Επιδημία ιλαράς και στην Ελλάδα: Τι πρέπει να γνωρίζουμε και ποιοι πρέπει να εμβολιαστούν;

Η επιδημία ιλαράς είναι σε εξέλιξη σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.

Τι πρέπει να γνωρίζουμε, όμως, για τη νόσο και γιατί βρίσκεται σε έξαρση; Πώς εκδηλώνεται και πώς προλαμβάνεται; Είναι ασφαλές το εμβόλιο και ποιοι πρέπει να εμβολιαστούν;

Σε όλες αυτές τις ερωτήσεις μάς απαντά η Δρ Άννα Παρδάλη, Επιμελήτρια Παιδίατρος στο Νοσοκομείο Ιασώ Παίδων.

Ακούμε για την επιδημία ιλαράς στην Ελλάδα. Τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα με την ιλαρά;

Σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ τα τελευταία χρόνια καταγράφονταν μόνο 1 -2 περιστατικά ιλαράς ανά έτος. Από τις αρχές, όμως, του 2017, μέχρι τις 28/9/2017 στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί 196 κρούσματα ιλαράς, με μεγαλύτερη συχνότητα στη Νότια Ελλάδα. Ωστόσο, οι Παιδίατροι εκτιμούν πως τα κρούσματα είναι τουλάχιστον 300 από τον περασμένο Μάιο έως και σήμερα.

Μόνο στην Ελλάδα συμβαίνει αυτή η έξαρση;

Τον τελευταίο χρόνο υπήρχε και υπάρχει ιδιαίτερη ανησυχία στην Ευρώπη, καθώς από τις αρχές του 2015 καταγράφηκε αύξηση των επιδημικών κρουσμάτων της ιλαράς σε αρκετές χώρες από τη Γάλλια μέχρι την Ουκρανία, λόγω ανεπαρκούς εμβολιασμού, όπως προειδοποίησε σε ανακοίνωσή του στα τέλη του περασμένου Μαρτίου ο ΠΟΥ ( Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας). 

Στην Ευρώπη έχουν καταγραφεί από τις αρχές του 2016 έως τώρα (Σεπτέμβριος 2017) 14,000 κρούσματα και 43 θάνατοι, ενώ οι περισσότεροι θάνατοι (33) έχουν σημειωθεί στη Ρουμανία. Στη γειτονική μας Ιταλία, μέσα σε 12 μήνες καταγράφηκαν πάνω από 4.300 κρούσματα ιλαράς και 3 θάνατοι. Το πρώτο θύμα ήταν μια μητέρα τριών παιδιών που έχασε τη ζωή της στα 33 της χρόνια.

Πού οφείλεται αυτή η αύξηση των κρουσμάτων;

Για την πρόληψη της ιλαράς υπάρχει ένα ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο. Δυστυχώς, όμως, στις χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο στην Ευρώπη το ποσοστό εμβολιασμού του πληθυσμού είναι μικρότερο του 95%, του ορίου που θεωρείται απαραίτητο για να μην προκληθεί επιδημία.

Ο ΠΟΥ εκτιμά ότι το πρόβλημα έγκειται μάλλον στο σκεπτικισμό που εκφράζουν ορισμένοι για τα εμβόλια.

Ας μην ξεχνάμε ότι την τελευταία δεκαετία έχει αναπτυχτεί μια αρκετά σημαντική αντιεμβολιαστική στάση με πολλούς ανθρώπους, κυρίως γονείς, να επιλέγουν να μην εμβολιάζουν τα παιδιά τους παρασυρόμενοι κυρίως από παραπληροφόρηση για δήθεν παρενέργειες των εμβολίων αγνοώντας μια επιτυχημένη πρακτική πολλών δεκαετιών, με επιβεβαιωμένα και αδιαμφισβήτητα οφέλη. Η συμβολή των εμβολίων είναι τεράστια για τη Δημόσια Υγεία, καθιστώντας τα μια σαφή νίκη της ιατρικής απέναντι σε πολύ σοβαρά και θανατηφόρα νοσήματα. 

Πρόσφατα η Ελληνική Παιδιατρική Εταιρεία (ΕΠΕ) προειδοποιεί με δελτίο Τύπου της για τον κίνδυνο επανεμφάνισης ξεχασμένων νοσημάτων, όπως ο κοκκύτης, η παρωτίτιδα, η μηνιγγίτιδα, η διφθερίτιδα κά. Η ΕΠΕ επισημαίνει ότι εάν οι γονείς ακολουθούν τις οδηγίες του «Dr Google», δηλαδή τις μη έγκυρες και μη τεκμηριωμένες πληροφορίες που διοχετεύονται μέσω του διαδικτύου από το αντιεμβολιαστικό κίνημα.  

Σύμφωνα με την ΕΠΕ από επίσημα στοιχεία τα μη εμβολιασμένα άτομα ανέρχονται σε ποσοστό 20%. Αν η εμβολιαστική κάλυψη στο σύνολο του πληθυσμού πέσει κάτω από το 90%, ακόμη και με δυο δόσεις, ο κίνδυνος να ξεσπάσει σοβαρή επιδημία, είναι πολύ μεγάλος. Κινδυνεύει έτσι αυτό που ονομάζουμε «ανοσία της αγέλης» και η οποία ουσιαστικά είναι αυτή που προστατεύει έμμεσα τα ευάλωτα και επινόσα άτομα και αυτά που δεν μπορούν να εμβολιαστούν, όπως είναι τα ανοσοκατασταλμένα άτομα, οι έγκυες γυναίκες και βέβαια όλα τα βρέφη κάτω των 12 μηνών, άτομα με τη μεγαλύτερη θνησιμότητα.

Τι είναι η ιλαρά και ποια τα συμπτώματά της;

Η ιλαρά είναι μια ιδιαίτερα μεταδοτική νόσος.

Αρχικά η ιλαρά, μπορεί να μιμηθεί ένα κοινό κρυολόγημα ή γρίπη. Παρουσιάζει ψηλό πυρετό, έντονα καταρροϊκά συμπτώματα (δακρύρροια, ρινόρροια, φτερνίσματα,), βήχα, επιπεφυκίτιδα και φωτοφοβία.

Χαρακτηρίζεται, όμως, από έκθυση κηλιδοβλατιδώδους εξανθήματος.

Η ιλαρά μεταδίδεται 4 μέρες πριν την έκθυση του εξανθήματος και 4 ημέρες μετά. Συνολικά διαρκεί 10-15 ημέρες μέχρι να υποχωρήσουν τα συμπτώματα.

Σε κάποιες περιπτώσεις (30% των περιστατικών) εμφανίζει σοβαρές επιπλοκές.

Πώς μεταδίδεται;

Η ιλαρά, όπως προείπα, είναι μια ιδιαίτερα μεταδοτική νόσος.

Η ιλαρά μεταδίδεται από άτομο σε άτομο κυρίως με τα σταγονίδια που αποβάλλουν οι ασθενείς και σπανιότερα με αντικείμενα πρόσφατα μολυσμένα από ρινοφαρυγγικές εκκρίσεις ασθενών, καθώς ο ιός δεν επιβιώνει αρκετή ώρα στον αέρα και τις επιφάνειες.

Κάθε άτομο που νοσεί την μεταδίδει κατά μέσο όρο σε 12 έως 18 επίνοσα άτομα. Εννέα στους 10 ανθρώπους που έρχονται σε επαφή με μολυσμένο άτομο και δεν έχουν αντισώματα στην ιλαρά, προσβάλλονται από αυτήν.

Γιατί είναι σοβαρή και επικίνδυνη νόσος;

Ιστορικά, η ιλαρά είναι μια πολύ σοβαρή λοιμώδης νόσος που έχει σκοτώσει περισσότερους ανθρώπους απ’ ότι η πανούκλα. Τα τελευταία 150 χρόνια έχουν καταλήξει μόνο από αυτήν 200 εκατομμύρια άνθρωποι.

Η ιλαρά, που είναι μια ιογενής λοίμωξη ιδιαίτερα μεταδοτική και σοβαρή, μόνο το 2015, στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 134.000 ανθρώπους σε όλον τον κόσμο. Τα περισσότερα από τα θύματα ήταν παιδιά κάτω των 5 ετών.

Το 1980 ξεκίνησε, σε παγκόσμια κλίμακα, ο συστηματικός εμβολιασμός με το τριπλό εμβόλιο της ιλαράς - ερυθράς - παρωτίτιδας (ΜΜR). Τότε είχαμε παγκοσμίως 2,6 εκατομμύρια θανάτους από ιλαρά.

Όμως, η ιλαρά είναι επικίνδυνη γιατί εμφανίζει αρκετές επιπλοκές.

Ένα έως δύο κρούσματα στα 1000 θα πεθάνει, ενώ 1 στα 5 κρούσματα θα χρειαστεί να νοσηλευτεί! Περίπου 30% των περιπτώσεων ιλαράς έχουν μια ή περισσότερες επιπλοκές που είναι συχνότερες σε παιδιά κάτω των 5 ετών.

Οι συχνότερες επιπλοκές εμφανίζονται από το πεπτικό, αναπνευστικό και κεντρικό νευρικό σύστημα. Από το πεπτικό εμφανίζεται διάρροια και σπανίως παροδική ηπατίτιδα.

Σοβαρότερες επιπλοκές είναι η πνευμονία ιογενής ή δευτεροπαθής από μικρόβια η οποία αποτελεί και τη συχνότερη αιτία θανάτου, η οξεία μέση πυώδης ωτίτιδα, η οξεία εγκεφαλίτιδα που προβάλλει με υπερπυρεξία, ανησυχία, διέγερση, θόλωση της διάνοιας, σπασμούς και κώμα.

Είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη για τις εγκύους, καθώς συχνά προκαλεί αποβολές ή πρόωρους τοκετούς. Μια ιδιαίτερα σοβαρή, αν και σχετικά σπάνια, επιπλοκή της ιλαράς είναι η υποξεία σκληρυντική πανεγκεφαλίτιδα. Πρόκειται για εγκεφαλική βλάβη που εκδηλώνεται με καθυστέρηση έως και 27 ετών από την αποδρομή της νόσου και η οποία είναι σχεδόν πάντα θανατηφόρος.

Πώς προλαμβάνεται; Εμβολιασμός κατά της ιλαράς

Για την πρόληψη της ιλαράς υπάρχει ένα ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο. 

Οι συστάσεις έως τώρα για τον εμβολιασμό της ιλαράς ήταν να ξεκινάει το νωρίτερο στην ηλικία των 13-16 μηνών και να έχει ολοκληρωθεί το αργότερο έως την ηλικία των 4-6 ετών. 

Σύμφωνα, όμως, με τα πρόσφατα επιδημιολογικά δεδομένα, οι επίσημες οδηγίες από την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών τροποποιήθηκαν και επιβάλλουν τον εμβολιασμό όλων των παιδιών νωρίτερα, με διενέργεια της πρώτης δόσης στην ηλικία των 12 μηνών και ολοκλήρωση του εμβολιασμού με την απαραίτητη επαναληπτική δόση μετά από 3 μήνες.

Επίσης και οι ενήλικες που δεν έχουν νοσήσει στο παρελθόν, οι ανεμβολίαστοι ενήλικες καθώς και ενήλικες που έχουν εμβολιαστεί ανεπαρκώς με μια μόνο δόση, θα πρέπει να ολοκληρώσουν την ανοσοποίησή τους ή εναλλακτικά να ελέγξουν τα επίπεδα των αντισωμάτων στον οργανισμό τους σε περίπτωση που δεν είναι γνωστό το ιστορικό νόσησης ή εμβολιασμού τους για τη νόσο.

Ποιοι δεν μπορούν να εμβολιαστούν;

Αυτοί που δεν μπορούν να εμβολιαστούν είναι τα ανοσοκατασταλμένα άτομα, οι έγκυες γυναίκες και βέβαια όλα τα βρέφη κάτω των 12 μηνών, άτομα με τη μεγαλύτερη θνησιμότητα.

Τι γίνεται αν κάποιος δεν γνωρίζει αν είναι εμβολιασμένος ή αν έχει περάσει την ιλαρά;

Όσοι δεν μπορούν να ελέγξουν (γιατί πχ δεν διαθέτουν τα βιβλιάρια υγείας τους) την εμβολιαστική τους κάλυψη ή δεν είναι γνωστό το ιστορικό νόσησης, μπορούν να ελέγξουν τα επίπεδα των αντισωμάτων στον οργανισμό τους.

Η πρόληψη και ο εμβολιασμός είναι η μόνη ασφαλής αντιμετώπιση όχι μονό απέναντι στην ιλαρά, αλλά και άλλα λοιμώδη θανατηφόρα νοσήματα του παρελθόντος που με τις επιπόλαιες και ανεύθυνες «εναλλακτικές» προσεγγίσεις των αντιεμβολιαστικών ιδεολογιών κινδυνεύουν να αναδυθούν ξανά με απρόβλεπτες για την ανθρωπότητα συνέπειες.

Παράλληλα είναι πράξη ευθύνης, σεβασμός και υποχρέωση, απέναντι στα παιδιά μας, απέναντι στα ευάλωτα άτομα που δεν μπορούν να προστατευτούν με τον εμβολιασμό, απέναντι στη Δημόσια Υγεία. 

Τα σοβαρά λοιμώδη νοσήματα δεν έχουν σύνορα, δεν έχουν φυλετικές ή κοινωνικές προτιμήσεις! Αφορούν όλους μας και σκοτώνουν κυρίως τους πιο αδύναμους όπως τα παιδιά!

_