαιρνε 2 πακέτα γάλα και νόμιζε ότι κάτι έκανε. Αναγκαζόμουν να ζητιανεύω από τους τριγύρω, τους φίλους, τους συγγενείς, έστω για μία κουταλιά λάδι. Ζητιάνα με έκανε. Και για να καταλάβετε τι περνούσαμε μέσα στο σπίτι, φανταστείτε ότι κυκλοφορούσε γυμνός μπροστά στα παιδιά και κοιμόταν τσιτσίδι.

• Ποια ήταν η συμπεριφορά του απέναντι στα παιδιά;

Στην αρχή ήταν πιο ήρεμος, αλλά καθώς μεγάλωναν τα παιδιά, η συμπεριφορά του είχε αρχίσει και γινόταν όλο και πιο βίαιη. Αισχρολογία, βρισιές , έκανε ήχους με το στόμα που ενοχλούσαν ειδικότερα το μεγαλύτερο παιδί μου. Σκεφτείτε ότι μία φορά μου είπε: “Αν δεν κάνεις κάτι να με σώσεις, θα πάω σε κοινωνικό λειτουργό και θα βρεις και εσύ τον μπελά σου.” Βάραγε τα παιδιά πού και πού, αλλά συνήθως τα έβριζε περισσότερο και χρησιμοποιούσε λέξεις απρεπείς για τα παιδιά και την ηλικία τους. Είχαν πάει τα παιδιά να του ζητήσουν λεφτά για να πάρουν κάτι να φάνε στο σχολείο, αυτός γύρισε και τους είπε: [απαράδεκτα λόγια, τα οποία αφαιρώ από το κείμενο]

Μία άλλη μέρα κυκλοφορούσε γυμνός στο σπίτι, όπως συνήθως και [αφαιρώ από το κείμενο, γιατί είναι σοκαριστικές οι εικόνες που περιγράφονται].  Το μικρό μου παιδί μια φορά είχε έρθει και φώναζε να τον μαζέψω και να του πω να το βουλώσει, γιατί δεν άντεχε άλλο. Ευτυχώς, όμως, δεν τα είχε κακοποιήσει και δεν είχε προσπαθήσει καν να τα κακοποιήσει σεξουαλικά.

• Τα παιδιά πώς αντιδρούσαν σε όλο αυτό;

Τα παιδιά τον φοβούνταν πολύ. Ακούγανε το αμάξι και κρύβονταν. Το μικρό μου παιδί, μάλιστα, 2-3 φορές είχε κάνει πάνω του την ανάγκη του, με το που άκουγε το αμάξι να πλησιάζει. Πολλές φορές μου έκαναν παράπονα και θέλανε να φύγουμε από το σπίτι, αλλά εγώ νόμιζα ότι θα αλλάξει. Δεν ήξερα ότι τους έκανα κακό, δε μπορούσα να το καταλάβω. Αλλά φαινόταν στο πρόσωπό τους και στη συμπεριφορά τους ότι δεν τους έκανε καλό. Είχαν γίνει νευρικά και φώναζαν όλη την ώρα, γιατί έτσι έκανε και ο πατέρας τους και αυτό ήταν το παράδειγμα που είχαν. Ευτυχώς, δεν τους επηρέασε πολύ στην επίδοσή τους στο σχολείο.

• Είχατε αντιδράσει κάπως για να τον σταματήσετε;

Στην αρχή προσπάθησα να τον πάρω με το καλό, του μιλούσα ήρεμα και προσπάθησα να του δώσω αγάπη, γιατί αυτό νόμιζα ότι του λείπει. Δεν καταλάβαινε τίποτα όμως. Οπότε, όταν το ποτήρι ξεχείλισε, αναγκάστηκα να πάω δύο φορές στην αστυνομία απλά. Την τρίτη φορά πήγα στην αστυνομία και του έκανα και μήνυση και τότε ήταν που μπήκε αυτόφωρο. Μου έκανε και αυτός μήνυση και μπήκα και εγώ μέσα, αλλά για πιο λίγες ώρες από αυτόν. Και σε αυτές τις ώρες που ήταν μέσα, εγώ γύρισα σπίτι, μάζεψα τα ρούχα και πήρα τα παιδιά και φύγαμε. Κρυφτήκαμε στο σπίτι μιας φίλης μου για το βράδυ.

• Μιας και αναφερθήκατε στη φίλη σας, είχατε συμπαράσταση γενικά από συγγενείς και φίλους;

Οι γονείς μου ήταν μαζί μου σε όλο αυτό και μου έλεγαν από την αρχή να χωρίσω, αλλά δεν τους άκουγα. Εκτός από τους γονείς μου, είχα και [αναφορά σε συγγενείς], οι οποίοι ήταν δίπλα μου πάντα και με βοηθούσαν σε ό,τι χρειαζόμουν. Ακόμα και τώρα είναι δίπλα μου και με βοηθάνε εμένα και τα παιδιά μου.

• Πώς είναι η κατάσταση τώρα;

Τώρα έχω χωρίσει με τον άντρα μου εδώ και (…) μήνες. Έχουμε φύγει από το σπίτι και μένουμε μαζί με τους γονείς μου σε ένα μικρό σπίτι, όπως βλέπετε και εσείς. Κοιτάζω πάνω στους τοίχους να δω αν τρέχουν νερά και όταν βλέπω ότι οι τοίχοι είναι καθαροί, μου αρκεί. Δεν χρειάζομαι κάτι άλλο. Τα πράγματα γενικά έχουν ηρεμήσει και το βλέπω αυτό κάθε μέρα στην αλλαγή που υπάρχει στην έκφραση, στο βλέμμα, στη συμπεριφορά των παιδιών μου. Είναι πιο γαλήνια,  ήρεμα, ήσυχα πλέον. Η κατάσταση τώρα είναι σαν “αποτοξίνωση”. Είναι σαν αυτό που είχαμε να ήταν μία “γρίπη” και τώρα να πέρασε , αφού πήραμε το φάρμακο. Είχαν μάθει τα παιδιά να φωνάζουν και να μη μιλάνε, είχαν ως πρότυπο μια λάθος συμπεριφορά. Τώρα, όμως, μαζί με τη βοήθεια των συγγενών μου, προσπαθούμε να τους δείξουμε ότι δεν είναι έτσι τα πράγματα και ότι το φυσιολογικό είναι να μιλάς ήρεμα, όχι να φωνάζεις, όπως έκανε ο πατέρας τους. Η αλήθεια είναι ότι ανησυχούσα για τον γιο μου και ότι θα του λείπει το πατρικό πρότυπο, αλλά ευτυχώς δεν έχει δείξει κάτι τέτοιο, δεν έχει δείξει να του λείπει καν. Ωστόσο, πηγαίνει κάποιες φορές από το σχολείο των μικρότερων παιδιών και τα βλέπει. Αυτά του μιλάνε μόνο από φόβο, αναγκάζονται να προσποιούνται, δεν θέλουν να έχουν επαφές μαζί του. Η μεγάλη κόρη έχει ακόμα φόβο μέσα της, είναι τρομαγμένη. Σκεφτείτε ότι το βράδυ πριν κοιμηθούμε, κλειδώνει την πόρτα και την ελέγχει αν όντως είναι κλειστή και δεν ανοίγει.  Πολλές φορές νιώθω ότι αυτό είναι ένα όνειρο, ότι θα ξυπνήσω και θα βρεθώ πάλι εκεί, στην ίδια κατάσταση. Όλα αυτά πέρασαν πια, έχω βρει [αναφορά στη δουλειά της] για να βγάζω το ψωμί μου και παράλληλα ψάχνω και κάποια άλλη δουλειά, αν μπορέσω, αλλά με βοηθάνε κιόλας οι γονείς μου και [αναφορά σε συγγενείς] ,τους οποίους ευχαριστώ πολύ.

• Νιώθετε ότι φταίτε σε κάτι, ότι θα μπορούσατε να κάνετε κάτι διαφορετικό;

Δεν νιώθω ότι φταίω σε κάτι, στο μόνο που φταίω είναι που δεν σηκώθηκα να φύγω νωρίτερα, όπως μου είχαν πει οι γονείς μου. Έμενα σε μια κατάσταση, έδινα αγάπη, προσπαθούσα να τον αλλάξω, αλλά αυτό δεν άλλαζε ό,τι και να έκανα. Τι διαφορετικό να έκανα; Μέχρι και στην αστυνομία πήγα. Προσπαθούσα πάντα να προστατεύσω τα παιδιά μου, αυτά με ένοιαζαν και όχι εγώ.

• Θα γυρίζατε ποτέ στον άνδρα σας;

ΠΟΤΕ! Μου το ζήτησε πολλές φορές, αλλά πια το ποτάμι κύλησε και δεν γυρίζει πίσω. Τα συναισθήματα μου για αυτόν έχουν πεθάνει από καιρό. Νιώθω οργή, όχι μίσος, και θυμό, πολύ θυμό, κυρίως προς τον εαυτό μου που τον πίστεψα και δεν έφυγα νωρίτερα. Αηδία και λύπηση προς αυτόν. Γιατί μόνο για λύπηση είναι.

• Τί πιστεύετε ότι φταίει για την συμπεριφορά του;

Τι να σας πρωτοπώ; Είναι δύσκολα αυτά που με ρωτάτε και πρέπει να σας πω πολλά πράγματα. Θα προσπαθήσω να σας το εξηγήσω. Ήταν άνθρωπος με προβληματική προσωπικότητα. Από μικρός, προφανώς, είχε προβλήματα στην οικογένειά του. Έτσι μου έλεγε. Έλεγε ότι οι γονείς του τον παραμελούσαν συνέχεια για τα αδέρφια του, ότι δεν τον αγαπούσαν όσο τα αδέρφια του. Όλη την ώρα σύγκρινε τον εαυτό του με άλλους, ειδικότερα με τον αδερφό του. Έλεγε εκφράσεις όπως “ Είμαι πιο άνδρας, πιο αλήτης, πιο ψηλός και πιο εραστής από τον αδερφό μου”. Ήθελε συνέχεια να ανεβάζει τον εαυτό του, αλλά με πράγματα που δεν ίσχυαν. Δε συμβιβαζόταν με την κατωτερότητα και ανέβαζε συνέχεια τον εαυτό του, “έβλεπε” ότι άξιζε περισσότερο από όσο άξιζε. Ήθελε να είναι αφεντικό και όχι υπάλληλος. Έλεγε τον εαυτό του “άρχων” , “Σουλεϊμάν”. Ζούσε σε μια ψευδαίσθηση. Μου θυμίζει τον Δον Κιχώτη που πολεμούσε ανύπαρκτους γίγαντες, ήταν ονειροπόλος. Είχε μανία καταδίωξης. Επειδή έβριζε γενικότερα, υπήρχαν άτομα πολλές φορές που μπορεί να τον είχαν απειλήσει για να σταματήσει να τους βρίζει. Αυτό, όμως, νόμιζε ότι το εννοούν και έβλεπε παντού εχθρούς, άτομα που τον παρακολουθούν, ότι κανείς δεν τον αγαπάει. Μου έλεγε “τί μπορείς να μου προσφέρεις εσύ;”. Είχε ένα κόμπλεξ κατωτερότητας, αλλά δεν έκανε κάτι για να βελτιώσει την κατάστασή του. Είχε την οικογένειά του, αλλά δεν του αρκούσε. Στην αρχή πίστευα αυτά που μου έλεγε, γιατί ήταν πολύ πειστικός. Αλλά μετά, όταν έμαθα την αλήθεια, σταμάτησα να του δικαιολογώ πολλά. Δεν υπάρχει δικαιολογία. Είχε πολύ διεστραμμένο μυαλό, ο τρόπος σκέψης του, το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούσε. Αφού πολλές φορές αναρωτιόμουν από μέσα μου: “Υπάρχει περίπτωση αυτόν να τον έχει γεννήσει άνθρωπος;”.

• Τι θα θέλατε να γίνει για να αποδοθεί δικαιοσύνη, να “τιμωρηθεί”;

Αρχικά, έχει δικαστεί σε δυόμιση χρόνια φυλάκιση και υπάρχουν περιοριστικά μέτρα για να μην ξαναπλησιάσει τα παιδιά του. Εγώ όμως θα ήθελα να φάει περισσότερα χρόνια φυλακή για να δικαιωθούν τα παιδιά μου. Θα προτιμούσα ισόβια, ύστερα από όλα αυτά που έχει κάνει σε μένα και στα παιδιά μου. Βέβαια έκανε έφεση στο δικαστήριο και είναι έξω με αναστολή. Εκκρεμεί κατηγορία εδώ και εφτά μήνες. Δεν τον φοβάμαι όμως, είναι δύσκολη ήδη η θέση του. Αν μας πλησιάσει θα μπει κατευθείαν μέσα. Πιστεύω στην δικαιοσύνη. Κάποια στιγμή θα “τιμωρηθεί” κι αυτός.

• Τι θα συμβουλεύατε τα παιδιά σας; Πιστεύετε ότι χρειάζονται ψυχολογική υποστήριξη;

Λέω καθημερινά στα παιδιά μου ότι πάει πέρασε αυτή η κατάσταση και δεν χρειάζεται να φοβούνται πλέον. Θα ήταν καλό να πάνε σε ψυχολόγο, γιατί έχουν ζήσει πολύ φόβο, έχουν περάσει πολλά. Ο πατέρας τους τους έλεγε ότι “Θα με ακούτε και θα κα… πάνω σας” και το κατάφερε. Τα παιδιά μου ακόμη και τώρα είναι τρομοκρατημένα και φοβισμένα μετά από αυτήν την κατάσταση που περάσαμε. Ζούσαμε στα όρια της τρέλας με αυτόν τον άνθρωπο. Γι’ αυτό πιστεύω ότι ο ψυχολόγος θα τους κάνει καλό, θα τους βοηθήσει να το ξεπεράσουν όλο αυτό που έχουν μέσα τους.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΡΗ – ΘΥΜΑ ΕΝΔΟΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗΣ ΒΙΑΣ

• Πώς ήταν η κατάσταση στο σπίτι όταν μένατε με τον πατέρα σας;

Η συμπεριφορά του δεν ήταν καλή. Μας έβριζε και αναλόγως το πόσο νευρικός ήταν μας χτυπούσε. Χτυπούσε και τη μαμά και κάποιες φορές είχα προσπαθήσει να τον σταματήσω και εγώ. Όταν γύριζε μεθυσμένος και ξεκινούσε να βρίζει, καθόμουν ή με τη μαμά μου ή με τα αδέρφια μου για να τα βοηθήσω. Είχα πει κιόλας στη μητέρα μου ότι, αν δε φύγουμε, θα πάω σε κοινωνικό λειτουργό και θα έχει και αυτή πρόβλημα. Της είχα πει : “γιατί έφερες στον κόσμο τα άλλα παιδιά; “Εγώ έχω μάθει και το αντέχω, αυτά τι φταίνε;”

Είχα προσπαθήσει να μιλήσω και στο μπαμπά, του είχα πει να το σταματήσει πολλές φορές. Εκείνος, όμως, συνέχιζε. Ένιωθα πολύ άσχημα, γιατί τα άλλα παιδιά είχαν σωστό πατέρα ενώ εγώ όχι. Δε με άφηνε να κάνω αυτά που θέλω και περίμενα να φύγει από το σπίτι. Μόνο τότε μπορούσα να διαβάσω, να ασχοληθώ με αυτά που μου αρέσουν.

• Ποια είναι τα συναισθήματά σου απέναντι του;

Δε θέλω να τον ξαναδώ. Νιώθω στεναχώρια, λύπη, γιατί σκέφτομαι ότι, αν ήταν σωστός, θα μπορούσαμε να έχουμε μια όμορφη οικογένεια. Ευτυχώς, εγώ δεν χρειάζεται να τον βλέπω πια, αλλά τα αδέρφια μου αναγκάζονται πού και πού, γιατί πηγαίνει στο σχολείο και τα βλέπει με το ζόρι. Του μιλάνε από φόβο, όχι επειδή το θέλουν. Εγώ τους λέω όμως να μην επηρεάζονται, γιατί δεν μπορεί πια να μας κάνει κακό. Προσπαθώ να τα βοηθήσω να το ξεπεράσουν. Έχει κάνει αρκετό κακό σε εμένα, δεν χρειάζεται να κάνει και σε αυτά.

• Πώς είναι τα πράγματα τώρα που ζείτε μακριά του;

Τα πράγματα τώρα είναι καλύτερα. Έχουμε ηρεμήσει όλοι και φαίνεται αυτό κάθε μέρα και περισσότερο. Κυκλοφορούμε μέσα στο σπίτι μας άνετα χωρίς να φοβόμαστε. Πλέον, μπορούμε να κάνουμε αυτά που μας αρέσουν όλη μέρα. Ασχολούμαι με τα γράμματά μου περισσότερο και πηγαίνω και αγγλικά, τα οποία τα πληρώνει η [αναφορά σε συγγενικό πρόσωπο]. Είμαι ευχαριστημένη που έχει αλλάξει η κατάσταση. Βέβαια, ο φόβος δεν μου έχει φύγει τελείως και κάθε βράδυ κλειδώνω την πόρτα και την ελέγχω να δω αν είναι όντως κλειστή. Όσο περνάει ο καιρός, πιστεύω θα το ξεπεράσω.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΔΕΡΦΟ ΤΟΥ ΘΥΤΗ

• Όταν ήσασταν παιδιά, πώς ήταν η οικογενειακή κατάσταση;

Η κατάσταση στο σπίτι δεν ήταν αυτό που λες κανονική. Θυμάμαι από μικρός ότι μέσα στο σπίτι είχαμε πολλά προβλήματα. Ο πατέρας μου έπινε πολύ και μεθούσε και υπήρχαν συνέχεια φωνές στο σπίτι και τσακωμοί από τους γονείς μας. Δεν υπήρχε, βέβαια, κανένα είδος κακοποίησης από τον πατέρα μου, αλλά δεν είναι και ό,τι πιο όμορφο να ζεις σε ένα σπίτι με εντάσεις. Σίγουρα είναι κάτι που έχει επηρεάσει και εμένα και κυρίως τον αδερφό μου. Αλλά αυτά τα σκηνικά σε επηρεάζουν είτε πολύ θετικά είτε πολύ αρνητικά.

• Από πού πιστεύεις πως επηρεάστηκε ο αδερφός σου;

Ο αδερφός μου ήταν πάντα πολύ μπερδεμένος. Ωστόσο, χειροτέρεψε αφότου ξεκίνησε να κάνει παρέα με τον… (έναν φίλο του). Δεν του έκανε καθόλου καλό η παρέα μαζί του. Σκέψου ότι η γυναίκα του (…) αυτοκτόνησε (αναφορά στον τρόπο αυτοκτονίας). Φαντάσου τι της είχε κάνει. Ο αδερφός μου πριν παντρευτεί την …. (θύμα), ήταν αρραβωνιασμένος με μια κοπέλα, η οποία τον αγαπούσε πάρα πολύ και την αγαπούσε και αυτός. Την εκμεταλλευόταν, όμως , πολύ και μαζί με τον φίλο του την εκβιάζανε για να τους δώσει λεφτά να παίξουν (σε τυχερά παίγνια -αναφορά). Ακόμα και τώρα που έχει χωρίσει με τη δεύτερη γυναίκα του, την …., είχε προσπαθήσει να την βρει για να της φάει λεφτά.

• Πότε ξεκίνησε η συμπεριφορά του να γίνεται πιο βίαιη;

Τα τελευταία χρόνια του γάμου του με την (…). Όταν γεννήθηκε το τελευταίο του παιδί, ήταν που άρχισε να τα χάνει περισσότερο. Τα τελευταία πέντε-έξι χρόνια, μετά τη (αναφορά σε ένα βίαιο και τραγικό γεγονός που έλαβε χώρα στην οικογένεια), έχει εξαφανιστεί τελείως από εμάς. Παλιά συνηθίζαμε να τρώμε πού και πού όλοι μαζί οικογενειακά, αλλά αυτό σταμάτησε. Σκέφτεται επιθετικά και ζηλεύει πάρα πολύ την οικογένειά μου. Δε μπορούμε να είμαστε όλοι ίδιοι, άλλες επιλογές έχει κάνει αυτός, άλλες εγώ. Αναρωτιέμαι γιατί αυτό το μένος προς όλη την οικογένεια.

• Πιστεύεις ότι θα μπορούσε να αλλάξει, με τη βοήθεια ψυχολόγου για παράδειγμα;

Ποιος ψυχολόγος;! Η επιστήμη σηκώνει τα χέρια ψηλά στην περίπτωσή του. Αυτός ο άνθρωπος μόνο με λοβοτομή θα μπορούσε να γίνει καλά. Τέτοιες συμπεριφορές δεν δικαιολογούνται για κανένα νορμάλ άνθρωπο. Κάνει άσχημα πράγματα και δεν νομίζω να μπορούσε να τα αλλάξει αυτά ένας ψυχολόγος.

Στον επίλογό τους οι ερευνητές επισημαίνουν «Συμπεραίνουμε, λοιπόν, από τα λόγια των τριών συνεντευξιαζόμενων ότι μια εγκληματική συμπεριφορά, όπως η ενδοοικογενειακή κακοποίηση συζύγου και ανηλίκων, είναι ένα πρόβλημα πολυπαραγοντικό, το οποίο είναι δύσκολο να αναλυθεί. Θεωρούμε πως παρότι προσπαθήσαμε να βρούμε πού έγκειται αυτή η συμπεριφορά, τελικά δεν καταφέραμε να το εξιχνιάσουμε πλήρως. Αν θα μπορούσαμε να βγάλουμε ένα κάποιο συμπέρασμα, θα ήταν ότι οι πράξεις του θύτη προσιδιάζουν σε ένα άτομο με απωθημένα από την παιδική του ηλικία σε συνδυασμό με τα διάφορα κοινωνικά στίγματα που κουβαλάει (π.χ. άνεργος, αλκοολικός.) Ούτε η γυναίκα του, ούτε ο αδερφός του μπορούν να εξηγήσουν τις επιθετικές τάσεις και τις βίαιες εξάρσεις του.
 Για να συνοψίσουμε, καταλήγουμε ότι ο θύτης είναι ένα άτομο το οποίο έχει επηρεαστεί με αρνητικά στοιχεία σε όλα τα στάδια της ζωής του. Οι άσχημες αναμνήσεις από την παιδική του ηλικία, ο προσωπικός φθόνος για υλικά αγαθά που ποτέ δεν απέκτησε, η ανεξήγητη ζήλεια προς το πρόσωπο του αδερφού του, αλλά και οι ανώμαλες σεξουαλικές του διαστροφές προς τη σύζυγό του, αλλά ακόμα περισσότερο προς τα ίδια του τα παιδιά, είναι προβληματικές διαστάσεις μίας αφύσικης προσωπικότητας».

Συνοψίζοντας, οι παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν ένα άτομο στην υιοθέτηση βίαιων συμπεριφορών στους κόλπους της οικογένειάς του είναι, αναμφίβολα, πολλοί. Είναι όμως αναγκαίο τα θύματα να βγουν το συντομότερο δυνατόν από αυτόν τον κύκλο βίας, όπως και ο δράστης να αντιληφθεί το πρόβλημά του ή να κινητοποιηθεί από κάποιο άτομο που εμπιστεύεται -π.χ. φίλο/συγγενή- προκειμένου να ζητήσει και να λάβει βοήθεια, ψυχολογική ή ψυχιατρική. Αναλύοντας τις τρεις συγκλονιστικές συνεντεύξεις από το πολύτιμο υλικό του Καθηγητή, διαπιστώνουμε επίσηςότι, όσες υποσχέσεις κι αν δώσει  το άτομο που υιοθετεί αυτές τις συμπεριφορές, θα μείνει μόνο στα λόγια εάν δεν λάβει την απαιτούμενη ψυχολογική ή/και ψυχιατρική στήριξη. Παρατηρούμε τέλος ότι η γυναίκα,  αν και έχει υποστεί τη βία στην πιο ακραία της έκφανση και μορφή, δεν τον μισεί, προσπαθεί αρχικά να τον αλλάξει, τον πιστεύει και σε αυτό επαφίεται ο δράστης για να συνεχίσει να συμπεριφέρεται με βιαιότητα. Συνεπώς, τα όρια είναι σημαντικό να τεθούν εξαρχής και να εμπεδωθούν στο πλαίσιο μιας οικογένειας σημαντικές έννοιες όπως ο σεβασμός. Άτομα που έχουν μεγαλώσει σε δυσλειτουργικές οικογένειες μπορεί να αναπαραγάγουν και στη δική τους οικογένεια τις βίαιες συμπεριφορές ή να φέρονται με συναισθηματική απάθεια, όπως στην υπό εξέταση περίπτωση. Άρα, ήδη από το σχολείο, είναι απαραίτητο να υπάρχει ευαισθητοποίηση και ενημέρωση, γιατί σε περιπτώσεις που οι γονείς αποτυγχάνουν να εκπληρώσουν τον γονεϊκό τους ρόλο, μπορούν οι εκπαιδευτικοί (και θα τονίσω εδώ ότι είναι αναγκαίο) να σταθούν με τρόπο ουσιαστικό δίπλα στα παιδιά.

της Αγγελικής Καρδαρά

https://www.postmodern.gr