Κατασκευάζοντας σύνδρομα: Η ψυχολογική παράμετρος σχεδίων όπως αυτό του Κόφι Ανάν

Πριν μερικά χρόνια, κυρίως πριν και μετά το σχέδιο Ανάν, είχαν εισέλθει έντονα στην δημόσια συζήτηση τα επιχειρήματα περί ψυχολογικής διάστασης του
Κυπριακού. To θέμα αυτό προέκυψε όταν οι Αγγλοαμερικανοί άρχισαν και επέλεγαν κάποιους «φωτισμένους» για να τους διδάξουν σε σεμινάρια, γινόμενα κυρίως εκτός Κύπρου, ότι ένας από τους βασικούς λόγους που δεν λύνεται το Κυπριακό είναι και η αρνητική μας ψυχολογία.

 του Χρήστου Αλεξάνδρου*


Έτσι αρχίσαμε και ακούγαμε για παράδειγμα ότι δεν μάθαμε να μοιραζόμαστε την εξουσία με τους Τουρκοκύπριους, δεν μάθαμε να ανεχόμαστε τη «διαφορετικότητα», την «πολυπολιτισμικότητα» κ.ά. Επρόκειτo για ιδέες – παράγωγα συγκεκριμένων ρευμάτων σκέψης, μιας μίξης νεοφιλελεύθερων και νεομαρξιστικών ιδεών που παρήχθησαν μεταπολεμικά (σχολή της Φρανκφούρτης π.χ.) και υιοθετήθηκαν σε νέα έκδοση από τις Ηνωμένες Πολιτείες μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και των δορυφόρων της ως εξυπηρετικά της επιταχυνόμενης παγκοσμιοποίησης. Αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.

Από την όλη συζήτηση συναγόταν, εμμέσως αλλά σαφώς, ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα το είχαν οι Έλληνες Κύπριοι και όχι οι Τούρκοι και ως εκ τούτου, η μεγάλη ψυχολογική προετοιμασία έπρεπε να γίνει στην πλευρά μας.

Επρόκειτο για μια καλώς σχεδιασμένη και προβεβλημένη πολιτική προπαγάνδα η οποία ελλείψει άλλης επιχειρηματολογίας επινοήθηκε και πλασαρίστηκε με το θράσος που διακρίνει ωμούς προπαγανδιστές. Πώς θα πείθονταν οι Έλληνες Κύπριοι ότι ένα σχέδιο λύσης τύπου Ανάν έπρεπε να το αποδεχτούν, ποια πεδία και επιχειρήματα ήταν πρόσφορα; Μήπως η αποκατάσταση της δικαιοσύνης ως προς το διαμοιρασμό της εξουσίας, του θέματος των προσφύγων, ή της αποχώρησης των εποίκων;

Μήπως το σχέδιο θα εξασφάλιζε την οριστική απομάκρυνση της Τουρκίας από το νησί, την οικονομική και εθνική επιβίωση, τη συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας; Τίποτα από αυτά δεν μπορούσε να υποστηρίξει την αποδοχή της προταθείσας «λύσης», και έτσι επινοήθηκε το ψυχολογικό πεδίο. Και όμως, παρ’ όλα αυτά, ο ψυχολογικός παράγοντας ήταν και είναι υπαρκτός.

Η λύση του δεν βρίσκεται στην προπαγάνδα των σεμιναρίων, αλλά σε ένα υψηλό βαθμό δικαιοσύνης που θα φέρει η λύση, ότι τα κέρδη (τα πραγματικά και όχι τα φαντασιακά) και οι διασφαλίσεις θα είναι απτά και υπέρτερα έναντι της διατήρησης της παρούσας κατάστασης. Διερωτήθηκε άραγε κάποιος «σεμιναριούχος», γιατί η ψυχολογία των Τουρκοκυπρίων είναι πιο έτοιμη να συναινέσει στην λύση; Όταν κερδίζεις υπερπρονόμια και υπερεξουσίες που δεν δικαιούσαι, δεν είσαι εκ των πραγμάτων θετικά προδιατεθειμένος;

Kαι από την άλλη πλευρά όταν το άδικο πρόκειται να νομιμοποιηθεί και να διαιωνιστεί με αποτέλεσμα να κινδυνεύεις να χάσεις και ό,τι σου έχει απομείνει, πως γίνεται να έχεις καλή ψυχολογία; Όταν απλά η προοπτική της λύση δε σε κάνει χαρούμενο, τότε το περιεχόμενό της είναι το προβληματικό και όχι η «ψυχολογία» ενός ολόκληρου λαού. Υπάρχουν όμως και άλλες συναφείς ψυχολογικές διαστάσεις στο Κυπριακό, ενδιαφέρουσες ερευνητικά, που πέρασαν «απαρατήρητες» από όσους ασχολήθηκαν και επιστημονικά με το θέμα.

Πώς για παράδειγμα άνθρωποι που κάποτε πήραν τα όπλα κατά του Μακαρίου, πιστεύοντας ότι θα έκαναν την Ένωση και ότι αυτός αποτελούσε το εμπόδιο, μετά από τρεις δεκαετίες κατοχής ήρθαν να υποστηρίξουν φανατικά το σχέδιο Ανάν; Mέσα από τους κόλπους του Δημοκρατικού Συναγερμού, ενός κόμματος του οποίου την πολιτική καταλάβεναν αλλά σφύριζαν αδιάφορα. Όλη η έγνοια και η αγωνία τους για την ελληνικότητα αυτού του τόπου που χάθηκε; Μήπως σε πολλούς αυτή η αγωνία τελικά δεν ήταν και τόσο πραγματική; Τόση μεγάλη επίδραση άσκησε επάνω τους η κληριδική θεώρηση του Κυπριακού;

To ενοχικό τους σύμπλεγμα για την τουρκική εισβολή και τα αποτελέσματά της, έχει ασφαλώς τη δική του θέση σε μια τέτοια συζήτηση, και μάλλον είναι καθοριστικής σημασίας. Είναι πραγματικά ενδιαφέρον να διερευνήσει κάποιος μέσα από ποιες ψυχολογικές διεργασίες και εκλογικεύσεις έφτασαν να υποστηρίξουν ένα τέτοιο σχέδιο. Από την ΕΟΚΑ Β’ στη διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία, με όλες εκείνες τις καταπατήσεις και ακυρώσεις των δικαιωμάτων των Ελλήνων Κυπρίων. Ένα σχέδιο που προήγαγε και θα προαγάγει αν τελικά επιβληθεί, και τη δημιουργία μιας νέας, «νεοκυπριακής» ταυτότητας, προς εξαφάνιση της ελληνικής.


*Πολιτικός Επιστήμονας – Ιστορικός, Κοινοβουλευτικός συνεργάτης Κ.Σ. ΕΔΕΚ



mignatiou.com
.