Serial killers: και μόνο η ονομασία προκαλεί τρόμο και φέρνει στο νου άγριες εικόνες που παραπέμπουν σε ταινίες θρίλερ. Πέρα όμως από τη μυθοπλασία, ποιο είναι στην πραγματικότητα το
προφίλ των serial killers όπως απεικονίζεται στην εγκληματολογική έρευνα; Ποια είναι τα κίνητρα εγκληματικής δράσης που ωθούν τη συγκεκριμένη τυπολογία δολοφόνων στη διάπραξη πολλαπλών και διαδοχικών φόνων;
Serial killers και ελληνική απόδοση του όρου
Ο serial killer στην ελληνική γλώσσα αποδίδεται συνήθως ως «κατά συρροή δολοφόνος». Αυτός είναι και ο όρος που χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο στο αστυνομικό ρεπορτάζ. Να σημειώσω ωστόσο ότι ο Καθηγητής Εγκληματολογίας, κ. Νέστωρ Κουράκης (*1) προτιμά τον όρο «κατ’ εξακολούθηση ανθρωποκτόνος» για να αποδώσει με μεγαλύτερη ακρίβεια και σαφήνεια το δράστη των πολλαπλών φόνων κατ’ εξακολούθηση, ενώ ο όρος «κατά συρροή ανθρωποκτόνος», κατά τον κύριο Κουράκη, αποδίδει πληρέστερα την έννοια του «μαζικού δολοφόνου»/mass murderer. Ως προς την ακριβή μετάφραση του όρου, συνεπώς, παρατηρείται μια διαφορετική προσέγγιση μεταξύ των εγκληματολόγων. Ο αγγλικός όρος «serial killer» χρησιμοποιείται ευρέως στην ελληνική πραγματικότητα και την εγκληματολογική έρευνα, χωρίς να μεταφράζεται.
Serial killers Vs mass murderers
Η εγκληματολογική έρευνα διακρίνει ανάμεσα σε δύο μεγάλες κατηγορίες εγκληματιών που διαπράττουν πολλαπλές δολοφονίες: τους serial killers και τους mass murderers.
Ο serial killer κατά κανόνα δολοφονεί τρία ή περισσότερα άτομα, αλλά το κάθε άτομο δολοφονείται σε διαφορετική περίσταση. Αυτή αποτελεί μια πρώτη διαφοροποίηση σε σχέση με τους μαζικούς δολοφόνους/mass murderers, οι οποίοι δολοφονούν τέσσερεις ή περισσότερους ανθρώπους σε μια τοποθεσία κατά την διάρκεια μιας χρονικής περιόδου, είτε πρόκειται για λίγα λεπτά, είτε για την περίοδο κάποιων ημερών.
Μία άλλη σημαντική διαφορά είναι ότι οι serial killers, συνήθως, επιλέγουν τα θύματά τους και σχεδιάζουν προσεκτικά τους φόνους. Τέλος, μια ακόμα διαφορά είναι ότι μεταξύ των φόνων, διανύουν και κάποιες περιόδους όπου δεν διαπράττουν εγκλήματα. Πρόκειται για την «cooling-off» περίοδο, όπως αποκαλείται από τους εγκληματολόγους.
Έχουμε, επίσης, περιπτώσεις serial killers που κάνουν ακόμα και ταξίδια για να εντοπίσουν τα θύματά τους, όπως ο διαβόητος Ted Bundy, αλλά αυτό δεν συμβαίνει αναγκαστικά, καθώς πολλοί serial killers έχουν διαπράξει τα εγκλήματά τους στην ίδια γεωγραφική τοποθεσία.
Ευτυχώς στην Ελλάδα δεν μας έχουν απασχολήσει πολλές υποθέσεις serial killers και massive killers, σε τόσο μεγάλο βαθμό και έκταση, όπως σε άλλες χώρες, κυρίως στις Η.Π.Α. και, αναμφίβολα, όχι σε τέτοιο σημείο που να μιλάμε για φαινόμενο με επικίνδυνες διαστάσεις. Χωρίς, βέβαια, αυτό να σημαίνει ότι δεν αντιμετωπίσαμε εγκληματικές ενέργειες, κατ’ εξακολούθηση, οι οποίες συγκλόνισαν την κοινή γνώμη και απασχόλησαν τον Τύπο. Πιο συγκεκριμένα, οι πιο πολύκροτες υποθέσεις κατ’ εξακολούθηση ανθρωποκτονιών στην Ελλάδα, θεωρούνται οι εξής: υπόθεση Αντώνη Δαγλή, υπόθεση Σατανιστών της Παλλήνης, υπόθεση Κυριάκου Παπαχρόνη και υπόθεση Δημήτρη Βακρινού.
Serial killers: Κίνητρα εγκληματικής δράσης
Σύμφωνα με μελέτες, τα βασικά κίνητρα δράσης τους (*2) είναι τρία και συνοψίζονται στα ακόλουθα σημεία:
- Φόβος της απόρριψης, τον οποίο βιώνουν πάρα πολύ έντονα.
- Η ανάγκη τους για εξουσία.
- Η επιθυμία τους να «βελτιώσουν» και «τελειοποιήσουν» τον κόσμο γύρω τους, βάσει της δικής τους διαστρεβλωμένης ηθικής.
Ειδικότερα, ο serial killer τρομοκρατείται στη σκέψη ότι θα τον εγκαταλείψουν, θα τον εξευτελίσουν ή θα τον εκθέσουν. Μάλιστα, πολλοί δολοφόνοι επιτίθενται σεξουαλικά στα θύματά τους και συχνά ακόμα και στο άψυχο σώμα. Με αυτό τον τρόπο εκμηδενίζουν την πιθανότητα να τους απορρίψουν.
Είναι, επίσης, αξιοσημείωτο το ότι απολαμβάνουν να επιμηκύνουν τον πόνο των θυμάτων τους, καθώς το στοιχείο αυτό τους δίνει την αίσθηση της κυριαρχίας πάνω στο θύμα. Αυτό αποτελεί το δεύτερο κίνητρο δράσης τους, την ανάγκη τους να εξουσιάζουν τη μοίρα των άλλων ανθρώπων και να αισθάνονται πιο δυνατοί από τα θύματά τους. Το γεγονός που τους δίνει χαρά είναι το ότι αισθάνονται πώς είναι στο δικό τους χέρι να αποφασίσουν το πώς και το πότε θα πεθάνουν τα θύματά τους.
Όσον αφορά τέλος το τρίτο κίνητρο δράσης τους, συχνά, οι serial killers αντιμετωπίζουν μια κατηγορία ανθρώπων, όπως τους μετανάστες, τις γυναίκες ή τις ιερόδουλες, σαν «ακάθαρτους»/ «βρόμικους» σύμφωνα με την δική τους διαστρεβλωμένη ηθική. Έτσι, πιστεύουν ότι με τη δολοφονία τους, θα «καθαρίσουν» τον κόσμο από το κακό και κατά συνέπεια, ο κόσμος θα γίνει καλύτερος. Δυστυχώς, αυτό έχει αποτελέσει ισχυρό κίνητρο εγκληματικής δράσης για διάπραξη στυγερών δολοφονιών στη χώρα μας και πιστεύω ότι πρέπει να δοθεί και από τον δημοσιογραφικό κόσμο μεγάλη έμφαση σε αυτό το σημείο, ώστε να καταπολεμηθούν οι κάθε είδους ιδεοληψίες, στο πλαίσιο της πρόληψης της εγκληματικότητας και κυρίως της «ακραίας» εγκληματικής δράσης.
Προφίλ των serial killers
Το ψυχο-εγκληματικό προφίλ των serial killers, σύμφωνα με έρευνες, απεικονίζεται ως εξής: πρόκειται, συχνά, για έξυπνα άτομα που καταφέρνουν να κρύψουν καλά τα πραγματικά τους συναισθήματα και τις προθέσεις τους. Παρά το «κοφτερό» μυαλό που διαθέτουν, ως μαθητές έχουν πολύ χαμηλές επιδόσεις στο σχολείο, αργότερα συναντούν μεγάλη δυσκολία να βρουν δουλειά και, συχνά, καταλήγουν να είναι ανειδίκευτοι εργάτες. Προέρχονται από οικογένειες που αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα. Κατά κανόνα, πρόκειται για άτομα που σε πολύ μικρή ηλικία έχουν εγκαταλειφθεί από τον πατέρα τους και μεγαλώνουν σε διαλυμένες οικογένειες, με μια κυριαρχική μητέρα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, πολλές φορές να εκδηλώνουν μίσος και γενικά συναισθήματα απέχθειας προς όλο το γυναικείο φύλο, ως αντίδραση στην δική τους κυριαρχική μητέρα.
Στις οικογένειές των serial killers, έχει παρατηρηθεί, ότι καταγράφονται περιστατικά ψυχιατρικών προβλημάτων, αλκοολισμού και εγκληματικής συμπεριφοράς. Στην παιδική τους ηλικία μπορεί να έχουν υποστεί κακοποίηση, ψυχολογική, σωματική ή συχνότερα σεξουαλική. Ακόμα μπορεί να έχουν εκδηλώσει ψυχιατρικά προβλήματα και να έχουν περάσει κάποιο χρονικό διάστημα σε ίδρυμα. Ενδέχεται, στην εφηβική τους ηλικία, να έχουν εκδηλώσει αυτοκτονικές τάσεις, εξαιτίας της κοινωνικής τους απομόνωσης –απόρροια όλων των παραπάνω προβλημάτων- και του γενικευμένου μίσους τους για τον κόσμο ακόμα και για τους ίδιους τους εαυτούς.
Κρίνεται σκόπιμο να υπογραμμίσω ότι, ιδίως κατά την εφηβεία τους, δύναται να εκδηλώσουν παραβατική συμπεριφορά, όπως να προβούν σε εμπρησμούς, σεξουαλικές επιθέσεις. Επιπροσθέτως, έχουν καταγραφεί και περιστατικά άγριας κακοποίησης ζώων. Επομένως, απαιτείται σε ανάλογες περιπτώσεις νεανικής παραβατικότητας έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση από ειδικούς.
Τέλος, προκειμένου να συνθέσουμε το προφίλ των serial killers, αξίζει να επισημάνω ότι διακατέχονται από την σφοδρή επιθυμία και έντονη ανάγκη να δολοφονούν διαρκώς, διότι είναι εθισμένοι στα συναισθήματα που τους δημιουργεί ο κάθε φόνος που διαπράττουν.
Οι περισσότεροι serial killers αντιμετωπίζουν τα θύματά τους σαν αντικείμενα και όχι σαν ανθρώπους και εμφανίζουν μια ψυχική απάθεια για τον πόνο του άλλου. Επίσης, κατορθώνουν να είναι πειστικοί και να ασκούν γοητεία στα θύματά τους. Ωστόσο, η πειθώ όσο και η γοητεία τους είναι απλώς μια «μάσκα», ένα προκάλυμμα για να παγιδεύσουν τα θύματά τους. Τέλος, καταφέρνουν σαν χαμαιλέοντες να κρύψουν καλά τα συναισθήματα και τις προθέσεις τους από τα υποψήφια θύματά τους και τον περίγυρό τους.
Πολύκροτες Υποθέσεις Serial Killers και Διεθνή Πραγματικότητα
Ενδεικτικά αναφέρω στο σημείο αυτό δύο πολύκροτες υποθέσεις serial killers που αποκαλύπτουν την πολύπλοκη ψυχοσύνθεση και το «σκοτεινό» νου των δραστών:
Υπόθεση Ted Bundy: Έχει χαρακτηριστεί ως μια από τις αποτρόπαιες μορφές των serial killers. Ήταν ο εκτός γάμου γιος της Eleanor Cowell, τον οποίον μεγάλωσαν οι βαθιά θρησκευόμενοι παππούδες του, για να «γλιτώσει» από το κοινωνικό στίγμα. Επρόκειτο για έναν πολύ γοητευτικό, καλλιεργημένο φοιτητή της Νομικής, ο οποίος αναμφίβολα κέρδιζε τις εντυπώσεις με την εξωτερική του εμφάνιση, ενώ λέγεται ότι είχε μέλλον στην πολιτική. Έχει, επίσης, ειπωθεί ότι αισθανόταν μειονεξία απέναντι στους ευκατάστατους συμφοιτητές του. Δρούσε με τον εξής τρόπο: παρακολουθούσε τις γυναίκες αρχικά και στη συνέχεια, αφού με δόλιο τρόπο τις παγίδευε, προχωρούσε στη δολοφονία τους. Είχε δολοφονήσει έναν πολύ μεγάλο αριθμό νεαρών γυναικών που σπούδαζαν στο κολλέγιο. Ο ίδιος, όταν τελικά συνελήφθη, ομολόγησε τη δολοφονία 36 γυναικών, αλλά οι ειδικοί κάνουν λόγο για έναν πολύ υψηλότερο αριθμό που φτάνει τις 100 γυναίκες! Αξίζει να αναφέρουμε ότι ήταν γλυκομίλητος και πειστικός. Για να παγιδεύσει τα θύματά του, προσποιούταν ότι είχε σπάσει το χέρι του και γι’ αυτό ζητούσε από τις γυναίκες να τον βοηθήσουν να μεταφέρει τα βιβλία του στο αυτοκίνητό του. Μόλις έφταναν στο αυτοκίνητο, τις χτυπούσε με ένα μπαστούνι του μπέιζμπολ και, στη συνέχεια, τις μετέφερε σε ένα άλλο μέρος για να προχωρήσει σε μακάβριες τελετές. Συχνά, βίαζε τις γυναίκες προτού τις χτυπήσει μέχρι θανάτου. Η εγκληματική του δράση τοποθετείται γύρω στα 1974, χωρίς να έχει εξακριβωθεί πότε ακριβώς ξεκίνησε. Ο Bundy καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε το 1989, με πλήθος να επευφημεί, ενώ ο ίδιος αρνιόταν την ενοχή του. Ντοκιμαντέρ, ταινίες, έρευνες, έχουν πραγματοποιηθεί, προκειμένου να διερευνηθεί η εγκληματική του δράση, η οποία συγκλόνισε την κοινή γνώμη και προκάλεσε πολλά ερωτηματικά, κυρίως για το πώς ένας νέος, γοητευτικός, έξυπνος, μορφωμένος και καλλιεργημένος άντρας, μπορεί να οδηγηθεί σε τόσο ειδεχθή εγκλήματα.
Υπόθεση John Wayne Gacy: Το εντυπωσιακό στην περίπτωση αυτή ήταν ότι επρόκειτο για έναν επιτυχημένο και αξιοσέβαστο επιχειρηματία της περιοχής του Σικάγο. Σε όλους όσοι τον συναντούσαν, έδινε την εντύπωση συμπαθητικού και πρόσχαρου ανθρώπου. Έχαιρε του απεριόριστου σεβασμού της κοινότητας, ήταν γοητευτικός και έξυπνος επιχειρηματίας. Περνούσε αρκετό από τον ελεύθερο χρόνο του με το να διοργανώνει πάρτι για τους φίλους και γείτονες, προσέφερε κοινωνική εργασία με το να διασκεδάζει παιδιά στα νοσοκομεία, ντυμένος ως «Πόγκο ο Κλόουν». Γι’ αυτό άλλωστε, έμεινε γνωστός, ως «Κλόουν, ο δολοφόνος». Αυτή άλλωστε η εικόνα του «κλόουν δολοφόνου» είναι πολύ διαδεδομένα σε ταινίες θρίλερ που όλοι μας έχουμε παρακολουθήσει. Ήταν, όπως όλοι γνώριζαν, ένας γενναιόδωρος, εργατικός, φιλικός οικογενειάρχης. Αυτό, όμως, ήταν το πρόσωπο που έδειχνε στους άλλους. Στην πραγματικότητα προσελάμβανε στην επιχείρησή του νεαρούς άντρες, τους βίαζε και τους σκότωνε κι έπειτα έθαβε τα πτώματά του στις ιδιοκτησίες του. Συνελήφθη τελικά και μάλιστα αποτέλεσε επίκεντρο έρευνας του τρόπου λειτουργίας του ψυχοπαθητικού νου. Κρίθηκε ένοχος για τη δολοφονία 33 νέων αντρών το 1980 και το 1994 καταδικάστηκε σε θάνατο με θανατηφόρο ένεση.
Serial Killers και ελληνική πραγματικότητα
Υπόθεση Αντώνη Δαγλή: Μια από τις πιο πολύκροτες υποθέσεις serial killers στην ελληνική πραγματικότητα ήταν η υπόθεση των διαδοχικών δολοφονιών των ιερόδουλων από τον Αντώνη Δαγλή το έτος 1995, ο οποίος έμεινε γνωστός στο αστυνομικό ρεπορτάζ ως «Δαγκλής» (λογοπαίγνιο από το ρ. «δαγκώνω»). Το κίνητρο της εγκληματικής του δράσης ήταν η επιθυμία του να «βελτιώσει» και «τελειοποιήσει» τον κόσμο γύρω του, βάσει της δικής του ακραίας «ηθικής». Γι’ αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό ότι οι εγκληματικές του ενέργειες κατευθύνονταν όχι σε συγκεκριμένα πρόσωπα, αλλά σε μια συγκεκριμένη ομάδα γυναικών-τις ιερόδουλες, ξεκινώντας τη δράση του τον Οκτώβριο του 1995 (*3). Ο Δαγλής ανέπτυξε μίσος προς το γυναικείο φύλο και πιο συγκεκριμένα προς τις ιερόδουλες, στο πρόσωπο των οποίων, έβλεπε τη μητέρα του, την οποία και «σκότωνε» μέσω των ιερόδουλων, όπως ταυτόχρονα «σκότωνε» όλα τα παιδικά και νεανικά του τραύματα.
Η δίκη του Αντώνη Δαγλή έλαβε χώρα τον Ιανουάριο του 1997. Οι ψυχίατροι που τον εξέτασαν κατέληξαν στο ότι δεν έπασχε από καμία ψυχική νόσο και του διέγνωσαν μόνο τη σεξουαλική διαστροφή. Ο δράστης δεν είχε το ακαταλόγιστο, γεγονός που οδήγησε στην κατηγορηματική καταδίκη του. Η ποινή, μάλιστα, η οποία επιβλήθηκε στον Δαγλή χαρακτηρίστηκε ως «ποινή-ρεκόρ», καθώς αποτέλεσε την μεγαλύτερη ποινή που είχε επιβληθεί σε καταδικασθέντα, στη χώρα μας, μετά την κατάργηση της ποινής του θανάτου. Η κατάληξη της υπόθεσης θυμίζει αρχαία τραγωδία. Ο Αντώνης Δαγλής βρέθηκε απαγχονισμένος στο κελί 33 του Ψυχιατρείου των Δικαστικών Φυλακών Κορυδαλλού….
Ήταν τρεις ακραίες περιπτώσεις, με «σκοτεινή» και πολύπλοκη ψυχοσύνθεση. Αξίζει όμως να επιχειρήσουμε να μπούμε στα «σκοτάδια» του μυαλού, γιατί έτσι ίσως μπορέσουμε να προλάβουμε το φρικτό τέλος….
Αναλυτικά για τους serial killers (τυπολογίες, πολύκροτες υποθέσεις από ελληνική και διεθνή πραγματικότητα, απεικόνιση του ψυχο-εγκληματικού προφίλ δραστών, αναλύσεις από ειδικούς) στο υπό έκδοση βιβλίο μου Εγχειρίδιο Εγκληματολογίας για τον Αστυνομικό και Δικαστικό Συντάκτη (εκδ.Παπαζήσης).
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
- Η αναφορά του όρου γίνεται από τον κ. Κουράκη στη μελέτη του με τίτλο H ΑΝΘΡΩΠΟΚΤΟΝΙΑ ΧΘΕΣ, ΣΗΜΕΡΑ, ΑΥΡΙΟ ΒΑΣΙΚΑ ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΕΝΟΣ ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΜΠΟΣΙΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΚΤΟΝΙΑΣ (18 – 19.5.1998) που μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα http://www.niotho-asfalis.gr/na/meletes11.pdf
- Σχετικά με τα κίνητρα εγκληματικής δράσης, βλ. το άρθρο που φέρει τον τίτλο What Motivates Serial Killers To Kill και αντλείται από την ιστοσελίδα http://twistedminds.creativescapism.com/psychological-disorders/motives
- Για το χρονικό της υπόθεσης Δαγλή, βλ. σχετικά το εξαιρετικά εμπεριστατωμένο άρθρο το οποίο αντλείται από την ιστοσελίδα http://www.mixanitouxronou.gr/antonis-dagklis-o-dolofonos-ton-ierodoulon-evlepa-ti-mitera-mou-sto-prosopo-ton-ierodoulon-nomiza-pos-skotona-ekini/ στις 18-8-2015 και φέρει τον τίτλο Αντώνης Δαγκλής. Ο δολοφόνος των ιερόδουλων. «Έβλεπα τη μητέρα μου στο πρόσωπο των ιερόδουλων. Νόμιζα πως σκότωνα εκείνη».
ΠΗΓΕΣ
http://www.biography.com/people/ted-bundy-9231165
http://crime.about.com/od/serial/a/killer_types.htm
https://eglima.wordpress.com/2007/03/07/gacy_1/
http://twistedminds.creativescapism.com/psychological-disorders/motives/
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Χ. Τσουραμάνης, (1998), Ο φόνος στην Ελλάδα, ΑΝΤ. Ν. Σάκκουλας, Αθήνα.
J.Olsen, (2002), I: The Creation of A Serial Killer, St. Martin’s Press, N. York.
Olshaker, J.E. Douglas, (2000), Anatomy of Motive: The FBI’s Legendary Mindhunter Explores the Key to Understanding and Catching Violent Criminals, Pocket Books, N. York.
Α. Rule, (2012-5η έκδ.), The Stranger Beside Me: Ted Bundy The Shocking Inside Story, Planet Ann Rule Publishing, Seattle.
H.Schechter, (2003), The Serial Killer Files: The Who, What, Where, How, and Why of the World’s Most Terrifying Murderers, Ballantine Books, N. York.
της Αγγελικής Καρδαράhttp://www.postmodern.gr
0 Σχόλια