Αλέξανδρος Σακελαρίου: Το Θηλυκό Πρόσωπο της Ακροδεξιάς στην Ελλάδα

Ο σκοπός αυτής της έρευνας είναι να εξετάσουμε εν συντομία τη θέση της γυναίκας στη Χρυσή Αυγή (ΧΑ), ένα νεοναζιστικό ελληνικό κόμμα, στην κομματική ιδεολογία όπως και στη πολιτική της

ατζέντα. Η εκλογική επιτυχία της ΧΑ από τις τοπικές εκλογές του 2010 και την επακόλουθη είσοδο της στο ελληνικό κοινοβούλιο μετά τις εθνικές εκλογές του 2012 ως η τρίτη πολιτική δύναμη, έχει στρέψει το ενδιαφέρον σε ένα φαινόμενο που ως τότε θεωρούνταν ασήμαντο. Πρέπει να σημειωθεί όμως, πως οι φασιστικές ιδέες δεν είναι καινούριες και έχουν βαθύτερες ρίζες στην ελληνική κοινωνία (η περίοδος της ναζιστικής κατοχής· ο εμφύλιος πόλεμος· η δικτατορία του 197-1974. Η ΧΑ ιδρύθηκε το 1980 ως μια οργάνωση νεοναζιστικής ή φασιστικής ιδεολογίας. Η είσοδος του κόμματος στην κεντρική πολιτική από το 2012 οδήγησε πολλούς μελετητές να εξετάσουν μεταξύ άλλων την ιδεολογία, την οργανωτική δομή και τη πολιτική ατζέντα της. αναπόφευκτα, μια καίρια πτυχή αυτής της έρευνας είναι ο ρόλος που οι γυναίκες έχουν στην οργάνωση και την ιδεολογία του κόμματος, πράγμα στο οποίο αυτή η έρευνα θα προσπαθήσει να ρίξει φως.

Α. Η Ιδεολογία και η Πολιτική Ατζέντα της Χρυσής Αυγής για τις Γυναίκες

Στην εύρεση μιας πρώτης προσέγγισης στο ζήτημα της στάσης της ΧΑ απέναντι στις γυναίκες, οι κομματικές ιστοσελίδες προσφέρουν αρκετό υλικό που δίνει κάποιες εικόνες της ιδεολογίας και των πολιτικών θέσεων του κόμματος. Επιπλέον πληροφορίες μπορούν να αντληθούν από την κοινοβουλευτική δράση του κόμματος, όπως γραπτές επερωτήσεις προς υπουργούς για μια πληθώρα κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών θεμάτων, όπως και ομιλίες στη διάρκεια κοινοβουλευτικών συνεδριάσεων.

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ, ΜΗΤΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΘΝΟΣ

Το 1989 η ΧΑ εξέδωσε μια ελληνική μετάφραση του βιβλίου Εθνικός Σοσιαλισμός: Η Βιολογική Κοσμοθεωρία από το Δανό νεοναζί Povl Heinrich Riis-Knudsen στο οποίο αναφέρεται πως δεν υπάρχει βιολογική ισότητα μεταξύ άνδρα και γυναίκας· πως η ιδέα μιας γυναίκας που ολοκληρώνεται μέσα από την συμμετοχή τους στην παραγωγική διαδικασία και στην αγορά εργασίας είναι εγκληματική· και πως η γυναικεία χειραφέτηση είναι μια ανόητη ηλιθιότητα. Πέρα από την απόδειξη του εθνικοσοσιαλιστικού παρελθόντος της ΧΑ, αυτό δείχνει επίσης πως οι ιδέες του κόμματος για τις γυναίκες, που θα αναλυθούν στη συνέχεια, κάθε άλλο παρά αυθεντικές είναι και προέρχονται από την εθνικοσοσιαλιστική ιδεολογία. Μια από τις πιο σημαντικές πτυχές της ιδεολογίας της ΧΑ που αφορά τις γυναίκες και έτσι είναι ιδιαίτερα κυρίαρχη στις ιστοσελίδες της είναι η μητρότητα. Ένα από τα πρώτα κείμενα που ανέβηκαν στο Μέτωπο Γυναικών (ΜΓ) τονίζει την υπογεννητικότητα στην ελληνική κοινωνία ως βασικό πρόβλημα και εξυμνεί την οικογένεια:

«Οι άνδρες αισθάνονται πως υπάρχει νόημα στην ύπαρξή τους σε αυτό το κόσμο με το σχηματισμό μιας οικογένειας και της πρόκλησης της εκπαίδευσης και της κάλυψης των αναγκών των παιδιών τους. [Από την άλλη] οι γυναίκες [μέσω το σχηματισμού οικογένειας] θα αποδεχτούν τη φύση τους, την μόνη πραγματική απελευθέρωση, να γεννήσουν και να αναθρέψουν παιδιά»

Η λέξη «φύση» είναι σημαντική στο παραπάνω απόσπασμα και θέτει τη βάση της ιδεολογίας της ΧΑ για τις γυναίκες. Η οικογένεια, περιγράφεται ως «σπίτι», «καταφύγιο», «φλόγα» και «φως», θεωρείται ο πρώτος και ουσιαστικότερος δεσμός σε κάθε κοινωνία που το ιδανικό του «αίμα και τιμή» κυριαρχεί, σύμφωνα με τη ΧΑ. Η οικογένεια γίνεται ο υπέρτατος στόχος για τους ανθρώπους, ιδιαίτερα για τις γυναίκες, και οι οικογενειακές αξίες και ρόλος αναλύονται και εγκωμιάζονται συχνά. Για την ΧΑ αυτό σημαίνει οι γυναίκες είναι σεβαστές ως οχήματα αναπαραγωγής μέσα από τα οποία πραγματοποιείται η αναπαραγωγή της φυλής και του έθνους. Η ακόλουθη τοποθέτηση από την ιστοσελίδα του Τμήματος Νεολαίας της ΧΑ, Αντεπίθεση, δείχνει αυτή τη θέση:

«Εμείς, οι γυναίκες, πρέπει να είμαστε περήφανες για το φύλο μας και το δώρο που μας έκανε η φύση, να δημιουργούμε ζωή. […] Η μεγαλύτερη ενέργεια που μια γυναίκα μπορεί να προσφέρει σε μια εθνική κοινωνία και το λαό της είναι τα παιδιά της. […] Πρέπει να ήμαστε πρώτα άξιες ως Σύζυγοι και έπειτα ως Μητέρες. Για άξιους συζήγους, καλύτερα παιδιά και ένα υγιές έθνος».

Ξανά η λέξη «φύση» έχει μια κεντρική θέση. Δεν αποτελεί έκπληξη λοιπόν, που ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο του λόγου της ΧΑ είναι ο εγκωμιασμός εκείνων που έχουν περισσότερα από τρία παιδιά και συνδέουν το χαμηλό αριθμό γεννήσεων με την αύξηση της μετανάστευσης όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά στην Ευρώπη γενικότερα. Η μητρότητα είναι στο επίκεντρο της ανάλυσης του κόμματος σε περιπτώσεις όπως η Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας, όταν η σύζυγος του αρχηγού του κόμματος και μέλος της κοινοβουλευτικής ομάδας της ΧΑ, Ελένη Ζαρούλια είπε πως «στον εθνικισμό οι γυναίκες είναι αντικείμενο σεβασμού και αναγνώρισης» και πως η «μητρότητα είναι ιερή υποχρέωση, καθήκον και τιμή».

Όπως και σε άλλα ακροδεξιά κόμματα και οργανώσεις, ο πιο σημαντικός ρόλος που έχουν οι γυναίκες είναι η μητρότητα, μια και μέσα από τη μητρότητα οι γυναίκες αναπαράγουν το ελληνικό έθνος. Αυτό είναι παράδειγμα που έχει τις ρίζες του στον ιστορικό φασισμό, αλλά που επανατοποθετεί τη μητρότητα μέσα στη δημόσια σφαίρα μέσα από την «εθνικοποίηση των γυναικών». Από αυτή την άποψη, η δημιουργία οικογένειας και η γέννηση των παιδιών δεν είναι πια ακριβώς ιδιωτικά ζητήματα, αλλά παίζουν σημαντικό ρόλο στη προστασία του έθνους. Με τον τρόπο αυτό, οι γυναίκες προορίζονται για ένα υποτιθέμενο υψηλότερο σκοπό. Την ίδια στιγμή, η ιδεολογική αφήγηση «Φυλή-Οικογένεια-Κόμμα-Κράτος» λειτουργεί ως παράγοντας ενός ιστορικά κληρονομημένου φασισμού και ένας ισχυρός κανονικότητας που τροφοδοτείται από την επίμονη άρνηση διαφορετικών μορφών σεξουαλικότητας.

Η ιδεολογία αυτή μοιάζει να έχει εσωτερικοποιηθεί από τις γυναίκες της ΧΑ και γίνεται ξεκάθαρο σε συνεντεύξεις όπου δηλώνουν πως μετανιώνουν που έχουν εργαστεί πολλές ώρες και έχασαν την ευκαιρία να αναθρέψουν σωστά τα παιδιά τους μόνες τους, έτσι συμμορφώνονται με τη ιδεολογία της ΧΑ για τους γυναικείους ρόλους. Αυτό αποτελεί συμόρφωση με το επιχείρημα της ΧΑ πως οι γυναίκες πρέπει να είναι μητέρες και σύζυγοι πρώτα και μετά να μπουν στην αγορά εργασίας, υπονοώντας πως οι κοινωνικές πραγματικότητες που πηγάζουν από το παρόν σύστημα είναι ενάντια στην μητρότητα και, κατά συνέπεια, ενάντια στη φύση. Αυτό φυσικά, είναι το ιδεώδες της ΧΑ για μια μελλοντική εθνικοσοσιαλιστική κοινωνία στην οποία το κόμμα θα πάρει την εξουσία, αλλά στις σύγχρονες κοινωνίες  οι γυναίκες πρέπει να συμβιβαστούν δίχως να παραμελούν τους ρόλους τους ως μητέρες, σύμφωνα με την ΧΑ. Αυτό σημαίνει πως στις σύγχρονες κοινωνίες ο συνδυασμός της εργασίας και της οικογένειας, αν και στηρίζεται από τη ΧΑ και εκπροσωπείται από τις γυναίκες που είναι ενεργές στο κόμμα, ταυτόχρονα έρχεται σε αντίθεση με την ιδεολογία της ΧΑ, παράλληλα με τις ίδιες τις γυναίκες που παραπονιούνται για αυτή την επιλογή.

Ο ρόλος της γυναίκας είναι αυτός της μητέρας, της οικοδέσποινας, της συντρόφου και επίσης ως ιδιαίτερου μέλους της κοινωνίας, έχοντας τη δυνατότητα και το καθήκον  να υπερασπιστεί με το δικό της τρόπο τα ιδεώδη τους, τις αξίες της, τους θεσμούς της και τις παραδόσεις που είναι υπό εξαφάνιση και, σύμφωνα με τη ΧΑ, «αυτό το είδος των γυναικών που παρήγαγε η Ελλάδα στο παρελθόν, και όχι ψεύτικες κούκλες δίχως κανένα περιεχόμενο». Αυτός ο διάλογος δείχνει πως οι φασιστικές αντιλήψεις του γυναικείου φύλου και σώματος (υγεία, μητρότητα, ομορφιά) παραμένουν ισχυρές στις βασικές ιδέες γύρω από τις γυναίκες. Με βάση το παραπάνω παράδειγμα  μπορεί να ειπωθεί πως η ΧΑ ακολουθεί το παράδειγμα του ιστορικού φασισμού όσον αφορά το ρόλο και τη θέση της γυναίκας, που δεν είναι ίση με τον άνδρα, αλλά της ανατίθεται να παίξει ένα «ειδικό» ρόλο, βγαίνοντας από τη φύση της και αφιερώνει τον εαυτό της κυρίως στην ιδιωτική σφαίρα. Οι γυναίκες είναι ενεργές  αλλά σε πεδία διαφορετικά από των ανδρών και μόνο εξαιρέσεις γίνονται αποδεκτές σε αυτό το κανόνα.

ΟΙ ΑΠΕΙΛΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΙΔΑΝΙΚΟ ΓΥΝΑΙΚΑ-ΜΗΤΕΡΑ

Έχοντας αναφέρει τα προηγούμενα, το επόμενο καίριο ζήτημα είναι να βρούμε τι απειλεί το ιδανικό της μητρότητας. Η ΧΑ επικρίνει το ρόλο των γυναικών στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες. Η κριτική κατά του φεμινισμού, της κατανάλωσης, της διαφήμισης και της ομοφυλοφιλίας μπορεί να εντοπισθεί στην αφήγηση του κόμματος και μπορεί – ξανά – να χρησιμοποιηθεί ως παράδειγμα ένα απόσπασμα από το Αντεπίθεση:

«Δυστυχώς, κυρίως λόγω του δυτικού προτύπου, μελλοντικές μητέρες αποφασίζουν να μη παχύνουν και να χάσουν τη σιλουέτα τους, αντί να αναπαράγουν το είδος τους. τα ζευγάρια δεν είναι πρόθυμα για κανένα λόγο να μειώσουν την ασυγκράτητη καταναλωτική τους δραστηριότητα, ούτε είναι πρόθυμοι να στερήσουν από τον εαυτό τους ή να ξεβολευτούν για χάρη ενός παιδιού. Η οικονομική συνθήκη έχει κάνει τα πράγματα χειρότερα».

Ο φεμινισμός θεωρείται σημαντικός παράγοντας για την παρούσα δημογραφική κατάσταση, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά όπως πιστεύει η ΧΑ, σε όλη τη «λευκή φυλή» με το να δημιουργεί ένα γόνιμο έδαφος για τη γυναικεία χειραφέτηση, ιδιαίτερα όσον αφορά τα σώματα τους (εμφάνιση, έκτρωση, επιλογή μητρότητας, σεξουαλικές σχέσεις, είδος οικογένειας κλπ). Αυτό εξηγεί την απόλυτη αντιπάθεια τους προς τις φεμινιστικές ιδέες και κινήματα και έχει επίσης σχέση με την ακραία αντίδρασή τους στην έκτρωση. Γίνεται ξεκάθαρο όχι μόνο με μάλλον ιδεολογικά κείμενα στις ιστοσελίδες του κόμματος, αλλά επίσης και σε διάφορες κοινοβουλευτικές ερωτήσεις που αφορούν το δημογραφικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα, όπως και τον (μεγάλο) αριθμό των εκτρώσεων. Κατά συνέπεια, μια από τις πολιτικές θέσεις της ΧΑ είναι πως η μητρότητα υπό την διακυβέρνηση της ΧΑ θα στηρίζεται οικονομικά και οι εκτρώσεις θα απαγορευτούν.

Η βιομηχανία ομορφιάς και η επιρροή της στο γυναικείο τρόπο ζωής είναι ένα ακόμη σημείο συζήτησης και κριτικής. Σύμφωνα με την ΧΑ, οι γυναίκες έχουν γίνει υλικό προϊόν, που ενδιαφέρονται μόνο για την εμφάνιση τους. Ωστόσο, ενώ για παράδειγμα η ιστοσελίδα του Μετώπου Γυναικών επικρίνει έντονα την βιομηχανία καλλυντικών, υπάρχουν επίσης ιδιαίτερες αναφορές για μάσκες ομορφιάς με φυσικά προϊόντα. Αυτό σημαίνει πως οι γυναίκες πρέπει να προσέχουν την εμφάνιση τους, αλλά με έναν δήθεν αντικαπιταλιστικό και αντισυμβατικό τρόπο. Επιπλέον, αν κάποιος κοιτάξει σε άρθρα και παρουσιάσεις γυναικών υποψηφίων για τις Ευρωεκλογές του 2014, για παράδειγμα, γίνεται φανερό πως η ΧΑ προσπαθεί να παρουσιάσει δημόσια τις γυναίκες μέλη της ως σύγχρονες, νεαρές, γοητευτικές και πως φροντίζουν τον εαυτό τους (πχ. χρησιμοποιούν μακιγιάζ, είναι καλοντυμένες κλπ). Ένα ακόμη παράδειγμα αυτής της μάλλον διφορούμενης στάσης πάνω στην εμφάνιση των γυναικών είναι το γεγονός πως στη Βόρεια Ελλάδα, ένα πρώην μοντέλο που πήρε μέρος σε ένα διαγωνισμό ομορφιάς του περιοδικού Playboy στην Ελλάδα, και φωτογραφήθηκε για αρκετά ανδρικά περιοδικά, έγινε υποψήφια στις τοπικές εκλογές του 2014 όπως και εκπρόσωπος του Μετώπου Γυναικών. Αυτό ωστόσο χρησιμοποιείται μάλλον ως παράδειγμα αλλαγής τρόπου ζωής της και ένταξής της στην ΧΑ. Γενικά, η ΧΑ έχει κριτική στάση απέναντι στο φεμινισμό και το καπιταλισμό επειδή και οι δύο έχουν, σύμφωνα με την άποψη του κόμματος, συμβάλλει σε ένα είδος χειραφέτησης των γυναικών που τις έκανε να ξεχάσουν το ρόλο τους ως μητέρες και αυτό κατά συνέπεια έχει σοβαρές επιπτώσεις για το έθνος.

Η ομοφυλοφιλία είναι ένα ακόμη σημαντικό ζήτημα που συζητείται σε άμεση σχέση με το γυναικείο και το έμφυλο ζήτημα στο λόγο του κόμματος. Όπως έχει ειπωθεί, για την άκρα δεξιά το φύλο είναι βιολογικό γεγονός, που δίνεται από τη φύση, παρά κοινωνικό και πολιτιστικό κατασκεύασμα και ανήκει στο πεδίο της φυσικής ή της θείας τάξης του κόσμου. Για την ΧΑ το φύλο δεν είναι κοινωνικά κατασκευασμένο αλλά «απόλυτα προκαθορισμένο γενετικά και βιολογικά, κατά τον ίδιο τρόπο με τη φυλή». Αυτή η θέση αναφέρεται ως η «ιδεολογία του φύλου». Ευθυγραμμισμένοι με αυτή τη θέση οι συντάκτες των ιστοσελίδων της ΧΑ έχουν πάρει θέση εναντίον της ομοφυλοφιλίας και των δικαιωμάτων των ομοφυλοφίλων στην σύγχρονη ελληνική κοινωνία, λέγοντας πως η ουδετεροποίηση του φύλου, καθώς επίσης η πολιτική ορθότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι ενάντια στις αξίες της χώρας. Όπως ισχυρίζεται ένας από τους συντάκτες της ιστοσελίδας:

«Είμαι ετεροφυλόφιλος και είμαι περήφανος για αυτό. […] Είμαι περήφανος που δεν πάσχω από ψυχοσωματικά προβλήματα […] που δεν κακοποιώ τη φύση μου. […] Και δεν πρόκειται να απολογηθώ σε κανένα για αυτό. Είμαι γυναίκα και είμαι περήφανη που μου αρέσουν οι άνδρες· κανονικοί άνδρες – σκληροί. […] Όχι μισοαδελφές […]»

Τα «προβλήματα» που αναφέρθηκαν πιο πάνω όμως (φεμινισμός, καταναλωτισμός, ομοφυλοφιλία) που, σύμφωνα με τη ΧΑ, αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στις σύγχρονες κοινωνίες θα εξαφανιστούν στη μελλοντική εθνικοσοσιαλιστική κοινωνία επειδή  «η εθνικίστρια γυναίκα και ο εθνικιστής άντρας είναι τα μόνα υγιή κύτταρα ενός λαού που πεθαίνει». Όπως ισχυρίζεται η ΧΑ, στην ιδανική εθνικοσοσιαλιστική κοινωνία του μέλλοντος, οι γυναίκες θα έχουν ευθύνες και καθήκοντα λόγω της σημασίας τους για την επιτυχία του έθνους και οι αρετές τους θα αναπτυχθούν προς όφελος της κοινωνίας, παίρνοντας τη θέση που τους αξίζει. Μια εθνικοσοσιαλίστρια γυναίκα που απορρίπτει το τωρινό πρότυπο γυναικών, που σημαίνει να ενδιαφέρονται μόνο για τη μόδα και την διασκέδαση, γίνεται εξ ορισμού ηρωίδα, όπως δηλώνει το Μέτωπο Γυναικών. Ενώ η μητρότητα, είναι έτσι πράγματι ο βασικός ρόλος για τις γυναίκες, δεν είναι το μόνο θέμα που εμφανίζεται στην κομματική ιδεολογία. Κάθε ζήτημα που θεωρείται από την ΧΑ απειλή για αυτό το γυναικείο ιδανικό αναλύεται στα ιδεολογικά κείμενα του κόμματος. Με την έννοια αυτή ένα πλέγμα θεμάτων δημιουργείται, περιλαμβάνοντας το φεμινισμό, τον καταναλωτισμό, την ομοφυλοφιλία που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο επηρεάζουν το ρόλο και τη θέση των γυναικών μέσα στην Ελληνική κοινωνία και θέτει τον ιδανικό τύπο των γυναικών ως μητέρες, που προσπαθεί να καθιερώσει η ΧΑ, σε κίνδυνο.

Β. Γυναίκες που Συμμετέχουν και Στηρίζουν την Χρυσή Αυγή

Στο σημείο αυτό θα εστιάσουμε στο πως αυτές γίνονται αντιληπτά αυτά τα ιδανικά όσον αφορά τις γυναίκες που είναι στην ΧΑ. Οι γυναίκες της ΧΑ παρουσιάζονται ως μορφωμένες, χειραφετημένες και ικανές να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους δίχως να ξεχνάνε το ρόλο τους ως μητέρες. Επίσης συμμετέχουν στην καθημερινή μάχη εναντίον εκείνων που είναι εχθροί του ελληνικού έθνους και είναι περήφανες για αυτό. Παρουσιάζονται ως ικανές να διαχειριστούν τις δικές τους ζωές, αλλά την ίδια στιγμή είναι υποστηρίκτριες των ανδρών, σύντροφοι και συνοδοιπόροι.

«Δεν είμαστε ούτε ηλίθιες γκόμενες ούτε πουτάνες. Είμαστε γυναίκες έτοιμες να κυβερνήσουμε τις δικές μας ζωές και να μη ζούμε στη σκιά των ανδρών μας. Δεν είμαστε μαριονέτα κανενός. Είμαστε, και θα είμαστε πάντοτε, το άλλο μισό του ουρανού. Η χώρα μας μας έχει ανάγκη!»

Σύμφωνα με την ΧΑ, οι γυναίκες δεν είναι παθητικές και δεν θα είναι στη μελλοντική εθνικοσοσιαλιστική κοινωνία, αλλά η ενέργεια τους θα στραφεί αντίθετα προς αυτό που επιτάσσει η  φύση και αυτό, όπως ήδη έχει ειπωθεί, είναι η μητρότητα και η δημιουργία οικογένειας με την πρόσθετη βοήθεια, ηθική και οικονομική, από το Εθνικοσοσιαλιστικό κράτος.

Μια από τις πολιτικές θέσεις της ΧΑ είναι η στρατιωτική θητεία των γυναικών. Η ΧΑ ισχυρίζεται πως οι γυναίκες πρέπει να είναι ελεύθερες να καταταχθούν στον ελληνικό στρατό ισότιμα με τους άνδρες και πως αυτή η παράμετρος θα οδηγήσει στη χειραφέτηση τους. Σύμφωνα με τις πολιτικές θέσεις του κόμματος, όλοι οι άνδρες και οι γυναίκες πρέπει να κάνουν στρατιωτική θητεία 14 μηνών όταν φτάσουν στην ηλικία των 18, εκτός από τις γυναίκες με παιδιά. Όλες οι γυναίκες θα πρέπει να υπηρετήσουν σε αστικές περιοχές, εκτός από εκείνες  που εθελοντικά ζητούν να πάνε κοντά στα σύνορα. Η σκέψη που κρύβεται από πίσω είναι να καλυφθούν οι διοικητικές θέσεις από γυναίκες και όλοι οι άνδρες να τοποθετηθούν σε μάχιμα στρατιωτικά στρατόπεδα  σε όλη την Ελλάδα. Φυσικά, οι γυναίκες που θέλουν να πάνε σε αυτά τα στρατόπεδα  πρέπει να μπορούν να πάνε, αυτός δεν είναι όμως ο βασικός τους ρόλος. Αυτό δείχνει ξανά πως η ΧΑ αντιλαμβάνεται τη γυναικεία χειραφέτηση προωθώντας το να είναι οι γυναίκες δραστήριες, αν και χωρίς να παίρνουν ανδρικούς ρόλους και μέσα από ένα ξεκάθαρο καταμερισμό εργασίας.

Όπως έχει ειπωθεί ήδη για την δικτατορία του Μεταξά (1936-1941), ένα εθνικιστικό καθεστώς, η ελευθερία που συνήθως απολαμβάνουν οι γυναίκες δεν πρέπει να θεωρηθούν ως μέρος μιας χειραφετικής πολιτικής ή ενός φεμινιστικού προσανατολισμού από μέρους του καθεστώτος. Στις γυναίκες δίνονταν ευκαιρίες για να κοινωνικοποιηθούν, ακόμη και να συνεισφέρουν στα κοινά, αλλά μόνο με τρόπους που ευθυγραμμίζονται με τους παραδοσιακούς ρόλους των Ελληνίδων γυναικών και χωρίς να αμφισβητούν με κανένα τρόπο τα έμφυλα όρια. Η υπόθεση πως οι γυναίκες με κάποιο τρόπο χειραφετούνται από τον εθνικισμό απέχει πολύ από την αλήθεια. μια τέτοια εντύπωση μπορεί να δίνεται, αλλά η πραγματικότητα είναι πως οι γυναίκες είναι τόσο δραστήριες όσο τους επιτρέπουν οι πατριαρχικές αρχές και για όσο είναι προς όφελος του καθεστώτος. Αυτό επίσης ισχύει και στη περίπτωση της ΧΑ και τις αντιλήψεις της και την ιδεολογία της για τις γυναίκες. Αν και σε άλλες περιπτώσεις, για παράδειγμα στο Jobbik στην Ουγγαρία, έχει ειπωθεί πως οι γυναίκες σε τέτοια κόμματα ακολουθούν  εναλλακτικούς τρόπους χειραφέτησης ή γίνονται οι αποκαλούμενες Φέμι-Νάζι (ΣτΜ: με την κυριολεκτική έννοια του όρου), πρέπει να ειπωθεί όταν μιλάμε για την ΧΑ, οι γυναίκες είναι ελεύθερες να δρουν μόνο ως εκεί που απαιτεί η κομματική ιδεολογία, έτσι την πραγματικότητα μάλλον έχουν να εκπληρώσουν έναν ιδιαίτερο ρόλο που τους επιβάλλεται από το ιδεώδες που πηγάζει από τους ρόλους τους ως μητέρες.

Οι Bacchetta και Power έχουν αναγνωρίσει κοινά στοιχεία στο ρόλο των γυναικών σε δεξιές εξτρεμιστικές οργανώσεις. Αυτά περιλαμβάνουν την έμφυλη ουσιοκρατία όπως και δυαδική αντίληψη δημόσιας και ιδιωτικής σφαίρας σύμφωνα με τις οποίες οι γυναίκες σχετίζονται με ιδιωτικές, λιγότερο ορατές, και συχνά υποταγμένες πτυχές της καθημερινής ζωής και πολιτικής, ενώ οι δημόσιοι, ορατοί, και κυρίαρχοι χώροι κρατούνται κυρίως για τους άνδρες. Ωστόσο, επίσης τονίζουν πως οι παραδοσιακές δομές της υποταγής της γυναίκας και της εξουσίας του άνδρα μπορούν να προωθηθούν ακόμη και αν οι γυναίκες επιδιώκουν κάποιες φορές πολιτικούς στόχους με δημόσιο, δυναμικό, και επιθετικό τρόπο που είναι αντίθετοι από την αντίληψη της «θέσης» της γυναίκας. Οι Blee και Deutsch επίσης δείχνουν μέσα από μια σειρά μελετών πως το όριο μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού, αν και σημαντική διάσταση των γυναικείων πολιτικών της δεξιάς, δεν είναι πάντοτε το ίδιο· οι δεξιές γυναίκες μπορούν να υπερβούν ακόμη και να σβήσουν, τα όρια μεταξύ αυτών των σφαιρών όπως και να τα προφυλάξουν. Αυτό είναι κάτι που μοιάζει να ισχύει στη ΧΑ. Μερικές γυναίκες είναι πιο δραστήριες και γίνονται υποψήφιες ή εκλέγονται στο βουλευτικό αξίωμα, παίρνουν μέρος στις κομματικές δραστηριότητες, αλλά αυτό που επισημαίνεται από το κόμμα είναι πως οι γυναίκες πρέπει να εστιάζονται κυρίως στην ιδιωτική σφαίρα και να αφήσουν την δημόσια σφαίρα στους άνδρες.

ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ ΣΤΗΝ ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ

Μια καίρια ερώτηση που αφορά τις γυναίκες και την ΧΑ είναι αν οι γυναίκες συμμετέχουν ως κανονικά μέλη, υποψήφιες ή ως μέλη του κοινοβουλίου. Μια ανάλυση των γυναικών μελών στο κόμμα παραμένει δύσκολη καθώς θα απαιτούσε πρόσβαση στις επίσημες κομματικές βάσεις δεδομένων. Με βάση την υπάρχουσα γνώση αυτού του είδους τα δεδομένα είναι άγνωστα. Ωστόσο, μια προσεκτικότερη έρευνα των επίσημων κομματικών ιστοσελίδων προσφέρουν λίγα στοιχεία για τη συμμετοχή των γυναικών. Η πρώτη παρατήρηση είναι πως πράγματι γυναίκες συμμετέχουν στις δραστηριότητες της ΧΑ, αλλά ξεκάθαρα αποτελούν μειονότητα. Για παράδειγμα, υπάρχουν φωτογραφίες από τοπικά παραρτήματα που δείχνουν μια γυναίκα μεταξύ 20-25 ανδρών. Η μόνη περίπτωση που ο αριθμός των γυναικών υπερτερούν αριθμητικά των ανδρών μοιάζουν να είναι κάποιες συναντήσεις του Μετώπου Γυναικών, παρόλα αυτά, ακόμη και εδώ η συμμετοχή των ανδρών είναι μεγάλη.

Επιπλέον, σε συμφωνία με την κομματική στάση ως προς τους παραδοσιακούς έμφυλους ρόλους, οι δραστηριότητες δείχνουν μια ξεκάθαρη κατανομή εργασίας μεταξύ ανδρών και γυναικών, με τις τελευταίες να ασχολούνται κυρίως με τη διανομή τροφίμων και ρούχων για άπορους καθώς και το μοίρασμα φυλλαδίων. Δείχνει πως οι γυναίκες κάνουν τις δουλειές που η ΧΑ θεωρεί πως είναι «για γυναίκες». Φυσικά, υπάρχουν και αντιπαραδείγματα. Για παράδειγμα, μερικές γυναίκες έχουν συλληφθεί και κατηγορηθεί ως μέλη εγκληματικής οργάνωσης, μεταξύ τους μια αστυνομικός για συμμετοχή στα τάγματα εφόδου της ΧΑ και για επίθεση σε μετανάστες. Σύμφωνα με κάποια ελάχιστα δεδομένα, από τις 63 καταγεγραμμένες ατομικές επιθέσεις, μόνο οι δύο δράστες αυτών των επιθέσεων ήταν γυναίκες. Αν και, σε ομαδικές επιθέσεις αναφέρεται ότι συμμετέχουν αρκετές γυναίκες. Έτσι δύσκολα μπορεί να ειπωθεί  πως οι γυναίκες παίζουν σημαντικό ρόλο στο βίαιο ακτιβισμό της ΧΑ, αν και δεν είναι εντελώς απούσες.

Τέλος, με μια πιο προσεκτική ματιά γίνεται ξεκάθαρο πως για εκείνες τις μάλλον πιο εμφανείς γυναίκες  που είναι δραστήριες στο κόμμα, η σχέση με άνδρες σε ηγετικές θέσεις παίζει σημαντικό ρόλο. Για παράδειγμα, μια από τις δυο γυναίκες βουλευτίνες που εξελέγη και στις τέσσερις εκλογικές διαδικασίες από το 2012 είναι η σύζυγος του γενικού γραμματέα του κόμματος, ενώ η κόρη του επίσης παίζει σημαντικό ρόλο στο κόμμα και το τμήμα νεολαίας. Η σύζυγος ενός άλλου βουλευτή είναι υπεύθυνη για την εθνικιστική εφημερίδα Εμπρός και επίσης κομματικό στέλεχος, ενώ η γυναίκα άλλου βουλευτή ήταν η ιδρύτρια του Μετώπου Γυναικών. Γενικά, οι σύζυγοι ή σύντροφοι ανδρών μελών μπορούν επίσης να γίνουν μέλη της ΧΑ και να αναλάβουν ευθύνες μέσα στο κομματικό οργανισμό. Είναι δύσκολο να καθορίσει κανείς σε αυτές τι περιπτώσεις τι οδηγεί αυτέ τις γυναίκες στο να στηρίξουν το κόμμα, αν βασίζεται σε οικογενειακούς/προσωπικούς λόγους, την πίστη τους στην ιδεολογία του κόμματος, ίσως και τα δυο, ή για άλλους λόγους. Από την άποψη αυτή είναι σημαντικό, πριν καταλήξουμε σε ένα συμπέρασμα πως οι γυναίκες έλκονται από την ΧΑ, να κοιτάξουμε κάτω από την επιφάνεια και να μελετήσουμε πιθανές επιρροές από το οικογενειακό περιβάλλον πάνω στην απόφασή τους, δίχως να αφήνεται να εννοηθεί πως οι γυναίκες χειραγωγούνται από τους άνδρες.

Μια άλλη πτυχή της συμμετοχής γυναικών στη ΧΑ είναι ως υποψήφιες στις εκλογές και φυσικά ως μέλη του εθνικού ή του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου. Πρώτα, πρέπει να σημειωθεί πως το κριτήριο της ίδιας της ύπαρξης των γυναικών υποψηφίων δεν αρκεί για να εξαχθεί οποιοδήποτε συμπέρασμα. Σύμφωνα με την υπάρχουσα νομοθεσία, η συμμετοχή στις εκλογές έχει ως προϋπόθεση κάθε κόμμα να έχει τουλάχιστον κατά ένα τρίτο γυναίκες υποψήφιες. Αν και είναι ενδιαφέρον για κάποιον να κοιτάξει το υπόβαθρο των γυναικών υποψηφίων της ΧΑ στις εκλογές, που σε πολλές περιπτώσεις είναι νεαρές δραστήριες γυναίκες, δεν μπορεί να καταλήξει στο ότι οι γυναίκες γενικά αισθάνονται κοντά στην ιδεολογία της ΧΑ και υπάρχουν σε μεγάλους αριθμούς στις γραμμές του κόμματος. Στις ευρωπαϊκές εκλογές του 2014, για παράδειγμα, 14 από τους 42 υποψήφιους ήταν γυναίκες (περίπου το 33%) ακριβώς στο απαιτούμενο όριο. Τον Ιούνιο του 2012 στις εθνικές εκλογές, 88 από τους 24 υποψήφιους ήταν γυναίκες (περίπου 33%) και στις εθνικές εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015 117 από τους 321 υποψήφιους ήταν γυναίκες (περίπου 36%). Από αυτά τα δεδομένα παραμένει δύσκολο να καθοριστεί αν ο αριθμός των γυναικών υποψήφιων υπάρχει απλά για να εκπληρωθεί το η προϋπόθεση για συμμετοχή στις εκλογές ή αν απλά δεν υπάρχουν άλλες υποψήφιες, έτσι λοιπόν είναι δύσκολο να εξαχθεί ένα συμπέρασμα. Αν και ο αριθμός των γυναικών ανεβαίνει από εκλογές σε εκλογές και αυτό είναι σημαντικό να αναφερθεί, δεν είναι κριτήριο για να ισχυριστεί κάποιος πως η ΧΑ κατορθώνει να συμπεριλάβει περισσότερες γυναίκες επειδή το κόμμα πάντοτε επιδιώκει να φτάσει στο απαιτούμενο ποσοστό. Όσο για τον απόλυτο αριθμό βουλευτίνων και ευρωβουλευτίνων η ΧΑ έχει το χαμηλότερο αριθμό γυναικών σε σύγκριση με τα άλλα ελληνικά κόμματα. Στο εθνικό κοινοβούλιο είναι μόλις δύο από δεκαοχτώ βουλευτές και στο ευρωκοινοβούλιο και οι δύο είναι άνδρες. Φυσικά, όπως έχει ειπωθεί αλλού, άλλα ελληνικά κόμματα έχουν επίσης χαμηλούς αριθμούς γυναικών στα έδρανα, αλλά επειδή συγκριτικά στοιχεία από τα προηγούμενα χρόνια όσον αφορά την ΧΑ δεν είναι διαθέσιμα είναι δύσκολο να συμπεράνουμε πως παρατηρείται άνοδος στη γυναικεία συμμετοχή.

Το αποτέλεσμα των παραπάνω είναι πως ενώ οι γυναίκες πράγματι συμμετέχουν στην ΧΑ ως μέλη, υποψήφιες και βουλευτίνες, η ΧΑ είναι ακόμη ανδροκρατούμενο κόμμα. Είναι επίσης ενδιαφέρον να σημειωθεί πως στα μέσα (τηλεόραση, ραδιόφωνο, και τύπο) που δίνουν βήμα στη ΧΑ να παρουσιάσει τις απόψεις και τη πολιτική της ατζέντα, οι κομματικοί εκπρόσωποι που συμμετέχουν είναι σχεδόν αποκλειστικά άνδρες.

ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΨΗΦΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ

Ένα άλλο σημείο ανάλυσης είναι οι γυναίκες που ψηφίζουν ΧΑ. Στην παρούσα βιβλιογραφία έχει υποστηριχθεί πως υπάρχει ένα «έμφυλο κενό», αν και στα πρόσφατα χρόνια φαίνεται πως οι γυναίκες έχουν αρχίσει να υποστηρίζουν τέτοια κόμματα, τουλάχιστον σε κάποιες περιπτώσεις, και πως αυτό το κενό – αν και υπάρχει – συχνά τονίζεται υπερβολικά, δηλαδή πως τα ακροδεξιά κόμματα, όσον αφορά την συμπεριφορά των ψηφοφόρων είναι απλά μια πιο ριζοσπαστική εκδοχή των κεντροδεξιών κομμάτων. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα δεδομένα από το 2012 και μετά στη περίπτωση της ΧΑ αυτό κενό είναι υπαρκτό. Τα ευρήματα αυτά επιβεβαιώθηκαν από μια ακόμη μελέτη ενός μεγάλου πρότζεκτ της ΕΕ πάνω στην κοινωνικοπολιτική ενασχόληση και συμμετοχή των νέων, όπως επίσης και μιας διαδικτυακής έρευνας  για τις ευρωεκλογές του 2014. Από τα παραπάνω μπορεί να εξαχθεί το συμπέρασμα πως όσον αφορά τη ψηφοφορία, πα΄ρα τα όσα έχουν ειπωθεί σε κάποιες πρόσφατες μελέτες, για την ΧΑ το φύλο έχει ακόμη σημασία. Οι γυναίκες παίζουν σημαντικό ρόλο για τη ΧΑ, αλλά πρέπει να αναρωτηθούμε, μεταξύ άλλων, αν τώρα είναι πιο ορατές σε σχέση με το παρελθόν.

Λαμβάνοντας υπόψιν τα ελάχιστα δεδομένα για τη γυναικεία συμμετοχή στη ΧΑ, θα είναι δύσκολο να προταθεί ένα συγκεκριμένο επεξηγηματικό μοντέλο για αυτή τη γυναικεία συμμετοχή. Επιπλέον, συγκεκριμένη έρευνα σε αυτό το ιδιαίτερο θέμα είναι πραγματικά σπάνια. Με βάση τα ευρήματα του πρότζεκτ MYPLACE που αναφέρθηκε νωρίτερα, δυο δυνατές επεξηγήσεις μπορούν να ληφθούν υπόψιν: Πρώτα, όπως έδειξε η ανάλυση ποσοτικών δεδομένων, οι νεαροί ψηφοφόροι της ΧΑ (άνδρες και γυναίκες) ήταν εκείνοι που αισθάνθηκαν ιδεολογικά κοντά στο κόμμα, επιτυγχάνοντας από αυτή την άποψη υψηλότερη βαθμολογία από τους ψηφοφόρους του ΚΚΕ. Αυτό συνοδεύτηκε από υψηλότερες βαθμολογίες στις προκαταλήψεις εναντίον των Εβραίων, των μεταναστών, των Ρομά, των Μουσουλμάνων ή υπέρ απολυταρχικής διακυβέρνησης. Δεύτερο, με βάση τα ποιοτικά ευρήματα του MYPLACE, οι νεαρές γυναίκες ψηφοφόροι όταν ρωτήθηκαν γιατί ψήφισαν για την ΧΑ εξέφρασαν απόψεις παρόμοιες με εκείνες των ανδρών υποστηρικτών. Μια συμμετέχουσα είπε πως ήταν πραγματικά εξαγριωμένη  με ότι συνέβαινε όσον αφορά τους μετανάστες και τους πρόσφυγες, ακόμη και χαρακτηρίζοντας τον εαυτό της ως ρατσίστρια:

«Έχω αναγκαστεί τα τελευταία χρόνια να γίνω ρατσίστρια. Με έχουν αναγκάσει να γίνω ρατσίστρια επειδή δεν είναι σωστό να φοβάμαι να κινηθώ μέσα στη χώρα που γεννήθηκα και στις γειτονιές όπου μεγάλωσα».

Επιπλέον, είπε πως οι μετανάστες πρέπει να εξοντωθούν: «Γιατί δε τους βάζουν σε ένα πλοίο και να το βυθίσουν κάπου στο Αιγαίο;». Η δεύτερη γυναίκα που έδωσε συνέντευξη είπε πως ψήφισε για την ΧΑ γιατί το κόμμα βοηθά το φτωχό και σε ανάγκη ελληνικό λαό, εννοώντας πως όλα τα άλλα κόμματα ενδιαφέρονται μόνο για τους μετανάστες. Επιπλέον, ήταν θυμωμένη με τα προηγούμενα πολιτικά κόμματα που «κατέστρεψαν την Ελλάδα», έτσι στη πραγματικότητα ψήφισε εξαιτίας της οργής της  αλλά και για ιδεολογικούς λόγους, αν και διαφωνούσε με τη βία που χρησιμοποιούσε η ΧΑ. Η Τρίτη ψηφοφόρος επίσης είπε πως ψήφισε ΧΑ εξαιτίας των φιλανθρωπιών του κόμματος που βοηθούσαν μόνο Έλληνες και λόγω του μεταναστευτικού ζητήματος, αλλά επίσης γιατί η ΧΑ πήρε ξεκάθαρες θέσεις όσον αφορά τα εθνικά ζητήματα της Ελλάδας, δηλαδή τις σχέσεις με Τουρκία, Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία. Έτσι, φαίνεται πως η ιδεολογική συγγένεια μάλλον είναι σημαντική για τη στήριξη προς την ΧΑ, ενώ ζητήματα της επικαιρότητας , εθνικά και διεθνή, δημιουργούν ένα γόνιμο έδαφος για τέτοιες ιδεολογίες να εκφραστούν.

Τα δεδομένα που έχουμε είναι πολύ λίγα για να καταλήξουμε στο γιατί οι άνθρωποι, ιδιαίτερα οι νέοι, γίνονται μέλη ή ψηφίζουν ΧΑ. Αυτό ισχύει κυρίως για τις γυναίκες μέλη, υποστηρίκτριες και ψηφοφόρους, επειδή είναι ακόμη λιγότερες και πιο δύσκολο να έρθεις σε επαφή μαζί τους. Από τα ευρήματα της MYPLACE που αναφέρονται παραπάνω το βασικό συμπέρασμα είναι πως οι νεαρές γυναίκες ψήφισαν την ΧΑ γιατί νιώθουν κοντά στην ιδεολογία του κόμματος, εξαιτίας της προσφυγικής κρίσης και ίσως σε μικρότερο βαθμό εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Ωστόσο, επιπλέον έρευνα είναι απαραίτητη για να καταλήξουμε σε πιο χειροπιαστά συμπεράσματα, ιδιαίτερα για τις γυναίκες υποστηρίκτριες.

Γ. Αντιμετωπίζοντας την Χρυσή Αυγή

Η παρουσία της ΧΑ – τόσο στο κοινοβούλιο όσο και στην ελληνική κοινωνία – έχει οδηγήσει σε ένα ευρύ φάσμα συζητήσεων και ακτιβισμών. Υπάρχει όμως ελάχιστη ενασχόληση με την ΧΑ όσον αφορά το φύλο και το ρόλο της γυναίκας. Στη πράξη δεν υπάρχουν ιδιαίτερες στρατηγικές και πρωτοβουλίες για να αντιμετωπιστεί η γυναικεία συμμετοχή στα δεξιά κόμματα στην Ελλάδα. Επιπλέον, από την εκλογική επιτυχία του κόμματος, μόνο ευρύτερες στρατηγικές και αντιδράσεις στις εθνικοσοσιαλιστικές απόψεις και ρατσιστικές στρατηγικές του έχουν υπάρξει. Με την έννοια αυτή, ιδιαίτερα στρατηγικές που στοχεύουν γυναίκες μέλη, ψηφοφόρους και υποστηρικτές πρέπει να σχεδιαστούν και να εφαρμοστούν. Πολύ λίγες αφηγήσεις αναφορικά με τις γυναίκες έχουν περιληφθεί ουσιαστικά στις γενικότερες αντιαφηγήσεις και δραστηριότητες.

Ιδιαίτερα στις τηλεοπτικές εκπομπές και στα διαδικτυακά μέσα υπήρξαν κάποιες αντιδράσεις κατά των θέσεων της ΧΑ και τις πρακτικές της αναφορικά με τις γυναίκες. Πριν την δεύτερη εκλογική διαδικασία του 2012, σε μια συζήτηση σε μια τηλεοπτική εκπομπή, ο βουλευτής της ΧΑ, Ηλίας Κασιδιάρης, επιτέθηκε σε δυο γυναίκες, πετώντας νερό στο πρόσωπο ενός μέλους του ΣΥΡΙΖΑ, και χτυπώντας μια βουλευτίνα του ΚΚΕ. Αυτό προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις από πολιτικά κόμματα και οργανώσεις (πχ. την Ένωση Γυναικών Ελλάδος), αξίζει όμως να σημειωθεί πως κάποιοι άνθρωποι άμεσα ή έμμεσα είπαν πως έπραξε σωστά και πως και οι δυο γυναίκες των προκάλεσαν και άξιζαν αυτή την επίθεση. Αξίζει να σημειωθεί πως ενώ ο Κασιδιάρης διώχθηκε νομικά για αυτό, δεν καταδικάστηκε από το δικαστήριο, πράγμα που προκάλεσε αντιδράσεις από κάποια πολιτικά κόμματα. Μετά το περιστατικό αυτό δημοσιεύτηκαν μερικά άρθρα προς στήριξη των γυναικών που ανοιχτά στέκονταν απέναντι στη ΧΑ, μεταξύ τους το μέλος του ΚΚΕ που αναφέρθηκε παραπάνω, Λιάνα Κανέλλη, ή η μητέρα του Παύλου Φύσα που δολοφονήθηκε από το μέλος της ΧΑ, Γιώργο Ρουπακιά το Σεπτέμβριο του 2013. Άλλα άρθρα από αριστερά κόμματα ή αντιρατσιστικές οργανώσεις επίσης αποκάλυψαν τις θέσεις της ΧΑ για τις γυναίκες και το ρόλο τους στη κοινωνία, ζητώντας από τις γυναίκες να έχουν πλήρη επίγνωση του τι ψηφίζουν στις εκλογές.

Έχοντας όλα τα παραπάνω στο νου μας, κάποιος μπορεί να ισχυριστεί πως αυτές οι δημόσιες αντιδράσεις δεν οδήγησαν σε κανένα επιτυχές αποτέλεσμα. Σε όλες τις δημοσκοπήσεις η ΧΑ παραμένει η τρίτη πολιτική δύναμη στην Ελλάδα. Επιπλέον, η στήριξη της μεταξύ των γυναικών παραμένει σταθερά γύρω στο 4 τις εκατό σύμφωνα με τα δεδομένα από τις δημοσκοπήσεις τα τελευταία χρόνια. Η αντοχή της ΧΑ από το 2010 μας οδηγεί στο να αναζητήσουμε άλλες αιτίες ώστε να εξηγήσουμε την υποστήριξη του κόμματος γενικότερα και τη συμμετοχή και υποστήριξη ειδικότερα από γυναίκες. Ερμηνείες περιλαμβάνουν συναισθήματα όπως οργή, απογοήτευση, πικρίες, απέχθεια, ή η οικονομική κρίση είναι προφάσεις και όχι ιδιαίτερα χρήσιμες στην εξήγηση του φαινομένου. Ενώ οι υποστηρικτές της ΧΑ χρησιμοποιούν αυτό το είδος επιχειρημάτων για να εξηγήσουν την πολιτική τους επιλογή, τέτοιες εξηγήσεις δεν προχωρούν πέρα από την επιφάνεια του προβλήματος, αγνοώντας θέματα όπως η ιδεολογία και η ιστορία. Χρειάζεται πάντοτε να έχουμε στο νου πως άλλα ευρωπαϊκά κράτη αντιμετώπισαν σοβαρές οικονομικές κρίσεις (πχ Ισπανία, Ιρλανδία, Πορτογαλία) αλλά δεν αντιμετώπισαν την άνοδο και την επιτυχία ενός ακραίου νεοναζιστικού κόμματος. Η ψήφο διαμαρτυρίας είναι ίσως η «εύκολη» και βολική εξήγηση γιατί υπονοεί πως αν η κρίση πάψει να υπάρχει, οι υποστηρικτές της ΧΑ ή άλλων ακροδεξιών κομμάτων ή οργανώσεων με φασιστική ιδεολογία θα πάψουν να υπάρχουν με μιας. Υπό ένα κοινωνιολογικό πρίσμα μια τέτοια εξήγηση μπορεί να μην είναι τόσο απλουστευτική. Οι ρατσιστικές ιδέες δεν είναι καινούριες στην ελληνική κοινωνία όπως έχουν δείξει μελέτες, αλλά στη δεκαετία του 1990 η ΧΑ ήταν μια περιθωριακή οργάνωση skinhead και τέτοιες αντιλήψεις ήταν διασκορπισμένες σε άλλα κόμματα. Αυτό σημαίνει επίσης πως η τωρινή μετανάστευση δεν είναι απαραίτητα η μόνη απάντηση στο ερώτημα τι προκάλεσε την άνοδο της ΧΑ. Επιπλέον, όπως αναφέρθηκε αρχικά, οι φασιστικές ιδέες επίσης, δεν είναι και τόσο καινούριες και έχουν βαθύτερες ρίζες στην ελληνική κοινωνία. Αυτό σημαίνει πως ένας συνδυασμός λόγων και ερμηνειών μπορεί να είναι η απάντηση στο ερώτημα της επιτυχίας της ΧΑ. Για αυτό, μια πιο ενδελεχής διερεύνηση στη σχέση μεταξύ της ιδεολογίας της ΧΑ και εκείνων που την στηρίζουν και συμμετέχουν στις δραστηριότητες της – για να αναγνωριστούν άλλες αιτίες για την άνοδο της ΧΑ – είναι απαραίτητη.

Άρθρο που δημοσιεύτηκε στην έρευνα The Triumph of theWomen? (Friedrich Ebert Stiftung, 2018). Ο Αλέξανδρος Σακελαρίου διδάσκει κοινωνιολογία στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο και είναι ερευνητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Μετάφραση Δημήτρης Πλαστήρας

https://geniusloci2017.wordpress.com