Πόσο καλά γνωρίζετε τα ελληνικά ψάρια;

Σήμερα τρώμε περίπου 20 κιλά ψαρικών κάθε χρόνο, σχεδόν διπλάσια ποσότητα σε σχέση με 50 χρόνια πριν.

Η παγκόσμια ζήτηση συνεχίζει να αυξάνεται και 800 εκατομμύρια άνθρωποι εξαρτώνται από τα ψαρικά για να διασφαλίσουν τα θρεπτικά συστατικά στην διατροφή τους, αλλά και για να βγάλουν τα προς το ζην.

Αυτά είναι μερικά από τα στοιχεία που δίνει η WWF μέσα από τον ολοκληρωμένο οδηγό υπεύθυνης κατανάλωσης ψαρικών που έχει δημιουργήσει (Fish Guide).

Η ελληνική διατροφή είναι άμεσα συνδεδεμένη με την κατανάλωση ψαρικών, παρ’ όλ’ αυτά η υπεραλίευση έχει αρχίσει να γίνεται πρόβλημα, αφού έχει διαταράξει τη βιωσιμότητα των φυσικών πόρων της θάλασσας με αποτέλεσμα πολλά από τα είδη ψαριών να απειλούνται.

 «Η θάλασσα είναι η ζωή μας και συνεπώς, οφείλουμε να την προστατεύουμε, εξασφαλίζοντας τη βιωσιμότητα των φυσικών πόρων της, όπως είναι μεταξύ άλλων τα εκατοντάδες είδη ψαριών και άλλων θαλάσσιων ειδών που ζουν και αναπτύσσονται στις ελληνικές θάλασσες», αναφέρει ο Γιώργος Παξιμάδης, Υπεύθυνος Θαλάσσιων Προγραμμάτων του WWF.

«Το κοινό έχει μεγάλη δύναμη στα χέρια του, καθώς με τις επιλογές του μπορεί να καθορίσει τις καταναλωτικές τάσεις και άρα, να κατευθύνει τους επαγγελματίες (αλιείς, έμποροι) σε ένα πιο υπεύθυνο και περιβαλλοντικά βιώσιμο πλαίσιο λειτουργίας. Στόχος μας, μέσω του Fish Guide, είναι να προσφέρουμε για πρώτη φορά ολοκληρωμένη ενημέρωση στο κοινό και όλοι μαζί, με τη γνώση ως εργαλείο, να αποτρέψουμε τις συνέπειες της υπεραλίευσης και να εξασφαλίσουμε πως θα έχουμε ψάρι για πάντα».

Ο οδηγός ελληνικών ψαρικών, σύμφωνα με το Fish Guide, περιλαμβάνει χρήσιμες πληροφορίες για εγχώρια ψαρικά, τα οποία διατίθενται ευρέως στην αγορά. Λόγω της έλλειψης επιστημονικών δεδομένων δεν είναι δυνατή η κατηγοριοποίηση των ελληνικών ψαριών ανάλογα με το μέγεθος της απειλής που αντιμετωπίζουν.

Ταυτόχρονα, ο οδηγός αυτός συστήνει στους καταναλωτές ορισμένα είδη ψαρικών, τα οποία ίσως να μην γνώριζαν ή να μην προτιμούσαν, αλλά τα οποία είναι πολύ γευστικά, θρεπτικά και οικονομικά. Οδηγίες για υπεύθυνη κατανάλωση ψαρικών:

Αναφορικά με τα εγχώρια ψαρικά, το Fish Guide βοηθά τους καταναλωτές να επιλέγουν ψαρικά, τα οποία:

• αλιεύτηκαν με νόμιμες μεθόδους και φιλικά προς το περιβάλλον αλιευτικά εργαλεία
• είναι στο σωστό μήκος και άρα στη σωστή ηλικία, δηλαδή πρόλαβαν να αναπαραχθούν και να αφήσουν απογόνους
• αλιεύτηκαν εκτός της περιόδους της αναπαραγωγής τους (π.χ. δεν συνίσταται να καταναλώνονται μπαρμπούνια τον Μάιο, οπότε και αναπαράγονται ή εάν είναι μικρότερα από 11 εκατ. καθώς αυτό δείχνει ότι είναι νεαρής ηλικίας και δεν έχουν προλάβει να αναπαραχθούν ακόμα).

Αστακογαρίδα

Η αστακογαρίδα απαντάται στη Μεσόγειο, τη Μαύρη Θάλασσα και τον Ατλαντικό Ωκεανό. Ζει σε τρύπες και ρωγμές σε σκληρά υποστρώματα και βραχώδεις βυθούς, σε βάθη που φτάνουν συνήθως τα 50 μέτρα. Είναι νυκτόβιο ζώο και τρέφεται κυρίως με μύδια, καβούρια και πολύχαιτους. Η αστακογαρίδα μπορεί να φτάσει σε μήκος τα 60 εκ. και σε βάρος τα 6 κ.

Επιτρεπόμενη περίοδος κατανάλωσης: Οκτώβριος – Ιούλιος 

Eλάχιστο επιτρεπόμενο μέγεθος: 30 cm (ολικό μήκος) – 10,5 cm (μήκος κελύφους)

Γαύρος

Ο γαύρος απαντάται στη Μεσόγειο, τη Μαύρη Θάλασσα και τον Ατλαντικό. Ζει σε μεγάλα κοπάδια και πλησιάζει κοντά στις ακτές, ειδικά τους θερμούς μήνες, κατά την περίοδο αναπαραγωγής. Το καλοκαίρι ταξιδεύει βόρεια και κινείται κοντά στην επιφάνεια, ενώ το χειμώνα ταξιδεύει νότια και σε μεγαλύτερα βάθη.

Φτάνει σε μήκος τα 23 εκ. και ζει μέχρι 4 χρόνια. Τρέφεται με πλαγκτόν, ενώ ο ίδιος αποτελεί βασική τροφή για δεκάδες άλλα είδη ψαριών, πτηνών και θηλαστικών.

Επιτρεπόμενη περίοδος κατανάλωσης: Αύγουστος – Μάιο 

Eλάχιστο επιτρεπόμενο μέγεθος: 9cm

Γλώσσα

Η γλώσσα απαντάται στον Ατλαντικό Ωκεανό, τη Μεσόγειο, τη Θάλασσα του Μαρμαρά και τη Μαύρη Θάλασσα. Είναι μοναχικό είδος, ζει στο βυθό και δραστηριοποιείται κυρίως τη νύχτα, ενώ την ημέρα παραμένει θαμμένη στην άμμο. Τρέφεται με μικρά ψαράκια, σκουλήκια, μαλακόστρακα και μικροοργανισμούς. Μπορεί να φτάσει σε μήκος τα 80 εκ. και σε βάρος τα 3 κ., ενώ ζει ως και 26 χρόνια.

Πρόκειται για ένα από τα πλέον δημοφιλή ψάρια με υψηλή εμπορική αξία.

Επιτρεπόμενη περίοδος κατανάλωσης: Μάρτιος – Νοέμβριος 

Eλάχιστο επιτρεπόμενο μέγεθος: 20cm

Καραβίδα

Η καραβίδα εντοπίζεται στον ανατολικό Ατλαντικό και τη Μεσόγειο. Ζει σε λασπώδεις βυθούς, σε βάθη από 20 ως 500 μέτρα, όπου σκάβει λαγούμια. Δραστηριοποιείται τη νύχτα και τρέφεται με καρκινοειδή και θαλάσσια σκουλήκια. Μπορεί να φτάσει και τα 25 εκ. σε μήκος, αν και συνήθως δεν ξεπερνά τα 20 εκ. Τα αρσενικά ζουν ως και 12 χρόνια, ενώ τα θηλυκά φτάνουν ως και 30 έτη.

Επιτρεπόμενη περίοδος κατανάλωσης: Αύγουστος – Μάιος 

Eλάχιστο επιτρεπόμενο μέγεθος: 7 cm (ολικό μήκος) – 2 cm (μήκος κελύφους)

Κεφαλάς

Ο κεφαλάς εντοπίζεται σε αμμώδεις, βραχώδεις και λασπώδεις βυθούς στον Ατλαντικό και τη Μεσόγειο Θάλασσα. Ζει σε κοπάδια και πραγματοποιεί εποχικές μεταναστεύσεις για αναπαραγωγή. Τα μικρά ζουν πιο κοντά στις ακτές. Τρέφεται με καρκινοειδή, μαλάκια, ψαράκια και θαλάσσια σκουλήκια. Ο κεφαλάς είναι ερμαφρόδιτο ψάρι, καθώς όταν φτάσει τα 20 εκ. από αρσενικό μετατρέπεται σε θηλυκό. Μπορεί να φτάσει σε μήκος τα 75 εκ. και σε βάρος τα 4 κ., ενώ ζει ως και 20 χρόνια.

Επιτρεπόμενη περίοδος κατανάλωσης: Αύγουστος έως Απρίλιος 

Eλάχιστο επιτρεπόμενο μέγεθος: 33 cm

Κολιός

Ο κολιός είναι «κοσμοπολίτικο» ψάρι καθώς εντοπίζεται σχεδόν σε όλες τις θάλασσες του πλανήτη. Το χειμώνα ζει σε βαθιά νερά, ενώ το καλοκαίρι μεταναστεύει κοντά στις ακτές, σε ρηχότερα νερά. Σχηματίζει μεγάλα κοπάδια, τα οποία ανακατεύονται με κοπάδια άλλων ειδών.

Δεν είναι ιδιαίτερα επιλεκτικός σε ό,τι αφορά τη διατροφή του και το διαιτολόγιό του περιλαμβάνει από μαλακόστρακα μέχρι ψάρια και καλαμάρια. Ο κολιός φτάνει σε μήκος τα 70 εκατοστά και σε βάρος τα 3 κιλά, ενώ η μέγιστη ηλικία που έχει καταγραφεί είναι τα 18 χρόνια.

Επιτρεπόμενη περίοδος κατανάλωσης: Σεπτέμβριος έως Ιούνιος 

Eλάχιστο επιτρεπόμενο μέγεθος: 18 cm

Κουτσομούρα

Η κουτσομούρα απαντάται στον Ατλαντικό Ωκεανό, τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα. Ζει σε αμμώδεις και λασπώδεις βυθούς κοντά στις ακτές και σχηματίζει μεγάλα κοπάδια. Η κουτσομούρα μοιάζει αρκετά με το μπαρμπούνι και φτάνει σε μήκος ως και τα 36 εκατοστά. Τρέφεται με μικροοργανισμούς, μαλάκια και μαλακόστρακα.

Επιτρεπόμενη περίοδος κατανάλωσης: Αύγουστος – Μάιος 

Eλάχιστο επιτρεπόμενο μέγεθος: 11cm

Λαβράκι

Το λαβράκι απαντάται στη Μεσόγειο, τη Μαύρη Θάλασσα και τον Ατλαντικό. Ζει κοντά στην ακτή το καλοκαίρι και πιο μακριά και βαθιά το χειμώνα. Ως νεαρό ζει σε κοπάδια, ενώ ως ενήλικο είναι μοναχικό. Ζει έως 30 χρόνια και μπορεί να φθάσει το 1 μ. μήκος και τα 12 κ. βάρος. Ως ενήλικο τρέφεται με ψάρια, αλλά και γαρίδες και μαλάκια.

Είναι ένα από τα δύο πιο σημαντικά είδη για την ιχθυοκαλλιέργεια στη Μεσόγειο (το άλλο είναι η τσιπούρα).

Επιτρεπόμενη περίοδος κατανάλωσης: Αλιεία: Απρίλιος – Δεκέμβριος 

Eλάχιστο επιτρεπόμενο μέγεθος: Αλιεία: 25cm

Μπακαλιάρος

Ο μπακαλιάρος απαντάται στον Ατλαντικό, τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα. Την ημέρα ζει κοντά στο βυθό (από 200 ως 700 μ. βάθος) και τη νύχτα ανεβαίνει στην επιφάνεια. Μεταναστεύει σε βαθιά νερά για αναπαραγωγή. Σε νεαρή ηλικία τρέφεται με καρκινοειδή και όταν μεγαλώνει τρέφεται με διάφορα ψάρια μεταξύ των οποίων ο γαύρος, η σαρδέλα κλπ. Φτάνει σε μήκος τα 1,4 μ. και σε βάρος τα 15 κ., ενώ ζει ως και 20 χρόνια.

Ο μπακαλιάρος αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ψάρια για την αλιεία στη Μεσόγειο.

Επιτρεπόμενη περίοδος κατανάλωσης: Αύγουστος – Ιανουάριος, Μάρτιος – Απρίλιος 

Eλάχιστο επιτρεπόμενο μέγεθος: 20cm

Μπαρμπούνι

Το μπαρμπούνι, με κύρια χαρακτηριστικά το κόκκινο χρώμα και τα μακριά μουστάκια, απαντάται σε αμμώδεις, βραχώδεις, λασπώδεις βυθούς και τραγάνες στον Ατλαντικό, τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα. Ζει σε ρηχά νερά, κοντά στο βυθό, τον οποίο και σκάβει με τα μουστάκια του για να εντοπίσει τη λεία του. Τρέφεται με μικροοργανισμούς, καρκινοειδή, μαλάκια και θαλάσσια σκουλήκια.

Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, η ικανότητά του να «καμουφλάρεται», παίρνοντας το χρώμα του βυθού όταν αισθάνεται ότι απειλείται. Το μπαρμπούνι φτάνει σε μήκος τα 50 εκ. και σε βάρος το 1 κ., ενώ ζει έως 10 χρόνια.

Επιτρεπόμενη περίοδος κατανάλωσης: Ιούλιος – Απρίλιος 

Eλάχιστο επιτρεπόμενο μέγεθος: 11cm

Σαρδέλα

Η σαρδέλα, ψάρι με τεράστια θρεπτική αξία, είναι ένα από τα σημαντικότερα είδη της Μεσογείου, ενώ εντοπίζεται και στη Θάλασσα του Μαρμαρά, τον Ατλαντικό και τη Μαύρη Θάλασσα. Ζει σε κοπάδια κοντά στις ακτές, σε μεγαλύτερα βάθη κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ τη νύχτα ανεβαίνει πιο κοντά στην επιφάνεια. Μεταναστεύει στα ανοιχτά για αναπαραγωγή και αποτελεί σημαντική πηγή διατροφής για δεκάδες άλλα είδη. Τρέφεται κυρίως με πλαγκτόν, φτάνει σε μήκος τα 32 εκ. και σε ηλικία τα 15 χρόνια.

Επιτρεπόμενη περίοδος κατανάλωσης: Φεβρουάριος – Νοέμβριος 

Eλάχιστο επιτρεπόμενο μέγεθος: 11cm

Σαυρίδι

Το σαφρίδι εντοπίζεται στον Ατλαντικό, τη Μεσόγειο και τη θάλασσα του Μαρμαρά. Το καλοκαίρι πλησιάζει κοντά στις ακτές, ενώ το χειμώνα ταξιδεύει σε βαθύτερα νερά. Σχηματίζει μεγάλα κοπάδια και τρέφεται με καρκινοειδή, μικρά ψάρια, γαρίδες και καλαμάρια. Φτάνει σε μήκος τα 70 εκ., σε βάρος τα 2 κ. και ζει ως και 40 χρόνια αν και η ηλικία του διαφέρει σημαντικά ανάλογα τη γεωγραφική περιοχή.

Τα νεαρά σαφρίδια αναζητούν καταφύγιο κάτω από τις μέδουσες.

Επιτρεπόμενη περίοδος κατανάλωσης: Αύγουστος – Μάιος 

Eλάχιστο επιτρεπόμενο μέγεθος: 15cm

Τσιπούρα

Η τσιπούρα εντοπίζεται σε όλη τη Μεσόγειο, τον Ατλαντικό και τη Μαύρη Θάλασσα. Ζει σε βυθούς με άμμο ή φύκια και την περίοδο αναπαραγωγής πλησιάζει σε υφάλμυρα νερά, σε λιμνοθάλασσες και εκβολές ποταμών. Είναι μοναχικό είδος και τρέφεται με μαλάκια, κυρίως μύδια, και καρκινοειδή. Η τσιπούρα αναπτύσσεται αρχικά ως αρσενικό και μετά από δυο χρόνια αλλάζει φύλο. Φτάνει σε μήκος τα 70 εκ. και σε βάρος τα 17 κ., ενώ ζει περίπου 11 χρόνια.

Πρόκειται για ψάρι με τεράστια εμπορική αξία τόσο για την αλιεία όσο και για την ιχθυοκαλλιέργεια. Η εκτροφή της ξεκίνησε τη δεκαετία του 1980.

Επιτρεπόμενη περίοδος κατανάλωσης: Αλιεία: Ιανουάριος – Σεπτέμβριος 

Eλάχιστο επιτρεπόμενο μέγεθος: Αλιεία: 20cm

Φαγκρί

Το φαγκρί εντοπίζεται στον Ατλαντικό, τη Μεσόγειο και τη Θάλασσα του Μαρμαρά. Ζει κοντά στις ακτές, σε καθαρούς βυθούς με λάσπη, πέτρες ή χαλίκια και κρύα νερά. Το φαγκρί δημιουργεί μικρά κοπάδια και τρέφεται με μαλάκια, μαλακόστρακα και μικρά ψάρια. Μπορεί να φτάσει σε μήκος τα 90 εκ και σε βάρος τα 7,5 κιλά, ενώ η μέγιστη ηλικία είναι τα 17 έτη.

Είναι ερμαφρόδιτο και μεγαλώνοντας τα θηλυκά γίνονται αρσενικά.

Επιτρεπόμενη περίοδος κατανάλωσης: Ιούλιος – Απρίλιος 

Eλάχιστο επιτρεπόμενο μέγεθος: 18cm

Πηγή: fishguide.wwf.gr, perierga.gr