Βία κατά των Γυναικών: η συγκλονιστική κατάθεση ψυχής θύματος βιασμού

Η 25η Νοεμβρίου έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα Εξάλειψης της Βίας Κατά των Γυναικών/International Day for the Elimination of Violence against Women. Είναι οδυνηρό (και δεν

χρησιμοποιώ τυχαία αυτό το επίθετο) να εξακολουθούμε να μιλάμε στη σύγχρονη εποχή για «βία κατά γυναικών», η οποία συχνά μάλιστα λαμβάνει πολύ ακραίες διαστάσεις και οδηγεί στα πιο ειδεχθή εγκλήματα.

Όπως ενημερωνόμαστε, τα στατιστικά (όταν και όπου υπάρχει μέριμνα για καταγραφή των περιστατικών) είναι αμείλικτα. Σύμφωνα με την Έκθεση «Βία Κατά των Γυναικών: Πανευρωπαϊκή έρευνα» του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA, 2014):

Μία στις 10 γυναίκες στην ΕΕ έχει υποστεί κάποια μορφή έμφυλης βίας, από την ηλικία των 15 ετών και άνω.

Μία στις 20 έχει πέσει θύμα βιασμού

Μία στις 5 έχει υποστεί σωματική ή/ και σεξουαλική βία από νυν ή τέως σύντροφο.

Τα στοιχεία για την Ελλάδα αποκαλύπτουν ότι το 25% των γυναικών έχουν υποστεί σωματική ή/και σεξουαλική βία από νυν ή τέως σύντροφο ή από άλλο πρόσωπο, από την ηλικία των 15 ετών και άνω. Ο αντίστοιχος μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση φτάνει το 33%. Ωστόσο, μόλις το 14% των γυναικών καταγγέλλουν στην αστυνομία το πιο σοβαρό περιστατικό βίας από στενό σύντροφο, ενώ το 13% το πιο σοβαρό περιστατικό βίας από μη σύντροφο[1]. Τα στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι η βία κατά των γυναικών αποτελεί ένα «σκοτεινό» έγκλημα, για το οποίο δεν έχουμε απολύτως ξεκάθαρη και ολοκληρωμένη εικόνα και αναμφίβολα η έρευνα πρέπει να συνεχιστεί με πολύ εντατικούς ρυθμούς, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα δεδομένα της σύγχρονης εποχής -πρωτίστως τις αλλαγές στον ιστό της οικογένειας και τις σοβαρές ποιοτικές αλλαγές στο έγκλημα και στο εγκληματικό φαινόμενο.

Ειδικότερα για την Ελλάδα, περισσότερα από 13.700 περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας έχουν καταγραφεί την τελευταία τετραετία στην Ελλάδα σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Αστυνομίας, ενώ για το 2018 έχει υπάρξει ήδη εισαγγελική εμπλοκή για τουλάχιστον 80 υποθέσεις που αφορούν πάσης φύσεως φαινόμενα βίας σε ανήλικα παιδιά. Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία που παρουσιάζει ο Ελεύθερος Τύπος, καθώς στην τριετία 2014 – 2017 από ενδοοικογενειακη βία έχασαν τη ζωή τους 35 γυναίκες και 17 άνδρες. Αντίστοιχα την ίδια περίοδο καταγράφηκαν συνολικά 567 βιασμοί. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Ισότητας Φύλων κατά τη διάρκεια του 2018, στα Συμβουλευτικά Κέντρα απευθύνθηκαν 4.909 γυναίκες, εκ των οποίων οι 286 φιλοξενήθηκαν στους Ξενώνες Φιλοξενίας, ενώ η Γραμμή SOS 15900 δέχθηκε 5.088 κλήσεις. Από αυτές, οι 4.116 (81%) αφορούσαν σε καταγγελίες περιπτώσεων έμφυλης βίας. Συγκεκριμένα, οι 2864 κλήσεις (70%) αφορούσαν σε καταγγελίες των ίδιων των κακοποιημένων γυναικών, ενώ οι 1.252 κλήσεις (30%) αφορούσαν σε καταγγελίες από τρίτα πρόσωπα (κυρίως από φίλους/ες 26%, γονείς 11%, άλλους συγγενείς 10%, αδελφός/ή 12%, γείτονας 15% και άλλα άτομα 17%).[2]

Είναι βέβαιο ότι οι εκστρατείες ενημέρωσης περνούν ένα ηχηρό μήνυμα στα θύματα, τονίζοντας την ψυχική δύναμη που έχουν ώστε να αντιδράσουν. Αυτό είναι αναμφίβολα ένα πολύ σημαντικό σημείο. Ωστόσο, ένα ακόμα καίριο ερώτημα είναι τι μπορούμε να κάνουμε εμείς, ως μέλη της κοινωνίας, προκειμένου να πάψουμε να είμαστε «θεατές» και να βάλουμε το δικό μας λιθαράκι για να σταματήσουμε αυτό το επικίνδυνο φαινόμενο που δυστυχώς εξακολουθεί να μαστίζει τις σύγχρονες κοινωνίες.

Η κοινωνική μας ευθύνη, θα έλεγα, ότι μπορεί να συνοψιστεί στα εξής σημεία:

Εκπαίδευση στα σχολεία, μέσα από ομιλίες, παρουσιάσεις και εργασίες, με στόχο την ενημέρωση των παιδιών από πολύ μικρές ηλικίες και την προώθηση σημαντικών μηνυμάτων κατά της βίας, σε αυτές τις τρυφερές παιδικές και εφηβικές ηλικίες, όπου μπορούμε να εντείνουμε την πρόληψη.

Εκστρατείες ενημέρωσης, ώστε τα θύματα αλλά και οι οικείοι τους να κατανοήσουν τη σοβαρότητα του προβλήματος και έγκαιρα να ζητήσουν βοήθεια από τους αρμόδιους φορείς. Απώτερος στόχος να ενώσουμε τις δυνάμεις μας ως κοινωνία για να αντιμετωπίσουμε πιο αποτελεσματικά τη μάστιγα της βίας.

Εκστρατείες ενημέρωσης όμως και για τα άτομα που δεν μπορούν να διαχειριστούν τον θυμό τους, ώστε να περάσουμε το μήνυμα ότι πρέπει να ζητήσουν βοήθεια, γιατί ίσως και μεταξύ των δραστών βρίσκονται άτομα που θέλουν να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους, αλλά δεν γνωρίζουν το πώς.

Στο σημείο αυτό κρίνω σκόπιμο να παραπέμψω στο θέμα που δημοσιεύσαμε τον Οκτώβριο του 2018 στο pm με τίτλο Εσύ θα μπορούσες να ζεις με αυτόν τον φόβο; Μια συγκλονιστική κατάθεση ψυχής για το τραύμα της θυματοποίησης στο οποίο είχαμε περάσει ένα διττό μήνυμα, το οποίο αξίζει να υπενθυμίζουμε: πρώτον, ότι η σωματική κακοποίηση σε μια σχέση ΔΕΝ είναι «απόδειξη αγάπης και ενδιαφέροντος» και δεύτερον, ότι ΔΕΝ θα σταματήσει ο δράστης να κακοποιεί το θύμα εάν δεν λάβει την κατάλληλη στήριξη προκειμένου να διαχειριστεί τον θυμό του και να αντιμετωπίσει το πρόβλημά του.

Στο παρόν άρθρο θα παρουσιάσουμε μια ακόμα συγκλονιστική κατάθεση ψυχής από το πολύτιμο υλικό του Καθηγητή Α.Μαγγανά στο πλαίσιο της συνεργασίας και δράσης μας για την παρουσίαση και ανάλυση σοβαρών και πολυσύνθετων εγκληματολογικών ζητημάτων στα ΜΜΕ. Πρόκειται για τη συνέντευξη που πραγματοποίησε η κ. Αντελίνα Τσάλα, στο μάθημα με τίτλο Ιδιαίτερα Ζητήματα Ποινικού Δικαίου και Ποινικής Δικονομίας, στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, με Επιβλέποντα τον Καθηγητή Εγκληματολογίας, κ. Αντώνη Μαγγανά και θέμα τον βιασμό (έτος 2013).  

Σχόλια της ερευνήτριας: «Σοκ και αποτροπιασμό προκαλούν τα στοιχεία των διωκτικών αρχών που έρχονται στη δημοσιότητα, σχετικά με τη ανεξέλεγκτη δράση των βιαστών στη χώρα μας. Οι γυναίκες που βιάστηκαν τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα έχουν αυξηθεί δραματικά σε σχέση με το παρελθόν. Την ίδια στιγμή, όσοι διαπράττουν τα ειδεχθή αυτά εγκλήματα, σπανίως οδηγούνται στη Δικαιοσύνη, είτε επειδή η ταυτότητά τους παραμένει άγνωστη, είτε επειδή τα θύματά τους φοβούνται να καταγγείλουν στις Αρχές ότι βιάστηκαν. Κάθε βιασμός -που ορισμένες φορές καταλήγει ακόμη και σε δολοφονία- αποτελεί πάντα ένα διπλό έγκλημα, κατ’ ουσία ένα διπλό «βιασμό»: εκτός από τις σωματικές κακώσεις, τα θύματα έχουν να αντιμετωπίσουν για το υπόλοιπο της ζωής τους και τις ψυχικές βλάβες, που είναι πολύ πιο επώδυνες. […] Εφιαλτικό, πλην όμως πραγματικό σενάριο αποτελεί το ενδεχόμενο εγκυμοσύνης από βιασμό. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, διαπράττονταν ετησίως στην Ελλάδα 4.500 βιασμοί. Εξ αυτών, στην αστυνομία καταγγέλθηκαν μόνο 270 και έγιναν 183 συλλήψεις υπόπτων. Στα δικαστήρια έφτασαν μόνο 47 για να εκδικαστούν κατόπιν άσκησης ποινικής δίωξης. Το 95,8% των βιαστών δρουν χωρίς συνεργό, προτιμούν το ύπαιθρο και τους δημόσιους κοινόχρηστους χώρους. Οι περισσότεροι βιασμοί σημειώνονται από τις 6 το πρωί έως τις 6 το απόγευμα. Το 53,4% των βιαστών είναι άτομα νεαρής ηλικίας, ενώ το 32,8% είναι μεσήλικες. Το 46,5% των βιασμών γίνεται στην επαρχία. Το 50,9% των βιαστών προέρχεται από τη μεσαία κοινωνικό-οικονομική τάξη και, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των θυμάτων τους, το 31% αυτών είναι αρκετά μορφωμένοι.

Η ιστορία της (…)

Η (…) βιάστηκε σε μικρή ηλικία από τον πατέρα της και εξακολουθούσε να αποτελεί θύμα βιασμού μέχρι και την ενηλικίωση της. Όπως μου αποκάλυψε δεν είχε τη στήριξη που επιθυμούσε από την οικογένεια της. Κατά την διάρκεια της συνέντευξης έκλαιγε συνέχεια, υπογραμμίζοντας ότι είναι δύσκολο να ξεχάσει μια τέτοια τραυματική εμπειρία που έζησε τόσα χρόνια μέσα στο ίδιο της το σπίτι. Και κάπως έτσι ξεκίνησε η κουβέντα».

Σε ποια ηλικία άρχισε να σε παρενοχλεί σεξουαλικά ο πατέρας σου;

Ο πατέρας μου δεν περνούσε και πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα στο σπίτι. Ήταν πολύ δύσκολος άνθρωπος που έλεγχε την οικογένειά του εξασφαλίζοντας ότι όλοι φοβούνταν μην τον εκνευρίσουν. Είχε έντονη ιδιοσυγκρασία και ήταν γνωστό ότι σήκωνε τη φωνή του και το χέρι του όταν ξεπερνούσαμε τη γραμμή που ο ίδιος έθετε. Δεν θυμάμαι να κτύπησε ποτέ τη μητέρα μου, αν και αρκετά συχνά θα σήκωνε το χέρι του σε μας τα παιδιά, συχνά ζητώντας μας να σκύψουμε ώστε να μας κτυπήσει στα οπίσθιά μας. Ήταν ξεκάθαρα ένας άνδρας που πίστευε ότι οι γυναίκες είναι δεύτερης κατηγορίας άνθρωποι. Κάναμε ότι μας ζητούσε και έκανε ό, τι ήθελε. Στην ηλικία των 7-8 χρόνων έπεσα θύμα βιασμού από τον πατέρα μου. Ξεκίνησε να με ενοχλεί σεξουαλικά, για 2 περίπου χρόνια. Περίμενε να μεγαλώσω μάλλον λίγο για να ολοκληρώσει τις διαστροφικές του ορέξεις. Όμως σε αυτά τα 2 χρόνια περίπου με άγγιζε απλά εξωτερικά. Εγώ φοβόμουν να μιλήσω. Η μητέρα μου δεν είχε πάρει χαμπάρι τίποτα. Στα 9 μου και μετά έκανε προσπάθειες να ολοκληρώσει αυτό που ήθελε και τα κατάφερε. Ένα βράδυ Κυριακής ο πατέρας μου με βίασε ενώ (αναφορά σε μέλη οικογένειας) κοιμούνταν στα κρεβάτια τους.
[…]
Στις επόμενες δύο μέρες ο πατέρας μου ήταν ασυνήθιστα προσεκτικός και στοργικός απέναντί μου. Αυτή η συμπεριφορά ήταν τόσο ξένη προς τη φύση του που με αφέλεια την θεώρησα ως δείγμα μετάνοιας για τη πράξη που έκανε.

Μετά από αυτή την αλλαγή της συμπεριφοράς του σου έδειξε πως είχε μετανιώσει για την πράξη του αυτή; Επιχείρησε να σε παρενοχλήσει ξανά;

Αρχικά έτσι πίστευα, αλλά δυστυχώς όχι, δεν είχε μετανιώσει αφού δύο βραδιές μετά την αρχική επίθεσή του, ήρθε στην κρεβατοκάμαρά μου ξανά, ενώ (αναφορά σε μέλη οικογένειας) κοιμούνταν. Ήξερα τι είχε πρόθεση να κάνει, έτσι προσποιήθηκα ότι κοιμόμουν. Με άγγιξε, συνειδητοποίησε ότι είχα την περίοδό μου και έφυγε. Τότε έγινε ολοφάνερο σε μένα ότι η κακοποίηση θα συνεχιζόταν εκτός κι αν έκανα κάτι. Με βίαζε σχεδόν κάθε μέρα. Ξύλο πολύ. Δεν με άφηνε να βγω από το σπίτι και η μητέρα μου ξαναλέω δεν είχε πάρει χαμπάρι τίποτα. Το να πω στη μητέρα μου το τι έγινε δεν ήταν επιλογή για μένα εκείνη τη στιγμή, γιατί όσο κι αν φαίνεται απίστευτο, ήθελα να την προστατέψω από την ντροπή. Σιγά – σιγά τα χρόνια περνούσαν και εγώ ζούσα μια άσχημη κόλαση. Φοβόμουν, δεν μπορούσα να μιλήσω για πολλούς λόγους. Με έδερνε πολύ άσχημα. Με απειλούσε. Είχα γίνει για εκείνον και για την υπόλοιπη οικογένεια κάτι σαν ιδιοκτησία. Σαν δούλα, σαν ρομπότ. Έπλενα, μαγείρευα, φρόντιζα τα παιδιά και γενικώς είχα πάρει τη θέση της μητέρας μου και με όλα αυτά να δέχομαι καθημερινά σχεδόν τις σιχαμερές πράξεις αυτού του ζώου. Έκανα υπομονή, υπομονή, υπομονή! Η μητέρα μου δεν αντιδρούσε λες και ήταν σύμφωνη σε αυτό. Είχε τον δικό της κόσμο.

Μετά από αυτή τη συνεχή κακοποίηση τι αποφάσισες να κάνεις; Μίλησες σε κανέναν για την κατάσταση που περνούσες;

Όταν πλέον ενηλικιώθηκα, πήρα τα πάνω μου και μόνη μου το σταμάτησα. Δεν άντεχα άλλο αυτό το μαρτύριο που ζούσα στο σπίτι μου. Δεν με άφηνε σε ησυχία, ώσπου σηκώθηκα και έφυγα από το σπίτι. Πριν όμως το είπα σε όλους μέσα στην οικογένεια. Πήγα στη γιαγιά μου και τους θείους μου, συγγενείς της μητέρας μου, τους οποίους υπεραγαπάω και εκείνοι το ίδιο. Με στήριξαν πάρα πολύ. Αν δεν ήταν αυτοί, δεν ξέρω τι θα έκανα. Τους είπα τι είχε γίνει. Εκείνοι μου είπαν ότι κάτι είχαν καταλάβει. Το είχαν πει στη μάνα μου, αλλά εκείνη δεν το δέχτηκε. Τσακώθηκε μαζί τους. Μετά από ένα διάστημα, και μένοντας πλέον με τη γιαγιά μου, αποφάσισα να τον καταγγείλω και αυτό έκανα, έχοντας στο πλευρό μου όλο το σόι της μητέρας μου.

Και τελικά τον κατήγγειλες;

Ναι, με την στήριξη που είχα από τους συγγενείς μου αποφάσισα να τον καταγγείλω. Ξεκίνησε μια ιστορία 3,5 – 4 χρόνια περίπου. Όλο αυτό το διάστημα έτρεχα σε αστυνομίες, δικηγόρους, ψυχολόγους και ταυτόχρονα εκείνος με κυνηγούσε να με σκοτώσει. Συνέχεια μηνύσεις, φασαρίες, τσακωμούς, απειλές και μαζί με εκείνον και η μητέρα μου και τα αδέρφια μου. Απελπίστηκα πολλές φορές, όμως δεν έχασα ποτέ το κουράγιο μου. Αρραβωνιάστηκα στα χρόνια αυτά, όμως στην πορεία χώρισα. Δεν έπρεπε καν να την κάνω εκείνη τη σχέση. Είναι ένα άτομο που το λατρεύω, του είχα πει τι είχε γίνει. Με στήριξε πολύ, με βοήθησε επίσης πολύ και πάντα ήταν κοντά μου. Εγώ όμως με όλη αυτή την κατάσταση δεν ήμουν σε θέση για κάτι τέτοιο, ώσπου και ήρθε ο χωρισμός. Αν και ακόμα τον λατρεύω, είναι καλύτερα έτσι. Στην πορεία συνέχισα μόνη. Έχοντας στο πλευρό μου τους συγγενείς μου. Με στήριξαν πάρα μα πάρα πολύ. Χάρη σε αυτούς σήμερα ζω.

Μετά την καταγγελία που έκανες στον πατέρα σου τι έγινε;

Πέρασε κάποιο χρονικό διάστημα και ήρθε η πρώτη κλήση για το πρώτο δικαστήριο. Πήγα αλλά οι άλλοι πήραν αναβολή. Αργότερα ήρθε το δεύτερο όπου και πήγα ξανά με όλους τους συγγενείς που ήταν στο πλευρό μου. Πήγα να πάρω αναβολή εγώ αυτή τη φορά, γιατί ο δικηγόρος μου για κάποιους λόγους δεν μπορούσε να παραβρεθεί. Έγινε το δικαστήριο και απέναντί μου είχα εκείνον και (αναφορά σε μέλη οικογένειας). Πριν αρχίσει η δίκη πήγα στη γραμματεία και ρώτησα για αναβολή. Εκείνη την ώρα έτυχε να είναι μέσα και ο εισαγγελέας και μου λέει δεν χρειάζεσαι δικηγόρο. Είσαι η μηνύτρια και πολύ απλά τον ρώτησα τι με συμβουλεύετε να κάνω; Και μου απαντά κάνε τη δίκη χωρίς δικηγόρο και αυτό έκανα. Μετά από σχεδόν δέκα ώρες δικαστήριο, το κέρδισα. Βέβαια ήμουν πολύ κουρέλι γιατί (αναφορά σε μέλη οικογένειας) ισχυρίζονταν ότι είμαι τρελή. Εκείνοι είχαν δικηγόρο. Όμως δεν έχασα το κουράγιο μου και ό, τι και να άκουγα, συνέχισα. Έφαγε 23 χρόνια για αιμομιξία και βιασμό. Ζήτησε ο δικηγόρος του να του το κατεβάσουν και να είναι πιο επιεικείς και το κατέβασαν στα 19 χρόνια. Έφυγα από εκεί κομμάτια. Από τη μια χαρούμενη, γιατί δικαιώθηκα από αυτή την κόλαση που έζησα τόσα χρόνια. Από την άλλη χάλια, γιατί άκουσα (αναφορά σε μέλη οικογένειας) να με κατηγορούν και να ισχυρίζονται ότι είμαι τρελή. Και επίσης μπορεί να έφαγε 19 χρόνια φυλακή, αλλά εμένα τα τόσα χαμένα χρόνια από τη ζωή μου, ποιος θα μου τα δώσει πίσω; Τα καλύτερά μου χρόνια, τα παιδικά μου; ΚΑΝΕΝΑΣ.

Τώρα πώς αισθάνεσαι;

Είμαι καλά, αλλά θέλω τους συγγενείς μου κοντά. Είναι οι μόνοι που έχω στον κόσμο. Ήρθα (αναφορά σε τόπο) για να ηρεμήσω και να κάνω καινούρια αρχή στη ζωή μου. Νιώθω σαν να ξαναγεννήθηκα και αυτό που θέλω πια από δω και πέρα είναι να ζω μια φυσιολογική ζωή. Ήρεμη. Να κάνω κάποια στιγμή οικογένεια, παιδιά, να τους δώσω όλη την αγάπη που δεν πήρα εγώ. Ήξερα ότι ο βιασμός ήταν ένα ποινικό αδίκημα και δεν δέχτηκα να δω τον εαυτό μου με τον ίδιο τρόπο που με είδε η οικογένειά μου. Δεν μπορούσα να δεχτώ ότι ήμουν δεύτερης κατηγορίας άνθρωπος και ότι οι άλλοι με αντιμετώπιζαν με αυτό τον τρόπο. Η αποφασιστικότητά μου να μην συμβιβαστώ με τον τρόπο σκέψης τους και έτσι να εξευτελιστώ περισσότερο χειροτέρεψαν το φάσμα μεταξύ μας. Μετά από πολλά χρόνια αντιμετώπισής μου με αυτό τον τρόπο, τον οποίο μπορώ να περιγράψω βρώμικο και σατανικό, αποφάσισα να κόψω κάθε δεσμό με ολόκληρη την οικογένειά μου. Το να είσαι θύμα βιασμού σημαίνει ότι πάντα θα υπάρχει ένα μέρος στη ζωή σου που δεν μπορείς να κρύψεις τα σημάδια. Όσο σκληρά κι αν προσπαθείς, με οποιονδήποτε άνδρα κι αν σχετίζεσαι, ενστικτωδώς ξέρει ότι έχεις υπάρξει κάποιου είδους θύμα. Συχνά είμαι μπερδεμένη, διαχειρίζομαι τις σχέσεις μου συναισθηματικά αποκομμένη και πάντα υπό έλεγχο. Συχνά δεν μπορώ να διαφοροποιήσω το πρόσωπό μου από το πρόσωπο του θύματος και ακόμα αισθάνομαι μπλοκαρισμένη και κατά κάποιο τρόπο κακοποιημένη. Η οικογένειά μου μού έκανε δύο πράγματα. Έκαναν ότι καλύτερο μπορούσαν ώστε να αισθάνομαι ντροπιασμένη γι’ αυτό που μου συνέβη, ελπίζοντας ότι δεν θα έλεγα την ιστορία μου και διασφάλισαν το γεγονός ότι προσπάθησαν να με κάνουν όσο το δυνατόν πιο αναξιόπιστη, ώστε να μην με πίστευε κανείς εάν ποτέ εύρισκα το κουράγιο να μιλήσω. Η οικογένειά μου περίμενε ότι θα περνούσα την υπόλοιπη ζωή μου με το κεφάλι σκυμμένο, ντροπιασμένη γι’ αυτό που μου συνέβη. Υποτίθεται ότι δεν έπρεπε να μιλήσω για την εμπειρία μου γιατί αυτό θα ντρόπιαζε όλη την οικογένεια. Θα έπρεπε να το κρατήσω εντός οικογένειας και να συνεχίσω τη ζωή μου σαν να μην συνέβη τίποτα. Πραγματικά, νιώθω πιο γαλήνια τώρα. Είμαι πιο δυνατή και έχω περισσότερη εμπιστοσύνη στον εαυτό μου. Δεν θέλω τίποτε από αυτούς και δεν αισθάνομαι πλέον ως θύμα. Οι βρώμικες ματιές τους και οι χαρακτηρισμοί που μου δόθηκαν κατά καιρούς δεν θα με εμποδίσουν από το να συνεχίσω να κάνω τα πράγματα με τα οποία έχω παθιαστεί. Άσχετα με το παρελθόν μου πάντα θα είμαι ευγνώμων για την αγάπη και την υποστήριξη των συγγενών μου. Πάντα θα μείνει στη σκέψη μου το ποια θα μπορούσα να είμαι σήμερα εάν δεν είχε συμβεί αυτό το απαίσιο γεγονός στη ζωή μου, αλλά εξίσου υπάρχει και η αντίληψη ότι ο βιασμός μου ήταν ο καταλύτης ο οποίος μου επέτρεψε να πετύχω περισσότερα απ’ ό, τι θα μπορούσα ποτέ να ονειρευτώ. Πάντα θα είμαι ευγνώμων για την ευλογία, το κουράγιο και την εξυπνάδα να φύγω από ένα περιβάλλον το οποίο ποτέ δεν θα με έκανε ευτυχισμένη.

Σε ευχαριστώ πολύ για την συνέντευξη, μακάρι ο χρόνος να σε βοηθήσει να ξεχάσεις όλο αυτό που έζησες αν και καταλαβαίνω ότι θα σου είναι πολύ δύσκολο. Προσπάθησε να αλλάξεις την ζωή σου και να πραγματοποιήσεις τα όνειρα σου.

«Το να είσαι θύμα βιασμού σημαίνει ότι πάντα θα υπάρχει ένα μέρος στη ζωή σου που δεν μπορείς να κρύψεις τα σημάδια. Όσο σκληρά κι αν προσπαθείς, με οποιονδήποτε άνδρα κι αν σχετίζεσαι, ενστικτωδώς ξέρει ότι έχεις υπάρξει κάποιου είδους θύμα. Συχνά είμαι μπερδεμένη, διαχειρίζομαι τις σχέσεις μου συναισθηματικά αποκομμένη και πάντα υπό έλεγχο. Συχνά δεν μπορώ να διαφοροποιήσω το πρόσωπό μου από το πρόσωπο του θύματος και ακόμα αισθάνομαι μπλοκαρισμένη και κατά κάποιο τρόπο κακοποιημένη».

Κρατώ τα συγκλονιστικά αυτά λόγια στο μυαλό και στην ψυχή. Η γυναίκα-θύμα βιασμού από τον ίδιο της τον πατέρα, σε αυτό το σημείο, έχει περιγράψει, καλύτερα από κάθε ερευνητή, όλο το συναισθηματικό βαρύ «φορτίο» που κουβαλάει, όλο τον ψυχικό πόνο που δεν μπορεί ποτέ να φύγει από μέσα της-απλώς με την πάροδο του χρόνου και ασφαλώς με την κατάλληλη στήριξη από τους ειδικούς επιστήμονες θα μάθει να ζει με αυτό το τραύμα και να συνεχίσει τη ζωή της.

Η ιστορία όμως της νεαρής αυτής γυναίκας αποκαλύπτει, πέραν από τη σοβαρότητα, την πολυπλοκότητα του θέματος. Φέρνει στο φως μια ακόμα θλιβερή πραγματικότητα που αφορά το ότι σε πολλές περιπτώσεις δεν υπάρχει καν η στήριξη των υπολοίπων μελών της οικογένειας, στοιχείο πολύ επιβαρυντικό για την ψυχολογία του θύματος. Αλλά και σε πρακτικό επίπεδο, το θύμα που δεν έχει από τους δικούς του ανθρώπους τη στήριξη και την καθοδήγηση για το πώς να αντιδράσει, φτάνει συχνά σε αδιέξοδο. Πόσο μάλιστα εάν πρόκειται για ένα ανήλικο κορίτσι που λόγω ηλικίας αισθάνεται ακόμα πιο ευάλωτο και ανίκανο να αντιδράσει. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι αναγκαία η στήριξη της ευρύτερης κοινωνίας. Να αφουγκραστούμε όλοι μας την ανάγκη προστασίας της ανηλικότητας, λαμβάνοντας υπ’ όψιν μας τις περιπτώσεις όπου η οικογένεια εθελοτυφλεί και κάνει τα αδύνατα δυνατά για να κουκουλώσει το πρόβλημα. Έμφαση θα δώσω  στον ρόλο του σχολείου, ώστε οι ανήλικοι που δεν έχουν τη στήριξη της οικογένειας να μπορούν να απευθυνθούν στην εκπαιδευτική κοινότητα και έγκαιρα να υπάρξει παρέμβαση, μέσω ασφαλώς μιας στενής συνεργασίας σχολείου-Πολιτείας/αρμοδίων φορέων. Ο ρόλος του σχολείου, σε μια κοινωνία που αλλάζει ριζικά, πρέπει οπωσδήποτε να ενισχυθεί και το σχολείο να δώσει βαρύτητα στην πρόληψη και έγκαιρη παρέμβαση μορφών εγκληματικότητας, πρωτίστως  της ενδοοικογενειακής βίας  και της νεανικής παραβατικότητας. Εδώ ο ρόλος του σχολείου μπορεί να είναι καταλυτικός.

Τέλος, θα αναφερθώ στο προφίλ του δράστη, όπως απεικονίζεται από την ίδια την παθούσα: «Ο πατέρας μου δεν περνούσε και πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα στο σπίτι. Ήταν πολύ δύσκολος άνθρωπος που έλεγχε την οικογένειά του εξασφαλίζοντας ότι όλοι φοβούνταν μην τον εκνευρίσουν. Είχε έντονη ιδιοσυγκρασία και ήταν γνωστό ότι σήκωνε τη φωνή του και το χέρι του όταν ξεπερνούσαμε τη γραμμή που ο ίδιος έθετε. Δεν θυμάμαι να κτύπησε ποτέ τη μητέρα μου, αν και αρκετά συχνά θα σήκωνε το χέρι του σε μας τα παιδιά, συχνά ζητώντας μας να σκύψουμε ώστε να μας κτυπήσει στα οπίσθιά μας. Ήταν ξεκάθαρα ένας άνδρας που πίστευε ότι οι γυναίκες είναι δεύτερης κατηγορίας άνθρωποι. Κάναμε ότι μας ζητούσε, και έκανε ό,τι ήθελε».

Η παθούσα περιγράφει έναν εξουσιαστικό και κυριαρχικό πατέρα που θέλει να ελέγχει -μέσω της σωματικής και συναισθηματικής βίας που ασκεί- την οικογένειά του και κυρίως τα παιδιά του.

«Κάναμε ότι μας ζητούσε και έκανε ό,τι ήθελε», επισημαίνει η παθούσα καθιστώντας εμφανή την έλλειψη επικοινωνίας με τον πατέρα, ο οποίος επιβάλλεται μόνο με τις φωνές και το ξύλο.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, αναμφίβολα, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, γιατί ο δράστης δεν μπορεί να διαχειριστεί τον θυμό και τα ακραία ξεσπάσματά του, επομένως είναι σαφές ότι πρέπει να λάβει και ο ίδιος βοήθεια ώστε να αντιμετωπίσει το σοβαρότατο πρόβλημά του. Εάν όμως ούτε η σύζυγος, ούτε κάποιο άλλο έμπιστο πρόσωπο για την οικογένεια δεν αντιδράσουν και δεν προτρέψουν το άτομο που έχει αυτές τις βίαιες εξάρσεις να λάβει βοήθεια, η κατάσταση θα γίνει ανεξέλεγκτη, με απρόβλεπτες συνέπειες. Η κλιμάκωση της βίας είναι άλλωστε ένα στοιχείο που καταγράφει η έρευνα. Μεγάλο ενδιαφέρον και κοινωνική χρησιμότητα, συνεπώς, να αναδειχθεί από τα ΜΜΕ το ζήτημα διαχείρισης θυμού.

Συνοψίζοντας, εκφράζουμε την αμέριστη συμπαράστασή μας σε όλες εκείνες τις γυναίκες και σε όλους τους συνανθρώπους μας, γενικότερα, που είναι θύματα βίας και ενώνουμε τις φωνές και τις δυνάμεις μας κατά της βίας. Η βία παραμένει ένα «αγκάθι» των σύγχρονων κοινωνιών με δυσμενέστατες συνέπειες όχι μόνο σε ατομικό αλλά και συλλογικό επίπεδο.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Τα στοιχεία αντλούνται από http://diotima.org.gr/25-noemvrioy-ekdilosi-min-prospernas/

[2] Τα στοιχεία αντλούνται από το ρεπορτάζ των Παναγιώτη Σπυρόπουλου-Μαρίνας Ξυπνητού, με τίτλο ΘΛΙΨΗ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Στοιχεία-σοκ: Θύμα βίας μία στις τρεις γυναίκες παγκοσμίως που αντλείται στις 26-11-2018 https://www.eleftherostypos.gr/diethni/327275-stoixeia-sok-thyma-vias-mia-stis-treis-gynaikes-pagkosmios/

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Max Pechstein: Αm Seeufer (λεπτομέρεια – λάδι σε καμβά, ιδιωτική συλλογή, Αμβούργο)

της Αγγελικής Καρδαρά. 

_