Πρ. Πανελλήνιας Επιτροπής Συγγενών Αγνοουμένων :"Αρνούμαι να παραλάβω τα οστά του πατέρα μου"

Η Μαρία τον αποχαιρέτησε με την ευχή να τον ξαναδεί. Ομως ο Καλμπουρτζής δεν γύρισε ποτέ. Σαράντα δύο χρόνια μετά, πριν από λίγες μέρες, η Διερευνητική Επιτροπή για τους Αγνοούμενους

 ανακοίνωσε επίσημα στις δύο του κόρες ότι οχτώ οστά που βρέθηκαν στη διάβαση Πέλλα Πάις-Συγχαρί ταυτοποιήθηκαν με τον πατέρα τους.

Μία παλάμη με τα δάκτυλα, η κνήμη, ο μηρός, κομμάτι από το στέρνο και μερικοί σπόνδυλοι από τη σπονδυλική στήλη. Είναι αυτά που καλείται να παραλάβει η Μαρία Καλμπουρτζή, που τα τελευταία χρόνια είναι και η πρόεδρος της Πανελλήνιας Επιτροπής Συγγενών Αγνοουμένων. «Μέσα στα λίγα χρόνια που έζησα κοντά του, μπόρεσε και μου έδωσε τόσα μαθήματα ζωής, που ακολουθώ ακόμη και σήμερα. Ο πατέρας μου ήταν αγωνιστής, δεν κατέθετε ποτέ τα όπλα. Και η επιλογή του να μείνει εκεί, με τους στρατιώτες που εκείνη την ώρα ήταν τα παιδιά του, με κάνει περήφανη», λέει στο «Εθνος». «Αυτό το μεγαλείο, λοιπόν, αυτόν τον ηρωισμό, πώς μπορώ να τον παραλάβω «συρρικνωμένο» σε οχτώ οστά; Δεν θα τον παραλάβω. Κι ενώ μέσα μου έχω το δίλημμα μήπως τον αρνούμαι, θεωρώ πως όχι, σε αυτόν τον άνθρωπο αξίζει μεγαλύτερη τιμή...».

Τα πρώτα «σημάδια» ότι η υπόθεση ταυτοποίησης του πατέρα της ήταν κοντά, τα είχε από πέρυσι το Πάσχα. «Πρόσφατα, που πήγα για τον επαναπατρισμό των οστών των αγνοουμένων, τα είδα και από κοντά. Ηταν ένας πατέρας διαφορετικός από αυτόν που περίμενα να δω. Από την πρώτη στιγμή, δεν μπόρεσα να φανταστώ τον πατέρα μου να περιορίζεται, να τον αντιπροσωπεύει μια κνήμη και μερικά ακόμη οστά. Το συναίσθημα είναι άσχημο, τραγικό...», μας λέει.

Η παραλαβή
Για τη Μαρία Καλμπουρτζή, το σοκ του λευκού τραπεζιού με τα ταυτοποιημένα οστά ήταν το δεύτερο που έζησε πριν από λίγες μέρες. «Την προηγούμενη μέρα, είχαμε ανοίξει ένα κασελάκι με λείψανα που θα επέστρεφε στην Ελλάδα. Είχε μέσα μόλις ένα οστό από φτέρνα. Ενας άνθρωπος, ένα τόσο δα κοκαλάκι σε ένα κασελάκι. Κι όμως, η οικογένεια παρέλαβε. Γιατί αυτός ο ήρωας έπρεπε να έχει μια κηδεία, 42 χρόνια μετά...», εξηγεί.

«Κατά την προσωπική μου εκτίμηση, ο ρόλος της ΔΕΑ, ο οποίος περιορίζεται σε σαφείς όρους εντολών, είναι απόλυτα στοχευμένος. Δεν ψάχνει αίτια, ούτε κάνει έρευνα για απόδοση ευθυνών ή τι ακριβώς συνέβη εκείνες τις μέρες και ώρες. Ψάχνει λείψανα. Με αποτέλεσμα, τα ερωτήματα να παραμένουν. Και στο παρελθόν, με ρωτούσαν: «Μαρία, βρήκανε τρία οστά, να παραλάβω;». Τους έλεγα ότι, αν πρέπει να απαντήσω ως πρόεδρος της Επιτροπής, θα σας πω ότι είναι δικαίωμα της οικογένειας η απόφαση να παραλάβει ή όχι. Ως κόρη αγνοουμένου όμως, ως Μαρία, θα σας έλεγα όχι. Γιατί οι περισσότεροι από τους αγνοούμενούς μας έχουν ταφεί σε κατεχόμενες περιοχές. Επιτέλους, υπάρχουν ευθύνες. Δεν μπορεί να παραμένουν κλειστά τα αρχεία, πλημμελής ή επιλεκτική η πληροφόρηση. Δεν μπορεί να μην αποκαλύπτουν στοιχεία που οφείλουν να τα πουν και για την τύχη των αγνοουμένων και για τα λιγοστά οστά, όπου και αν έχουν βρεθεί. Δεν μπορεί να δίνουν δύο, τρία, οχτώ οστά και να υφίσταται η οικογένεια ένα έμμεσο συναισθηματικό εκβιασμό και τη δύσκολη απόφαση της παραλαβής ή όχι του αγαπημένου της...

Ο κ. Νέστορος μας διαβεβαιώνει ότι οι υποθέσεις με τα λιγοστά οστά δεν κλείνουν, ότι εμείς τις κρατάμε ανοιχτές. Ομως, έχοντας ακόμη για διερεύνηση πάνω από το 60% των αγνοουμένων, θεωρώ ότι μόνο τυχαία θα είναι η ανεύρεση επιπλέον λειψάνων, σε ήδη ταυτοποιηθέντες. Εξάλλου είναι γνωστή η επιμονή της τουρκοκυπριακής εκπροσώπησης ότι θέλει να κλείνει τις υποθέσεις «για να προχωρούν...». Επιτέλους, πρέπει να αναλάβει κάποιος να πει υπεύθυνα τι έχουν γίνει αυτοί οι άνθρωποι», ξεσπάει.

«Ο Καλμπουρτζής βρέθηκε. Αλλά για μένα, κάτι λείπει. Πίστευα ότι με την ταυτοποίηση, ένα κομμάτι των ερωτήσεων θα έβρισκε απαντήσεις. Ενα κομμάτι από τα γιατί μου, ότι θα είχα ηρεμήσει. Δεν έχω ηρεμήσει, πώς μπορώ;». Αντί να απαντηθούν τα ερωτήματά της, λέει, μετά την ταυτοποίηση έχουν πολλαπλασιαστεί. «Δεν ξέρω τι έγινε με τον πατέρα μου. Πώς σκοτώθηκε; Είχε χαριστική βολή; Σε κάποιους τις βλέπεις, όταν βρεθεί το κρανίο. Στον πατέρα μου λείπει και αυτό.

Εκτιμήσεις

Ο Στ. Καλμπουρτζής τιμήθηκε για τη θυσία του, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο

Προφανώς πρέπει να έπεσε εκεί που βρέθηκε, εκεί που έγινε η μάχη, αλλά όλα αυτά είναι υποθέσεις, εκτιμήσεις που κάνουμε λόγω του χρόνου και του χώρου. Δεν απαντώνται όμως τα γιατί με τις εκτιμήσεις. Είναι και προσωπικές υποθέσεις οι εκτιμήσεις, εντελώς υποκειμενικές, χρειάζομαι υπεύθυνες απαντήσεις. Οχι μόνο εγώ. Ολοι μας. Και φοβάμαι ότι δεν θα τις βρούμε ποτέ. Οτι κάποια στιγμή ψάχνοντας και πιέζοντας ίσως βρούμε κάτι, περισσότερα οστά, και κάποια στιγμή θα αναγκαστούμε να παραλάβουμε. Η Ιστορία δεν θα γραφτεί ως έγινε, γιατί δεν ασχολούμαστε να την ψάξουμε ή να την αποκαλύψουμε. Υπάρχει το ελληνικό κράτος που θα μπορούσε να ερευνήσει, να γνωρίσει τι έγινε τότε, αν ήδη δεν ξέρει. Να ξεχωρίσει επιτέλους αυτούς που πραγματικά έφταιγαν, έστω και αν δεν τους αποδώσει ευθύνες, από αυτούς που προσέφεραν, που πολέμησαν και μάλιστα ηρωικά. Κάποιοι πραγματικά πολέμησαν και χάθηκαν. Εκτελούσαν διατεταγμένη υπηρεσία. Η ελληνική Πολιτεία είναι υποχρεωμένη να μάθει τι απέγιναν, να τους αναγνωρίσει και να τους αποδώσει τις τιμές που οφείλει, να γραφτεί η Ιστορία, η συνέχεια του ελληνικού ηρωισμού».

«Σαφώς, οι άνθρωποί μας έχουν το δικαίωμα να ταφούν. Να διαβάσει κάποιος μια ευχή γι' αυτούς. Αλλά υπάρχει ένα μεγάλο δίλημμα. Νιώθω ότι αν δεν παραλάβω τα οστά, τον αρνούμαι. Αν τα παραλάβω όμως, τίθεται ζήτημα σεβασμού, αξιοπρέπειας και τιμής», καταλήγει.

Πόνος
Οπως ομολογεί, αν ζούσε η Ελπίδα, η θετή της μητέρα που μεγάλωσε την ίδια και την αδερφή της σαν πραγματικές της κόρες και που αναζήτησε τον πατέρα της μέχρι τέλους, θα παραλάμβανε.

«Είχε Αλτσχάιμερ και όταν άκουγε το όνομα Κύπρος, μου έλεγε: «μη μου λες αυτό το όνομα, με πονάει...».

Αυτό της είχε μείνει. Αν ζούσε η Ελπίδα, θα παραλάμβανε. Γιατί θα ήθελε εκείνη να νιώσει τη δικαίωση του αγώνα της, να καταλάβει ότι βρέθηκε για να γαληνέψει. Τώρα πιστεύω ότι οφείλω να το παλέψω. Και θα το κάνω. Οσο μπορώ να πολεμήσω, όσο περνάει από το χέρι μου, θα το κάνω. Το οφείλω σε δύο ανθρώπους. Στον πατέρα μου και στην Ελπίδα».

Η πρόεδρος της Πανελλήνιας Επιτροπής Συγγενών Αγνοουμένων Μαρία Καλμπουρτζή

Μαρία Καλμπουρτζή
Δεν ψάχνουμε λείψανα, τους ανθρώπους μας ψάχνουμε

«Δεν έχω ζήσει την απώλεια, τον θάνατο, τον θρήνο», εξηγεί η Μαρία Καλμπουρτζή. «Ναι, ο Καλμπουρτζής έφυγε, δεν είναι μαζί μας, είναι κάπου αλλού. Εγώ, όπως και όλοι οι συγγενείς αγνοουμένων, βιώνουμε την απουσία των ανθρώπων μας. Δηλαδή περιμένουμε ανά πάσα στιγμή ότι μπορεί να γυρίσουν. Να στο πω ακριβώς όπως είναι. Δεν ψάχνουμε λείψανα, ούτε κασελάκια με οστά. Τους δικούς μας ανθρώπους ψάχνουμε...», μου είχε πει και η φράση της είχε «εντυπωθεί» σαν σφραγίδα στην ιστορική μου μνήμη.

Τα χρόνια πέρασαν, οι ταυτοποιήσεις συνεχίστηκαν και τον περασμένο Απρίλιο, η Μαρία Καλμπουρτζή -που στο μεταξύ είχε αναλάβει και τον δύσκολο ρόλο της προεδρίας του συλλόγου- έμαθε για τα πρώτα αποτελέσματα ταυτοποίησης του DNA του πατέρα της με οστά που είχαν βρεθεί σε αναδασωμένη περιοχή των Κατεχομένων. Ηταν η πρώτη απόδειξη ότι ο διοικητής ήταν νεκρός...

Στυλιανός Καλμπουρτζής
Επεσε ηρωικά μαχόμενος μαζί με τους στρατιώτες του

Ο αντισυνταγματάρχης Πυροβολικού Καλμπουρτζής Στυλιανός γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη την 31η Ιανουαρίου 1921 από γονείς καταγόμενους από την Ανατολική Θράκη. Τη 17η Οκτωβρίου 1945, σε ηλικία 24 ετών, κατετάγη στις ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις για τριετή εθελοντική υπηρεσία. Την 1η Ιανουαρίου 1947 προήχθη στον βαθμό του λοχία και την 28η Αυγούστου 1947 προήχθη επ' ανδραγαθία στον βαθμό του επιλοχία και του απονεμήθηκε το Πολεμικό Μετάλλιο Ανδρείας. Την 1η Μαρτίου 1949 εισήχθη στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων από την οποία αποφοίτησε τη 17η Αυγούστου 1950 και κατετάγη στο πεζικό. Την 28η Αυγούστου 1950 ορκίστηκε ανθυπολοχαγός και τη 18η Αυγούστου 1952 προήχθη στον βαθμό του υπολοχαγού.

Τον Σεπτέμβριο του 1973 μετατέθηκε στην Κύπρο και ανέλαβε διοικητής της 181ης ΜΠΠ, η οποία είχε την έδρα της στο χωριό Τρίκωμο της επαρχίας Αμμοχώστου. Μετά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973, ο Καλμπουρτζής υπέβαλε την παραίτησή του στους μετέπειτα πραξικοπηματίες - εκείνοι του αρνήθηκαν... Οταν στις 15 Ιουλίου έγινε το πραξικόπημα στην Κύπρο, οι πρωταίτιοι δεν τον καλούσαν στις συσκέψεις, ενώ προγενέστερα -γνωστός για τις δημοκρατικές του θέσεις- λάμβανε απειλητικά γράμματα για την οικογένειά του... Στις 23 Ιουλίου, κατά τη διάρκεια επίσημης εκεχειρίας, η 181η ΜΠΠ προσβλήθηκε κατόπιν ενέδρας από επίλεκτα τμήματα του τουρκικού στρατού, βόρεια του χωριού Συγχαρί.

Κατά τη μάχη «σώμα με σώμα» που ακολούθησε, ο αντισυνταγματάρχης εθεάθη να περιέρχεται τις θέσεις και να πολεμά με πείσμα, ηρωισμό και αυτοθυσία. Η Μοίρα έπαψε να υπάρχει... Και μαζί με αυτήν ο Καλμπουρτζής μπήκε στη λίστα των αγνοουμένων Ελλήνων αξιωματικών της κυπριακής τραγωδίας. Η οργάνωση της μάχης που έδωσε ο Στυλιανός Καλμπουρτζής έχει γίνει μάθημα στη Σχολή Πυροβολικού για τους νεότερους αξιωματικούς...

Στις 2 Απριλίου 2011 ο τέως Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας τέλεσε τα αποκαλυπτήρια της προτομής του στη Σχολή Πυροβολικού στο Μεγάλο Πεύκο. Το ελληνικό κράτος απένειμε το 1998 στον Στυλιανό Καλμπουρτζή τον καταλυτικό βαθμό του αντιστράτηγου. Στην Κύπρο το στρατόπεδο της διοίκησης Πυροβολικού της Εθνικής Φρουράς φέρει το όνομα του Στυλιανού Καλμπουρτζή και υπάρχει και σε αυτό προτομή του φιλοτεχνημένη από τον Κύπριο γλύπτη Γιώργο Μαυρογένη.

Μαρία Ψαρά - ethnos.gr