Μεταξύ εθισμού και παρενοχλήσεων: η μάχη για ένα ασφαλές διαδίκτυο

Παγκόσμια Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου ήταν η χθεσινή, όπως πληροφορούμαστε από τους αρμόδιους οργανισμούς που μας συμβουλεύουν να προσέχουμε για να έχουμε τα ψηφιακά μας

δεδομένα απείραχτα και την ιδιωτικότητά μας απαραβίαστη.

Ενας από τους πλέον έγκυρους οργανισμούς είναι το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου, που λειτουργεί υπό την αιγίδα του Ινστιτούτου Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Ερευνας του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Το Κέντρο, που ενημερώνει ειδικά το νεανικό κοινό μέσα από την ιστοσελίδα saferinternet4kids.gr, διεξήγαγε πρόσφατα μία από τις μεγαλύτερες και πιο εμπεριστατωμένες έρευνες που έχουν γίνει ποτέ στην Ελλάδα σε μαθητικό πληθυσμό, για τη χρήση του διαδικτύου.

Τα ευρήματα της έρευνας είναι διαφωτιστικά, ενίοτε ανησυχητικά, αν και κανένας γονιός, εκπαιδευτικός ή παιδί δεν πέφτει από τα σύννεφα διαβάζοντάς τα: Σχεδόν οι μισοί γονείς δεν βάζουν όρια στη χρήση διαδικτύου, έξι στα δέκα παιδιά έχουν συναντήσει ακατάλληλο για την ηλικία τους περιεχόμενο και το 14% απάντησε ότι έχει μοιραστεί πολύ προσωπικές φωτογραφίες – η πρακτική που είναι γνωστή ως sexting.

«Εχουμε βάσιμους λόγους να πιστεύουμε ότι το πραγματικό ποσοστό είναι πολύ μεγαλύτερο», τόνισε χθες παρουσιάζοντας την έρευνα σε ένα πολυπληθές κοινό η δημοσιογράφος Κατερίνα Ψαρουδάκη, υπεύθυνη επικοινωνίας του Κέντρου.

Πάνω από 1.000 άτομα, μαθητές όλων των ηλικιών, εκπαιδευτικοί και φορείς, παρακολούθησαν την εκδήλωση στην αίθουσα «Ζακλίν Ντε Ρομιγύ» του υπουργείου Παιδείας, που περιλάμβανε ομιλίες ειδικών αλλά και μαθητών, βίντεο και βραβεύσεις σχολείων που διακρίθηκαν στον Διαγωνισμό Ημέρας Ασφαλούς Διαδικτύου.

Ενθουσιώδης ήταν η συμμετοχή του μαθητόκοσμου για ένα θέμα που αν μη τι άλλο τον ενδιέφερε: τα διαδικτυακά παιχνίδια.

«Ξέρετε τι είναι αυτό;», ρώτησε τα παιδιά ο γιατρός Γιώργος Κορμάς, υπεύθυνος της συμβουλευτικής γραμμής βοήθειας του Κέντρου, δείχνοντάς τους ένα «screenshot», στιγμιότυπο του δημοφιλούς παιχνιδιού Fortnite. Σύσσωμη η αίθουσα απάντησε θετικά.

Στην ίδια εικόνα φιγουράρει με μεγάλη γραμματοσειρά –τόση που αποκλείεται να μην τη δεις– το λογότυπο «PEGI 12», που σημαίνει ότι το παιχνίδι είναι ακατάλληλο για παιδιά μικρότερα από 12 ετών, σύμφωνα με τη σήμανση της Πανευρωπαϊκής Πληροφόρησης για τα Παιχνίδια.

«Κι όμως το παιχνίδι αυτό, που έχει εξαιρετικά έντονη βία, το παίζουν ακόμα και εξάχρονα παιδιά. Η εταιρεία το προωθεί συστηματικά σε πολύ μικρές ηλικίες, με διάφορα προϊόντα, από τάπες μέχρι ρουχαλάκια με το λογότυπο του παιχνιδιού σε πολύ μικρά νούμερα. Είναι η πρώτη φορά που δεχόμαστε κλήσεις στη γραμμή βοήθειας για παιδιά που εμφανίζουν συμπεριφορές εξάρτησης παίζοντας Fortnite ακόμα και λίγες ώρες την εβδομάδα. Αυτό δεν το είχαμε συναντήσει στο παρελθόν με διαδικτυακά παιχνίδια που θεωρούνται επίσης εθιστικά, όπως το Call of Duty ή το World of Warcraft».

Μέσα στο 2018 η γραμμή βοήθειας του Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου έλαβε 1.600 κλήσεις, από τις οποίες το 32% αφορούσε τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Χαρακτηριστικό είναι ότι ένα στα τρία τηλεφωνήματα που έλαβε η γραμμή μέσα στον Ιανουάριο του 2018 αφορά την υπερβολική ενασχόληση ειδικά με το Fortnite.

Αντίστοιχα οι κλήσεις που αφορούν το συγκεκριμένο παιχνίδι αυξήθηκαν ραγδαία από τον Σεπτέμβριο του 2018 ώς το τέλος του έτους.

«Παιχνίδια όπως αυτό μονοπωλούν το ενδιαφέρον παιδιών του Δημοτικού, ενώ η συστηματική ενασχόληση συνεχίζεται και στο Γυμνάσιο. Τα παιδιά μεγαλώνοντας απομακρύνονται από άλλες δραστηριότητες ωφέλιμες για την ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη, όπως η επαφή με τη φύση, ο αθλητισμός, οι τέχνες…».

Ο Γιώργος Κορμάς εξήγησε ότι ο όρος «εθισμός στο διαδίκτυο» δεν είναι επιστημονικά αποδεκτός ως ασθένεια από την ψυχιατρική κοινότητα. Ωστόσο η «διαταραχή διαδικτυακών παιχνιδιών» περιλαμβάνεται στο περίφημο DSM5, το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχιατρικών Διαταραχών της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας.

Ο γιατρός αναφέρθηκε επίσης στην κατάχρηση των κοινωνικών δικτύων ως άλλον έναν παράγοντα που σχετίζεται με συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης και κοινωνικής φοβίας.

«Σε μία από τις μεγαλύτερες έρευνες που έχουν γίνει στην Αμερική σε περισσότερο από 1 εκατομμύριο μαθητές, παρατηρήθηκε ότι τα παιδιά που ξοδεύουν πάνω από μία ώρα την ημέρα στα κοινωνικά δίκτυα είναι πιο δυστυχισμένα από τα παιδιά που είναι εκτός δικτύων».

Διευκρίνισε ωστόσο ότι δεν φταίει το διαδίκτυο καθεαυτό. Συνήθως πίσω από την καθήλωση ενός παιδιού στην οθόνη του υπολογιστή ή του κινητού κρύβονται άλλες αιτίες, από τις συγκρουσιακές σχέσεις στην οικογένεια μέχρι την αρνητική αντιμετώπιση από τους καθηγητές ή τη σχολική κοινότητα.

«Η πρώτη αιτία τσακωμού στην ελληνική οικογένεια είναι η υπερβολική ενασχόληση του παιδιού με το διαδίκτυο. Ομως, αν ο εθισμός αφορά έναν, η αποκατάσταση αφορά όλους. Χρειάζεται να εμπλακεί όλη η οικογένεια, με δημιουργικές δραστηριότητες και καλύτερη επικοινωνία, ώστε να αποκατασταθούν η ισορροπία και η λειτουργικότητα στη ζωή του παιδιού. Δεν αρκεί απλά να λες `στο παιδί “κόφ’ το”», κατέληξε ο συντονιστής της γραμμής βοήθειας.

Οσο ο γιατρός ανέλυε τους κινδύνους του online gaming, το βλέμμα μου έπεσε αναπόφευκτα στους διπλανούς μου στην τεράστια αίθουσα. Ενα αγόρι γύρω στα 15 είχε στα χέρια του μια φορητή παιχνιδοκονσόλα Νιντέντο και πατούσε μανιωδώς τα κουμπάκια της. Το ίδιο ο διπλανός του. Το ίδιο και ο παραδιπλανός. Δεν ξέρω αν έπαιζαν το εθιστικό Fortnite, πάντως το απολάμβαναν.

Οι «μεγάλοι» πλάι τους -δεν ξέρω αν ήταν καθηγητές τους ή όχι- ήταν απαθείς. Τι να τους πουν άλλωστε, όταν πάνω από τους μισούς ενήλικες στην αίθουσα κοιτούσαν διαρκώς τα κινητά τους;

Αντε μετά να κάνεις κήρυγμα στα παιδιά να μην μπαίνουν στο διαδίκτυο. Μια Παγκόσμια Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου δεν φέρνει την άνοιξη.

Η ησυχία από το παιδικό δωμάτιο... είναι ανησυχητική

Την ανάγκη ενημέρωσης όχι μόνο των παιδιών, αλλά και των γονιών τους αναδεικνύει η έρευνα που δημοσιοποιήθηκε χθες, καθώς τα παιδιά είναι καθημερινοί και πολύωροι χρήστες του διαδικτύου και μάλιστα ανεξέλεγκτα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία:

◼ Η ενασχόληση παιδιών και εφήβων με το διαδίκτυο όχι απλώς είναι καθημερινή για την πλειονότητά τους -τα 7 στα δέκα παιδιά (69%)- αλλά είναι και υπερβολική, αφού ορισμένα από αυτά «κολλάνε» για περισσότερες από 3-4 ώρες την ημέρα και συγκεκριμένα: σχεδόν το ένα στα τέσσερα παιδιά παρακολουθώντας βίντεο ή ακούγοντας μουσική στο ΥouΤube (24%), το ένα στα πέντε παιδιά συνομιλώντας στα κοινωνικά δίκτυα (22%), ενώ το 16% «λιώνει» παίζοντας διαδικτυακά παιχνίδια.

Το στοιχείο που χτυπά το καμπανάκι προς κάθε κατεύθυνση; Το 83% των παιδιών δηλώνει ότι μπαίνει στο διαδίκτυο χωρίς την επίβλεψη των γονιών του, οπότε παύει να είναι καθησυχαστική η ησυχία από το παιδικό δωμάτιο.

Και αυτή είναι η πιο «αθώα» μορφή συνεπειών από την ενασχόληση με τον ψηφιακό κόσμο, αφού το 29% των παιδιών δεν βρίσκει επικίνδυνο το να μιλήσει με κάποιον άγνωστο στο διαδίκτυο.

Επιπλέον το 1 στα 5 παιδιά συναντήθηκε με κάποιον άγνωστο που γνώρισε διαδικτυακά, ενώ το 41% αποδέχεται αιτήματα φιλίας από αγνώστους.

Και μπορεί τα περισσότερα παιδιά που έλαβαν μέρος στην έρευνα να αναφέρουν ότι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για να μιλάνε με τους φίλους τους (36%), να βλέπουν ταινίες ή να ακούν μουσική (33%) και να παίζουν παιχνίδια (24%), ωστόσο στη συντριπτική τους πλειονότητα (83%) διαθέτουν προφίλ σε κάποιο κοινωνικό δίκτυο, με το 70% εξ αυτών να δηλώνουν ότι το έκαναν πριν από την επιτρεπόμενη ηλικία των 13 ετών και το 36% να έχει ανοίξει το προφίλ μόνο του, χωρίς δηλαδή τη συγκατάθεση των γονιών του.

Δεδομένης της δυσκολίας να το αναφέρουν, μόλις το 5% των παιδιών δηλώνει ότι έχει πέσει θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού, ωστόσο το 17% έχει γίνει μάρτυρας περιστατικού cyberbullying με θύμα κάποιον φίλο τους.

Το 44% αντέδρασε αποκαλύπτοντάς το σε κάποιον έμπιστο ενήλικα και το 35% προσπάθησε να στηρίξει το θύμα, χωρίς όμως να μιλήσει, ενώ το 21% αδιαφόρησε.

Τα παραπάνω είναι μερικά μόνο από τα αποτελέσματα της μεγάλης έρευνας που πραγματοποίησε τον περασμένο Νοέμβριο - Δεκέμβριο το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου, στην οποία συμμετείχαν 14.000 μαθητές ηλικίας 10-17 ετών σε 400 σχολεία της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, του Ηρακλείου Κρήτης, της Πάτρας και της Λάρισας με τη μορφή ανώνυμου online ερωτηματολογίου, το οποίο συμπληρώθηκε από τα παιδιά κυρίως στο μάθημα της πληροφορικής.

efsyn.gr
_