Μήπως ο σκύλος σας ζηλεύει;

Ζηλεύουν οι σκύλοι; Και αν ναι, πώς εκδηλώνουν τη ζήλια τους και πώς μπορούμε να τους κάνουμε να μη νιώθουν ότι απειλούνται από «νεοφερμένα» ζώα ή ακόμη και από το μωρό που μόλις ήρθε στην οικογένεια;

Ναι, οι σκύλοι ζηλεύουν. Και, μάλιστα, δεν είναι καλί στην υποκριτική, ώστε να κρύψουν το συναίσθημά τους. Ωστόσο, οι ιδιοκτήτες/κηδεμόνες σκύλων ερμηνεύουν λάθος αυτήν τη συμπεριφορά του.

Ο κοινωνικός ανθρωπολόγος και ιστορικός – εκπαιδευτής, σύμβουλος συμπεριφοράς σκύλων, Πέτρος Σιδερέας, μας εξηγεί τους λόγους που μπορεί ο σκύλος να εκδηλώσει ζήλια, αλλά και τα λάθη που κάνουν οι ιδιοκτήτες/κηδεμόνες.

«Μία από τις διαχρονικότερες διαμάχες μεταξύ των ειδικών γύρω από τα θηλαστικά γενικότερα, αλλά και τους σκύλους ειδικότερα, αφορά το αν οι σκύλοι μπορούν να νιώσουν ένα δευτερεύον συναίσθημα, όπως η ζήλια. Σύμφωνα με τον Πυθαγόρα, τα ζώα νιώθουν ακριβώς τα ίδια συναισθήματα με τον άνθρωπο. Αργότερα και ο Δαρβίνος συμφώνησε με αυτήν την άποψη, υποστηρίζοντας ότι τα ζώα μοιράζονται το ίδιο συναισθηματικό υπόβαθρο με τους ανθρώπους.

Η Ηθολογία είναι ο κλάδος της επιστήμης της Ζωολογίας που μελετά τη συμπεριφορά των ζώων και αυτός που ακαδημαϊκά επιφορτίστηκε με την έρευνα που θα έδινε την απάντηση στο ερώτημα του τίτλου.

Μία από τις σύγχρονες έρευνες που απέδειξαν ότι ο σκύλος νιώθει το συναίσθημα της ζήλιας, πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο του Σαν Ντιέγκο στην Καλιφόρνια, με την καθηγήτρια ψυχολογίας Κριστίν Χάρις να υποστηρίζει πως «η έρευνά μας απέδειξε, όχι μόνο πως οι σκύλοι νιώθουν ζήλια, αλλά και πως συχνά προσπαθούν να σπάσουν το δεσμό μεταξύ του αντικειμένου της ζήλιας και του “αντίζηλού” τους».

Δεν έχουμε το χώρο να σταθούμε αναλυτικότερα στο ερευνητικό κομμάτι. Ωστόσο, οι σύγχρονες διαπιστώσεις γέννησαν μια σειρά από κοινώς αποδεκτά ερωτήματα: ποιο είναι το πλαίσιο στο οποίο μπορεί ένας σκύλος να νιώσει το συγκεκριμένο συναίσθημα; Πώς το επεξεργάζεται ο εγκέφαλός του; Μπορεί να έχει το βάθος χρόνου του ανθρώπινου συναισθήματος; Μπορεί να «χειραγωγηθεί» από ανθρώπινες ενέργειες;

Η απάντηση είναι πως, ναι μεν ο σκύλος μπορεί να βιώσει ζήλια, ωστόσο, η λειτουργία του εγκεφάλου του επιτρέπει να φτάσει ως το πρωτόλειο επίπεδο της βίωσης του συναισθήματος. Εδώ ελλοχεύει ο «νούμερο ένα» κίνδυνος που αντιμετωπίζουμε όσοι παρατηρούμε τη συμπεριφορά των ζώων, ο ανθρωπομορφισμός. Η εσφαλμένη, δηλαδή, πρακτική, να προσπαθούμε να εξηγήσουμε τις συνήθειες των ζώων με βάση τις ανθρώπινες ιδιότητες και τον ανθρώπινο τρόπο σκέψης. Το συγκεκριμένο σφάλμα οδηγεί πολλούς ιδιοκτήτες σκύλων σε λάθος αποκωδικοποίηση των συνηθειών των ζώων τους, ενώ τις περισσότερες φορές, δεν αντιλαμβανόμαστε καν το «ανθρωπομορφικό φίλτρο» μέσω του οποίου αξιολογούμε αυτά τα δεδομένα.

Όπως μας έδειξαν τα αποτελέσματα της έρευνας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, οι λόγοι που ένας σκύλος μπορεί να νιώσει ζήλια είναι, ουσιαστικά, πολύ απλοί: την αισθάνεται όταν η παρουσία ενός άλλου υποκειμένου, έμψυχου ή και μη, υποβαθμίζει τη δική του κοινωνική υπόσταση στο περιβάλλον του. Οτιδήποτε αφαιρεί προσοχή, χάδια ή πηγές (τροφή, νερό, παιχνίδια) από εκείνον, μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο ζήλιας και μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, να δημιουργήσει στο σκύλο μας μία αρνητική σύνδεση με το υποκείμενο (μωρό, νέο ζώο στο σπίτι, επίσκεψη φίλων), ακριβώς όπως προβλέπει το μοντέλο του πειράματος του Παβλόφ.

Οι σκύλοι εκφράζουν τη ζήλια τους με τρόπο που είναι σχεδόν αδύνατον να αγνοήσεις. Αναζητούν την προσοχή με διάφορα κόλπα, άλλοτε περισσότερο κι άλλοτε λιγότερο χαριτωμένα, όπως το να μπαίνουν ανάμεσα σε εμάς και τον «ανταγωνιστή» τους προσπαθώντας να τον εκτοπίσουν. Η δική μας δουλειά ξεκινά από αυτό ακριβώς το σημείο. Ο σκύλος μας δεν μπορεί να… φιλοσοφήσει γύρω από το συναίσθημά του, επομένως είναι στα δικά μας χέρια να τον κάνουμε να καταλάβει πως δεν υπάρχει λόγος να αισθάνεται σε ανισορροπία με το περιβάλλον του, ούτε να νιώθει πως τα δικαιώματά του αμφισβητούνται.

Η άφιξη του νεογέννητου μωρού της οικογένειας στο σπίτι είναι ένα πρώτης τάξεως παράδειγμα που μας βοηθά να αντιληφθούμε το στρες που βιώνει ο σκύλος μέσω της ζήλιας, αλλά και τους λόγους που την προκαλούν. Η προσοχή του ζευγαριού στρέφεται στο μωρό, οι στιγμές αλληλεπίδρασης του σκύλου με τους ίδιους μειώνονται, οι στερήσεις κεκτημένων δικαιωμάτων κάνουν την εμφάνισή τους (για παράδειγμα, απαγορεύεται, πλέον, ο καναπές, μικραίνουν οι βόλτες, απαγορεύεται η είσοδος στο υπνοδωμάτιο, απαγορεύεται η επαφή με το… νεοφερμένο πλάσμα κ.λπ.).

Αυτό που μπορούμε να κάνουμε εμείς, είναι να αναλάβουμε δράση και να κάνουμε ασκήσεις με το σκύλο μας, ώστε αρχικά να τον απευαισθητοποιήσουμε από την παρουσία του «ανταγωνιστή», προσέχοντας να μη συνδυάζεται με την απώλεια προνομίων του σκύλου μας και στη συνέχεια να μετατρέψουμε την ουδετερότητα σε θετική σύνδεση, προσφέροντας ακόμα περισσότερα προνόμια στο σκύλο μας όταν ο «αντίζηλος» είναι παρών.

Έτσι, σε σύντομο χρονικό διάστημα, η παρουσία ενός προσώπου, ζώου ή αντικειμένου που για το σκύλο μας σήμαινε μπελάδες, θα αρχίσει να αποτελεί αφορμή για ενθουσιασμό».

Πηγές: telegraph.co.uk, psychologytoday.com, ygeiamou.gr