Μέρες του ’80

Για προφανείς λόγους, η δεκαετία του 1980 αναδεικνύεται τον τελευταίο καιρό σε αντικείμενο συλλογικής νοσταλγίας (κι εν μέρει αναστοχασμού) για την ελληνική κοινωνία των ατέρμονων

μνημονίων.

Το άλμπουμ του Γιώργου Νικολαΐδη «“Είμαστε τρελοί κι ευτυχισμένοι”... Φωτογραφίζοντας την άγρια πλευρά της δεκαετίας του ’80» (Αθήνα 2017, εκδόσεις Στο Περιθώριο) δεν θα μπορούσε να κυκλοφορήσει σε πιο κατάλληλη στιγμή.

Χαρακτηριστικός εκπρόσωπος μιας ολόκληρης γενιάς, που από τα φοιτητικά αμφιθέατρα πέρασε στο φωτορεπορτάζ μέσω των κινηματικών ξεσπασμάτων της περιόδου, ο δημιουργός του αποτυπώνει τις πολλαπλές εκφάνσεις του κοινωνικού φαινομένου που στην πολιτική ιδιόλεκτο της εποχής έμεινε γνωστό ως «άγρια νεολαία».

Ενα παζλ από εικόνες συχνά εμβληματικές, τη νοηματοδότηση των οποίων αναλαμβάνει μια δωδεκάδα εισαγωγικών κειμένων διαφόρων συγγραφέων – υβρίδια κοινωνικής ανάλυσης και βιωματικής κατάθεσης, σε διαφορετική το καθένα αναλογία.

Αντιηρωικές

Συναυλία της «γενιάς του Χάους» στα ΤΕΙ Αιγάλεω (1984) | 

Διαδήλωση κατά της πρώτης επίσκεψης Λεπέν (4.12.1984) | 

Ο πρόλογος των Δημήτρη Ιωάννου και Γιάννη Ν. Κολοβού συνοψίζει μ’ εξαιρετικά διεισδυτικό τρόπο τη ζωτική αντίφαση μιας γενιάς που ενηλικιώθηκε στον απόηχο των μεγάλων αφηγήσεων: καθώς «η Γ΄Ελληνική Δημοκρατία αφομοίωνε ταχύτατα οποιαδήποτε ηρωική φιγούρα δεν είχε λερώσει η εθνικοφροσύνη, οι εναλλακτικές για τους νεολαίους της εποχής ήταν εντελώς αντιηρωικές, σε μια περίοδο όπου ηρωοποιούνταν τα πάντα»· οι δε μεγαλύτεροι «τους αντιμετώπιζαν κάπως σαν τον Δημητράκη του ομώνυμου τραγουδιού: “Κάτω από την μπότα του κατακτητή, τρώγαμε μπομπότα, ήταν κατοχή. Και συ Δημητράκη δεν τρως το φαΐ σου, και συ Δημητράκη το βλέπεις και κλαις. Λουλούδια σπαρμένη ας είν’ η ζωή σου, κι εσύ Δημητράκη να τρως ό,τι θες!” Αυτό δηλαδή που απέμενε για τους νέους ήταν είτε να παπαγαλίσουν τον λόγο και τις εκφραστικές δεξιότητες που επισημοποιούνταν στην ευρύτερη κοινωνία (και να ταυτιστούν με την υπό κατασκευή κοινωνική συναίνεση, υπό το άγος πάντα του καλοζωισμένου τέκνου) είτε να προσπαθήσουν να διεκδικήσουν έναν άλλο χώρο και την άρθρωση ενός άλλου λόγου (αλλά και μιας άλλης ταυτότητας), με κίνδυνο να περάσουν στα όρια της “αντικοινωνικότητας”».

Από το Χημείο και μετά

«Πρώτο Χημείο», Μάιος 1985 | 

Στο πρώτο μέρος του βιβλίου αποτυπώνονται οι πολιτικές εκφάνσεις αυτής της έρπουσας εξέγερσης: το «πρώτο» και το «δεύτερο» Χημείο του 1985, τα σπασίματα και οι οδομαχίες που ακολούθησαν τον φόνο του Καλτεζά, η απαγορευμένη αντιεξουσιαστική διαδήλωση της 25ης Μαρτίου 1986 που δεν πρόλαβε να ξεκινήσει, το επίσης απαγορευμένο πανελλαδικό συλλαλητήριο της 2ας Ιουλίου 1986 ενάντια στην καταστολή, η συναυλία αλληλεγγύης στην Κατερίνα Ιατροπούλου, το ξεκάρφωτο μπάχαλο των φοιτητικών εκλογών του 1986, η απρόκλητη σύλληψη των φεμινιστριών που τόλμησαν να συγκεντρωθούν στην πλατεία Εξαρχείων την εποχή του άτυπου στρατιωτικού νόμου που είχε επιβάλει το δίδυμο Τασιάκου - Δροσογιάννη.

Πάνω αριστερά: Ο Βαρδής Τσουρής πολιορκημένος από τα ΜΑΤ στα Προπύλαια, κατά το απαγορευμένο συλλαλητήριο της 2.7.1986-Πάνκηδες στο φεστιβάλ Αυγής- Θούριου (της ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος) στο Φάληρο (1985). Κάτω: Αγωνιστικό μνημόσυνο του Καλτεζά έξω από τη Βουλή | 

Την εικόνα ολοκληρώνει, στο δεύτερο μέρος, το πανόραμα της ιδιότυπης πολιτιστικής άνοιξης εκείνων των χρόνων, στο μεταίχμιο μεταξύ αντικαθεστωτισμού και μιας εμπορευματοποιημένης παράλληλης κανονικότητας: συναυλίες της «Γενιάς του Χάους» στα ΤΕΙ Αιγάλεω και του Πουλικάκου στον Λυκαβηττό, ο Νικόλας Ασιμος και ο Νικ Κέιβ, «πανκιά» στο Φεστιβάλ Αυγής-Θούριου και «κανονικοί» νέοι στο επισημότατο Rock in Athens του 1985 στο Καλλιμάρμαρο.

Θραύσματα πολύμορφα ενός παζλ αντιφατικού και συνάμα γοητευτικού, απαραίτητα για την κατανόηση μιας εποχής που ήρθε η σειρά της να περάσει -κι αυτή- «απ’ τη μνήμη στην καρδιά».

efsyn.gr

_